Wat komt er na de neoliberale revolutie? | #1933 Kees Cools en Gabriël van den Brink
May 5, 2025
auto_awesome
Kees Cools is bestuursadviseur en voormalig hoogleraar Economie, terwijl Gabriël van den Brink filosoof en emeritus hoogleraar maatschappelijke bestuurskunde is. Ze bespreken de teloorgang van het Rijnlandse model en de impact van de neoliberale revolutie. De transformatie van de Rabobank van coöperatieve waarden naar winstmaximalisatie komt aan bod, evenals de strijd tussen grootkapitaal en coöperatieve bewegingen. Daarnaast onderzoeken ze de electorale opstand tegen liberalisme en schetsen ze de toekomst van innovatieve bankmodellen.
De transformatie van de Rabobank van een coöperatieve structuur naar een financieel kapitaalmodel illustreert de bredere teloorgang van het Rijnlandse model.
De vermindering van lokale autonomie binnen de Rabobank heeft geleid tot een afname van betrokkenheid en onvrede onder leden en commissarissen.
Er is een dringende behoefte aan diversiteit in bankmodellen, zoals het stewardship model, om meer lokale verantwoordelijkheid en betrokkenheid te waarborgen.
Deep dives
De coöperatieve essentie van de Rabobank
De oorsprong van de Rabobank ligt in de coöperatieve mentaliteit van boeren en tuinders die elkaar ondersteunden. Deze coöperatieve aard was vroeger de kern van de bank, waarbij de focus lag op klantwaarde en medewerkerswaarde in plaats van maximale winst. In de afgelopen jaren is echter een verschuiving waargenomen, waarbij de waardecreatie meer is gaan draaien om financiële stabiliteit en rendement. Dit heeft geleid tot een afname van lokale autonomie en betrokkenheid bij de coöperatieve structuur.
De impact van regelgeving en de Europese Centrale Bank
In 2016 dwingt de Europese Centrale Bank de Rabobank tot het herstructureren van haar organisatiestructuur, wat leidt tot het opheffen van veel lokale banken. Dit ingrijpen was bedoeld om de risico's voor het systeem te beheersen, maar resulteerde in een grotere afstand tussen de lokale banken en de centrale organisatie. Het verlies van autonomie heeft geleid tot onvrede onder lokale commissarissen en leden, die zich steeds minder betrokken voelen bij het beleid van de bank. De druk van externe toezichthouders heeft dus niet alleen invloed gehad op de operationele structuur van de Rabobank, maar heeft ook de coöperatieve geest aangetast.
Verlies van ledenbetrokkenheid en coöperatieve waarden
Er is een merkbare afname van de betrokkenheid van leden bij de Rabobank, wat wordt weerspiegeld in interne onderzoeken. Terwijl de bank zichzelf nog steeds profileert als coöperatief, zijn de feitelijke betrokkenheid en zeggenschap van lokale leden afgenomen. Deze trend is zorgwekkend, omdat een coöperatie afhankelijk is van de actieve deelname van haar leden voor relevante besluitvorming. Het lijkt erop dat, hoewel de bank probeert te voldoen aan de behoefte aan coöperatieve waarden, de praktijken en de organisatie het tegenovergestelde effect hebben.
Verschuiving naar financieel kapitalisme
De transformatie van de Rabobank heeft geleid tot een verschuiving in de focus van coöperatieve principes naar een financieel kapitaalmodel dat vergelijkbaar is met dat van beursgenoteerde ondernemingen. Dit wordt geïllustreerd door de manier waarop de bank haar economische middelen gebruikt, waarbij winstmaximalisatie voorop staat ten koste van coöperatieve waarden. Hierdoor is de bank niet in staat om de verantwoordelijkheden ten opzichte van de samenleving waar te maken, wat leidt tot een groeiende kloof tussen doelstellingen en praktijken. De ondergang van de coöperatieve cruciale waarden van de Rabobank kan worden gezien als een microkosmos van bredere trends binnen het kapitalisme.
De mogelijkheid van alternatieve bankmodellen
De discussie over de toekomst van de Rabobank opent de deur naar een heroverweging van de banksector en de noodzaak van diversiteit in bankmodellen. Er zijn pleidooien voor het stewardship model, waarbij de verantwoordelijkheid voor de beslissingen en de zeggenschap niet meer volledig in handen van aandeelhouders ligt. Het model biedt een kans voor meer lokale verankering en verantwoordelijkheidsgevoel ten opzichte van de gemeenschap. Dit leidt tot de vraag of het mogelijk is om stijlen van bankieren te ontwikkelen die de samenleving als geheel beter dienen, net zoals de oorspronkelijke intenties van de Rabobank dat deden.
Ad Verbrugge in gesprek met Kees Cools en Gabriël van den Brink over de teloorgang van het Rijnlandse model, de neoliberale revolutie en de toekomst.--Steun DNW en word patroon op http://www.petjeaf.com/denieuwewereld.Liever direct overmaken? Maak dan uw gift over naar NL61 RABO 0357 5828 61 t.n.v. Stichting De Nieuwe Wereld. Crypto's doneren kan via https://commerce.coinbase.com/pay/79870e0f-f817-463e-bde7-a5a8cb08c09f-- Bronnen en links bij deze uitzending: - 'De economie maakt ons ziek': https://www.nrc.nl/nieuws/2025/04/04/de-economie-maakt-ons-ziek-a4888866- 'De Rabobank lijkt zijn coöperatieve veren verder te verliezen nu het ‘Rabo-parlement’ instemt met nieuwe reorganisatie': https://www.volkskrant.nl/economie/de-rabobank-lijkt-zijn-cooperatieve-veren-verder-te-verliezen-nu-het-rabo-parlement-instemt-met-nieuwe-reorganisatie~bb137211/- 'Liberalen, leer van de evolutionaire voorgeschiedenis van de mens': https://www.nrc.nl/nieuws/2025/04/24/liberalen-leer-van-de-evolutionaire-voorgeschiedenis-van-de-mens-a4891055- 'Het einde van het aandeelhouderskapitalisme..?', een eerder gesprek met Kees Cools: https://www.youtube.com/watch?v=GTZvOXmAyy8- 'Coöperatie moet alternatief zijn voor egoïstisch kapitalisme', en nog een: https://www.youtube.com/watch?v=32uBmUii3Zw- https://fd.nl/financiele-markten/1519749/de-cooperatieve-rabobank-bestaat-alleen-nog-in-reclamespotjes
Remember Everything You Learn from Podcasts
Save insights instantly, chat with episodes, and build lasting knowledge - all powered by AI.
