OVT

(00:46) Het is een rond strikje in de driekleur rood-wit-groen: de Hongaarse kokarde. In 1848 werd het een symbool van het Hongaarse verzet tegen de Habsburgers in de onafhankelijkheidsoorlog van 1848-49. Sindsdien werd het strikje gedragen bij de herdenking van die oorlog, elk jaar op 15 maart. Maar premier Viktor Orbán en zijn partij Fidesz hebben van deze kokarde een partijsymbool gemaakt. Waar stond de kokarde voor, en is het zijn onschuld nu kwijt? Historica en Hongarije-kenner Marian van der Pluijm vertelt. (07:20) Het was een bizarre vertoning; President Trump belde met de Russische president Poetin over een mogelijke wapenstilstand. Ondertussen lijkt de Oekraïense president Zelensky steeds meer voor een voldongen feit komen te staan. Hoe kan er sprake zijn van een duurzame vrede als andere grootmachten over het lot van Oekraïne gaan beslissen? Het deed diplomaat Benjamin Duerr denken aan de Vrede van Versailles. Hij is te gast.  (20:30) In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven.  Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus’ producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/23-03-2025.html#  

(01:28) Het Vrijheidsbeeld moet terug naar Frankrijk. De Amerikanen hebben de ideologie waarvoor Lady Liberty staat verkwanseld en daarom moet het terug naar de schenker, aldus de Franse Europarlementariër Raphaël Glucksmann. Het beeld kijkt uit over de Big Apple, maar waarom eigenlijk? Te gast is Frankrijkkenner Rudi Wester.     (09:55) Op 22 maart is de grote landelijke demonstratie ‘tegen racisme en fascisme’. Maar waar hebben we het eigenlijk over als het over fascisme gaat? En heeft het hedendaagse fascisme een andere gedaante dan het oer-fascisme van de jaren dertig? Historicus Daniël Knegt is te gast met zijn boek ‘Fascisme’.  (23:35) De column van Nelleke Noordervliet  (26:31) Het wordt nog altijd gezien als een van de grootste militaire kunststukjes ooit: in de derde eeuw voor Christus trok de Carthaagse  generaal Hannibal met een leger olifanten de Alpen over om de Romeinse vijand in de rug aan te vallen. Wat drijft de mannen die zijn tocht opnieuw probeerden te beleven? Maarten Inghels schreef Hannibal & Gideon. Hij is te gast.  (39:43) Bart Funnekotter bespreekt drie historische boeken: De geboorte van New York - Russell Shorto (vert. Catalien van Paassen, Willem van Paassen en Jan Willem Reitsma) Koks en kelners - Patricia van den Eeckhout   Boulanger! - John-Alexander Janssen  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/23-03-2025.html# 

(01:00) In Spanje is een stukje van het gezicht gevonden van de oudste mens die ooit in Europa heeft rondgelopen. Die vondst geeft nieuwe inzichten in de diversiteit en de evolutie van de menselijke soort in dit deel van de wereld. Gerrit Dusseldorp is expert op het gebied van het gedrag van jager-verzamelaars uit het Pleistoceen en vertelt meer.  (07:21) Wim Berkelaar bespreekt drie historische boeken: In alles tot het uiterste - Frits de Lange Machtswoorden - Remieg Aerts, Coen Brummer en Gertjan Schutte   Oekraïne onder vuur - Eugene Finkel (vert. Koen Boelens)   (20:52) In de jaren 40 en 50 wordt de Limburgse Lies overspoeld door honderden liefdesbrieven. Wie was deze mysterieuze vrouw die zoveel verlangen opwekte? En hoeveel vrijheid had zij in die tijd eigenlijk om te kiezen? De zesdelige podcast Liefste Lies vertelt haar verhaal en schetst tegelijkertijd een hedendaags portret van liefde, vrijheid en het verlangen om iets te zijn in het leven. Deze serie werd gemaakt door Heleen Hummelen en Wieky de Boer. De serie is een coproductie van Autres Directions, Aldus’ producties en OVT en is mogelijk gemaakt door financiële steun van het NPO-fonds en het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-03-2025.html# 

(01:05) De Franse president Macron pleitte deze week tijdens een Europese top voor een sterk Europa met Frankrijk in een voortrekkersrol. Eerder al, in de tijd van Charles de Gaulle, wilde Frankrijk niet afhankelijk zijn van Amerika als het om de Europese veiligheid gaat. Hoe schatplichtig is Macron aan de generaal De Gaulle? Historicus en Frankrijkkenner Niek Pas is te gast.  (11:55) De Europese Unie heeft, als reactie op de Amerikanen, importheffingen aangekondigd. Amerikaanse spijkerbroeken worden daardoor duurder. Hoe komt het eigenlijk dat de spijkerbroek zo'n ongeëvenaard populair kledingstuk is geworden? Kunsthistoricus en conservator mode bij het Centraal Museum Utrecht Ninke Bloemberg vertelt.  (19:38) De spiritueel leider van het boeddhisme, de Dalai Lama, is bijna negentig en heeft ondanks zijn verheven status niet het eeuwige leven. Hij weet zeker dat hij zal reïncarneren in een persoon afkomstig uit de ‘vrije wereld’. Hoe werd de huidige Lama een symbool van vrede en verzet?   (32:22) De column van Sana Valiulina  (36:24) Aankomende 5 mei vieren we 80 jaar bevrijding. Onze democratie werd gered van de nazi’s. Toch zitten er ook schaduwkanten aan de bevrijding: de hongerwinter, vergisbombardementen en zelfs geallieerde oorlogsmisdaden. Moeten we nog steeds alleen maar dankbaar zijn? Christ Klep schreef De lange bevrijding van Nederland, en is te gast.   Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/16-03-2025.html# 

(01:08) Wetenschappers hebben een wolharige muis gecreëerd. Het is een stap richting de terugkeervan de mammoet. Deze kolos moet door de arctische sneeuw gaan lopen. Maar is het eigenlijkwenselijk om dieren weer tot leven te wekken? Dierfilosoof Erno Eskens is te gast. (8:50) In 1971 wordt Rubens Paiva gearresteerd, gemarteld en vermoord tijdens de militairedictatuur in Brazilië. De film I’m still here vertelt het waargebeurde verhaal van zijn vrouw Eunice enhaar strijd voor gerechtigheid. Mariana Françozo, verbonden aan de Universiteit Leiden, is te gast. (19:51) Op het Sovjet Ereveld in Leusden liggen 865 gesneuvelde Sovjetsoldaten, identiteitsloos,totdat Remco Reiding zich het lot van de vergeten soldaten aantrok. Hij identificeerde 250 soldaten.Hoe ging die zoektocht in z’n werk? Gemaakt door Laura Stek. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-03-2025.html#

(01:20) Volgens minister van Weel moet iedere Nederlander in het geval van een ramp 72 uurzelfredzaam kunnen zijn. Gaan we terug naar de Koude Oorlog, toen de organisatie 'BeschermingBevolking'; de burger voorbereidde op oorlog? Te gast is Roelof van Gelderen van het MuseumBescherming Bevolking in Grou.(10:56) Is Nederland klaar voor oorlog? Dat was de vraag die deze week in de Tweede Kamer hing. Devraag roept bij voormalig luitenant-generaal Mart de Kruif het beeld op van eind jaren dertig, toenpolitici pas heel laat ontdekten dat het vijf voor twaalf was. Hij is te gast.(22:36) De column van Micha Wertheim(27:05) Sanne Frequin bespreekt drie historische boeken: Vijanden van iedereen - Richard Blakemore (vert. Wilma Paalman, Willem van Paassen) Dochters van Lucy – Jan Luiten van Zanden Verliefd en veroordeeld – Maartje van de Kamp (37:54) Greet Hofmans wordt altijd neergezet als de Raspoetin van het Nederlandse koningshuis,binnengehaald door koningin Juliana. Maar wat deed ze eigenlijk aan het hof? Was ze een heks ofheilige? Historicus Han van Bree schreef Het vertroebelde oog en is te gast. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/09-03-2025.html#

(01:01) Sinoloog en recensent Fresco Sam-Sin bespreekt: Carthago: ooit verwoest, nooit verdwenen - Redactie: Diederik Burgersdijk, Dirk Vervenne Eindelijk vrij - Emily Hemelrijk Huis in de storm - Mauritshuis, Den Haag (14:39) Ket van Blokland (83) is intersekse. Haar hele leven had ze ‘een slot op de mond’. Verplicht zwijgenwas sinds de jaren '50 onderdeel van de medische aanpak. Hoe kijkt Ket terug op een leven langzwijgen? Het Spoor Terug: 'Slot op de mond' is gemaakt door Lara Aerts. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/02-03-2025.html

(00:49) "Dit is nog nooit vertoond". Dat is de algemene reactie op wat er afgelopen vrijdag in het Witte Huis gebeurde, tussen president Trump en Zelensky. Maar historicus en vaste OVT-boekrecensent Wim Berkelaar moest denken aan een ontmoeting tussen Hitler en president Haga van Tjechoslowakije in 1939. (17:02) Big Tech ondermijnt de democratie. Door fake news, maar ook door een techgigant als Elon Musk die al wekenlang optreedt als de buikspreker van Trump. Hoe is het zover gekomen? Marietje Schaake is te gast. (28:54) De column van Abdelkader Benali (32:23) De Pools-joodse Stefan Skotnicki (89) vluchtte meermaals voor antisemitisme, in de Tweede Wereldoorlog, en vanuit communistisch Polen. Nu is hij bang dat de geschiedenis zich herhaalt. Dore van Duivenbode tekende zijn verhaal op in het boek Mijn twee moeders. Zij zijn samen te gast. Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/02-03-2025.html

(01:12) De column van Sana Valiulina  (05:45) Poetin verraste het Westen drie jaar geleden met zijn inval van Oekraïne. Tegen alle verwachtingen in blijkt de oorlog geen blitzkrieg, maar een uitputtingsslag. Wie zich in de Russische geschiedenis verdiept is dit geen verrassing, aldus slavist en Joris van Bladel. Hij is te gast met zijn nieuwe boek Land van het grote sterven, hoe Rusland de westerse logica tart.   (20:25) Nederland is geen land van dandy’s. Toch waren er mannen te zien die onberispelijk gekleed over de straat flaneerden. Luister naar 'De Nederlandse Dandy', waarin Marten Minkema de ongrijpbare Dandy besluipt en besnuffelt.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/23-02-2025.html   

 (01:05) Op 23 februari gaat Duitsland naar de stembus. Voor het eerst lijkt de rechts-radicale AfD een van de grootste partij van het land te worden. Welk beeld van de geschiedenis propageert de AfD? Te gast zijn correspondent Annette Birschel en historicus Hanco Jurgens.  (17:42) Nadia Bouras bespreekt twee historische boeken en een tentoonstelling: Modelverhalen. Reflecties op Aziatische roots - Samengesteld door Liang de Beer 'Ik weet me geen raad' - Willy Lindwer en Aline Pennewaard American Photography - Rijksmuseum Amsterdam  (26:35) Premier Keir Starmer heeft maandag als eerste bevestigd dat Groot-Brittannië indien nodig troepen naar Oekraïne wil sturen. Het is niet de eerste keer dat Groot-Brittannië zich bemoeit met wat het ziet als het Russische gevaar. Historicus Ivo van de Wijdeven vertelt.  (38:30) De Oekraïense president Zelensky roept op tot de oprichting van een eigen Europees leger. Het is een nieuw geluid, dat toch ook oud is. Want al veel eerder werd er geroepen om een eigen Europese legermacht. Wim de Wagt onderzocht deze geschiedenis en is te gast.  Meer info: https://www.vpro.nl/programmas/ovt/luister/afleveringen/2025/23-02-2025.html