#228 - Het wereldbeeld van Elon Musk en andere superrijke techgiganten (met Beatrice de Graaf en Stefan Paas)
Jan 11, 2025
auto_awesome
Beatrice de Graaf is een vooraanstaand historicus en hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, die samen met Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit, de invloed van techgiganten zoals Elon Musk en Mark Zuckerberg bespreekt. Ze analyseren hoe deze miljardairs de vrijheid van meningsuiting claimen, maar daarbij ook politieke structuren en culturele verschuivingen beïnvloeden. De gasten verkennen de transformatie van burgers naar commodities in het digitale tijdperk en pleiten voor een kritische herwaardering van macht, ethiek en de publieke ruimte.
De invloed van superrijke techgiganten zoals Elon Musk en Mark Zuckerberg verandert de politieke en culturele dynamiek in de samenleving.
De aflevering bespreekt de verschuiving van progressief denken naar meer conservatieve ideeën, wat blijkt uit het verminderen van diversiteitsinitiatieven op sociale media.
Er wordt gewezen op de religieuze elementen in de technologie-ideologie van deze techgiganten, met een focus op vooruitgang zonder morele waarden.
Deep dives
De invloed van rijke techgiganten
Rijke techgiganten zoals Elon Musk en Mark Zuckerberg hebben sinds de verkiezingen van Trump steeds meer invloed op politiek en cultuur. Deze invloed wordt vergeleken met een nieuwe religie, mede doordat ze zich profileren als actievoerders voor de vrijheid van meningsuiting. De sprekers in de aflevering wijzen op deze trend en bespreken hoe verschillende politieke posities zich ontwikkelen onder invloed van deze superrijken. De culturele verschuivingen die hierdoor plaatsvinden, worden gekarakteriseerd als een verschuiving van progressief denken naar een meer conservatieve benadering.
Woke en de cultuurstrijd
De aflevering onderzoekt de culturele omwenteling waarin het zogenaamde 'woke'-denken lijkt te verliezen. Dit wordt geïllustreerd aan de hand van voorbeelden zoals Zuckerberg's besluit om factchecks op sociale media te verminderen en het stopzetten van diversiteitsinitiatieven bij bedrijven. De sprekers benadrukken dat deze veranderingen aanwijzingen geven dat het progressieve denken niet meer in de lijn van de tijd ligt. Het concept van een 'vibe shift' wordt geïntroduceerd om deze culturele tendensen te beschrijven.
De publieke ruimte en macht
Er wordt een sterke nadruk gelegd op het belang van de publieke ruimte, waar mensen elkaar ontmoeten en ideeën kunnen uitwisselen zonder inmenging van de overheid of andere machten. De invloed van grote techgiganten, die deze ruimte mede vormgeven via sociale media, kan echter als ondermijnend worden gezien. De sprekers stellen dat de publieke ruimte steeds meer in particuliere handen komt, wat leidt tot een afbraak van de democratische discussie. De gevolgen zijn ingrijpend voor zowel de samenleving als voor de democratische waarden.
De rol van Musk in de geschiedenis
Elon Musk wordt in de aflevering gepositioneerd als een krachtige speler in de moderne geschiedenis, met de mogelijkheid om mondiale veranderingen te beïnvloeden. Er wordt opgemerkt dat Musk belichaamt wat historici beschrijven als 'agency', waarbij een individu significante impact kan uitoefenen. Dit wordt vergeleken met historische figuren die ook veranderingen teweegbrachten, en dat dit soort invloed niet te onderschatten is. Het gesprek richt zich hierbij op de vraag of een dergelijke kracht in de handen van een individu wel wenselijk is.
Politieke en economische gevolgen van tech-vrijheid
De spreker brengt naar voren dat de deregulering die Musk en anderen nastreven, niet alleen een kwestie van economische vrijheid is, maar ook politieke gevolgen heeft. Door het schrappen van regels en normen wordt de sterkere invloed van rijke individuen op de politiek benadrukt. Er wordt besproken dat deze situatie leidt tot een pluocratische samenleving waar de belangen van de weinigen boven die van de velen komen. Dit ontwikkelt zich verder in een omgeving waarin economische ongelijkheid steeds een grotere rol gaat spelen.
De geestelijke dimensie van technologie
De aflevering verkent ook de religieuze aspecten van de technologie die door Musk en zijn collega's worden gepromoot. De sprekers wijzen op een ontwikkeling van pseudo-religieuze dromen, waar vooruitgang en verlossing via technologie worden gepropageerd. Deze nieuwe 'religie' wordt gekarakteriseerd door een combinatie van technocratie en idealisme, maar zonder de verbinding met traditionele religies of morele waarden. De contradictie tussen de retoriek van deze techgiganten en hun daden resulteert in een spanningsveld dat kritische reflectie vereist.
We moeten het over Elon Musk hebben, en andere superrijke techgiganten. Want sinds de overwinning van Trump hebben zij steeds meer invloed gekregen. En onder die invloed schuilt een wereldbeeld – misschien zelfs een nieuwe religie.
Nu denk je misschien: rijke mensen die invloed hebben op politiek en cultuur, dat is toch niets nieuws? Toch is er deze keer iets anders aan de hand. In deze aflevering ontdek je waarom.
Elon Musk (o.a. Tesla en X) en Mark Zuckerberg (o.a. Facebook en Instagram) presenteren zichzelf als de beschermheren van de vrijheid van meningsuiting – maar klopt dat beeld wel? En wijzen al deze ontwikkelingen op een 'vibe shift', ofwel een fundamentele culturele verschuiving? Een verschuiving die suggereert dat 'woke' – progressieve ideologie – de cultuurstrijd aan het verliezen is?
David Boogerd legt het voor aan hét Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf, hoogleraar aan de Universiteit Utrecht, en theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.
