De Wereld | BNR

En Iran heeft zich stevig in Syrië genesteld. Kan een eventuele deal tussen Rusland en Amerika daar nog iets aan veranderen? Bernard Hammelburg praat erover met Koos van Dam, oud-diplomaat, Arabist en schrijver van het boek Destroying a Nation - the Civil War in Syria. Nasleep Trump-Poetin top Politiek Amerika is woest over president Trump's optreden in Helsinki. Vol overgave probeert het Witte Huis de schade te beperken. Maar kan het de Trump-stemmer iets schelen? Daarover Arend Jan Boekestijn, historicus aan de Universiteit Utrecht en presentator van Boekestijn en De Wijk. Donald Show En in de Donald Show nog meer over de top in Helsinki en Rusland-gate. Correspondent Jan Postma over Trump's draaikonterij. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Aanleiding voor de verontwaardiging was dat Trump de FBI voor aap heeft gezet door Poetin te geloven over diens bewering dat de Russische staat niets weet van inmenging in de Amerikaanse verkiezingen. Achteraf zegt Trump: ik heb me versproken. Ik zou zeggen: goedemorgen, Pinoccio. Poetins woordkeus is overigens fascinerend: de Russische staat weet van niets. Dat zou strikt genomen best eens kunnen, want er zijn goede aanwijzingen dat de ondermijning van de Amerikaanse verkiezingen, maar ook de gifgasaanval op een oud-spion in Engeland, het werk is van oud-KGB- en GRU-agenten, die formeel niet voor het Kremlin werken. Maar daar gaat de verontwaardiging niet over. Voor het oog en oor van de wereld, sprak Trump zijn eigen inlichtingendiensten tegen. Knuffeltje voor Vladimir, trap in het scrotum van de FBI-baas. Kaakslag voor de bondgenoten. Verontwaardiging, dus. Ja, NAVO-bondgenoten zijn wanhopig. Ja, de Democratische oppositie is in rep en roer. Ja, een aantal prominente Republikeinse partijgenoten van Trump is verbijsterd. Maar iedereen die Trump volgt, weet dat hij altijd in de eerste plaats praat tegen zijn eigen achterban. Die heeft lak aan Washington, de NAVO en de EU, en buitenlandse politiek interesseert ze geen zier. Die Poetin zal wel niet deugen, maar kom op, zeg, zand erover. Rusland is toch een vijand? Rusland heeft toch de Krim ingepikt? Ja, dat zal best, maar zoals Poetin zegt: dat verandert niet meer. En wat kan het de Trump-kiezer schelen? Rusland heeft toch de verkiezingscampagne gehackt? Nou en? Poetin zei op de persconferentie zelf dat hij hoopte dat Trump zou winnen, en als de Russen Hillary een hak hebben gezet des te beter. Poetin drinkt geen alcohol - Trump trouwens ook niet - maar reken maar dat in het Poetin-kamp de kurken van de champagneflessen knalden. Hoewel Poetin als geen ander begrijpt hoe krachtig de steun onder de Trump-aanhang is. Hij moet het in zijn eigen land immers van hetzelfde soort kiezers hebben, die het stelselmatige afbreken van de liberale samenleving, de teloorgang van de internationale rechtsorde en de minachting voor doodgewoon burgermansfatsoen een zorg zal zijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

1. Het inreisverbod wordt moslimban genoemd. Is dat terecht? Strikt genomen niet. Het gaat om Iran, Libië, Syrië, Jemen, Somalië, Venezuela en Noord-Korea. In die laatste twee landen moet je moslims met een loep zoeken. Toch hebben de critici een punt, want Trump zelf heeft het begrip moslimban geïntroduceerd, al tijdens zijn verkiezingscampagne. En zijn achterban ziet het wel degelijk als een middel om moslims te weren. 2. Waarom steunt het Hooggerechtshof Trump? Heel simpel: volgens de immigratiewet van 1952 mag de president burgers uit bepaalde landen de toegang ontzeggen, als hij gevaren ziet voor de nationale veiligheid. Trump heeft een fout gemaakt met de term moslimban, en in het vonnis van het Hooggerechtshof krijgt hij daarover dan ook een standje. Maar, zegt het hof, dat doet niets af aan het presidentiële recht om vreemdelingen te weigeren. 3. Trump heeft het over veiligheid en terrorisme. Heeft hij een punt? Wat het terrorisme betreft betwijfel ik dat, want Amerika is extreem streng met de inreisregels. Veiligheid is wat anders. Het idee van landen op een zwarte lijst is niet van Trump, maar van Obama. De redenering was: met een aantal van die landen hebben we geen betrekkingen, en met de regeringen en luchthavens in die landen kun je geen afspraken maken om paspoorten, visa en bagage te controleren. Obama heeft het plan nooit uitgevoerd, misschien omdat hij bang was voor antimoslim te worden gezien. Trump vindt het prima als hij voor islamofoob wordt versleten. 4. Alexander Pechtold zegt: de moslimban is in strijd met de Nederlandse grondwet, en dus moeten we de Amerikaanse immigratiedienst verhinderen om op Schiphol te gaan controleren. Heeft hij gelijk? Dat betwijfel ik. Officieel is het geen moslimban, maar een inreisverbod dat volgens de hoogste rechtsinstantie voldoet aan de Amerikaanse wet. Pechtold zegt: in elk geval moeten wij er op Nederlands grondgebied niet aan meewerken. Maar Amerika heeft paspoortcontrole en douane in zes landen, waaronder Canada, Ierland en jawel Aruba. Dat maakt echt deel uit van het Koninkrijk der Nederlanden. Als oud-minister voor Koninkrijkszaken moet Pechtold dat toch weten, zou ik zeggen. 5. Wat kan ons die Amerikaanse paspoortcontrole eigenlijk schelen? Heel veel. Voor wie wel eens naar Amerika reist betekent het niet meer in die gruwelijke rijen staan bij aankomst. Voor KLM is het goud waard, want heel veel buitenlandse passagiers reizen via Schiphol naar de VS. Amsterdam wordt dan veel aantrekkelijker als overstapplaats. Dank, Joan Somes. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp? Stuur dan een mail naar onlineredactie@bnr.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

En Trump ontmoet volgende week de Russische president Poetin in Helsinki. Wat betekent het aanhalen van de banden tussen de twee voor de relaties met Europa? Bernard Hammelburg bespreekt het met generaal buiten dienst en Eerste Kamerlid voor de VVD Frank van Kappen. Handelspartner China De handelsoorlog tussen China en de Verenigde Staten is in alle hevigheid losgebarsten, en de Chinezen hopen dat Europa hun kant kiest in deze strijd. Of China een betrouwbare partner zou kunnen zijn, bespreken we met Henk Schulte Nordholt, China-kenner en schrijver van het boek China en de Barbaren. Donald Show Het bezoek van president Trump aan Groot-Brittannië doet al stof opwaaien voordat het is begonnen. Jan Postma, onze correspondent in Washington, blikt er op vooruit. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wat wil May? Een overeenkomst met Brussel om de douane-unie en het verkeer van goederen in gewone taal: vrijhandel voort te zetten. De feitelijk allang vleugellamme Brexit-onderhandelaar David Davis en de bombastische blaaskaak Boris Johnson konden daar niet mee leven. Dan wordt Groot-Brittannië een soort kolonie van Europa, vinden zij, en dat blokkeert Britse handelsverdragen met bijvoorbeeld de VS en China. Ook twee vicevoorzitters van Mays Conservatieve Partij traden gisteren af. De Brusselse gevestigde orde morde al meteen, want Mays plan zou betekenen dat de Britten de krenten uit de pap halen, de lusten van het EU-lidmaatschap behouden en de lasten ontlopen. Het zou een zachte Brexit worden, en niet een harde Brexit, dus de opgestoken middelvinger naar Brussel van Boris Johnson en consorten. De EU zou kolossale concessies moeten doen, want als de Britten mee blijven doen zonder mee te doen, is dat voor Brussel heel moeilijk verteerbaar. Maar nu even praktisch. Voor de Europese landen, en in elk geval voor het bedrijfsleven, is een voortgezette douane-unie zeer wenselijk. Voor een land als Nederland, dat zich enorme zorgen maakt over de dreiging van verstoorde handel met het Verenigde Koninkrijk, is het even slikken, maar uiteindelijk gunstig. Eurosceptici, die de EU hooguit willen zien als een groep landen met goede economische banden, krijgen in feite hun zin, en kunnen zon Brexit-model kopiëren voor hun populistische campagnes in eigen land. Al spreekt Thierry Baudet, die ik erover belde, mij tegen. Hij blijft een Johnson-fan en ziet Theresa May in het ravijn tuimelen. Een harde Brexit dus. Hoe dan ook: alles staat of valt met de reactie van de 27 EU-landen op het voorstel van May. Zegt Brussel keihard nee, of bijt het door de zure appel heen en zegt iets waarop we al bijna twee jaar wachten: laten we praten?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Amerika is met veel ophef uit de VN-Mensenrechten Raad gestapt. Herman Sanders stelde de volgende vragen: 1. Waar maakt Amerika zich zo druk om? Er is een aanleiding en een oorzaak. Aanleiding is dat Israël en de Palestijnse gebieden als enige kwestie vast op de agenda staat. Er zijn meer anti-Israëlische resoluties aangenomen dan over de rest van de wereld bij elkaar, dus meer dan Noord-Korea met zijn slaven, Syrië met zijn chemische wapens, Saoedi-Arabië met zijn openbare onthoofdingen. Oorzaak is ergernis over de samenstelling van de Raad. 2. Wat doet de Mensenrechten Raad? De 47 wisselende leden spannen zich in om specifieke problemen onder de aandacht te brengen, bijvoorbeeld de oorlog in Syrië. Veel invloed heeft de Raad niet, want aanbevelingen, veroordelingen en resoluties zijn niet bindend, zoals bij de Veiligheidsraad. Toch doet de raad best goed werk, bijvoorbeeld in de strijd voor homos, lesbiennes en transgenders. De fans van de Raad zeggen altijd: hier heb je tenminste een wereldplatform waar lastige themas besproken kunnen worden. De tegenstanders zeggen: het is alleen maar hete lucht met een politiek geurtje. 3. Wat is de Mensenrechten Commissie van de VN? Die is sinds 2006 ter ziele. Interessant verhaal: in die tijd zaten zoveel keiharde dictaturen in die Commissie, dat een aantal voornamelijk westerse landen besloot met een schone lei te beginnen en de Commissie te vervangen door de Raad. Inmiddels herhaalt de geschiedenis zich. Er zitten landen in als Saoedi-Arabië, Qatar, de Golfstaten, Rwanda, de Filippijnen, Afghanistan, China, en nog zon rijtje landen waar mensenrechten met voeten worden getreden. Dus ja, het is een dubieuze club. 4. Wat kost de Mensenrechten Raad? Ongeveer 20 miljoen euro per jaar. De raad heeft een kantoor in Genève, met een vaste ambtenarenstaf. In die kosten is niet meegerekend wat de 47 lidstaten uitgeven aan hun eigen permanente vertegenwoordigers in Genève. Het totaal zal niet veel lager zijn dan de kosten van de Raad zelf, dus in totaal praat je al gauw over 40 miljoen euro. 5. Heeft Trump dus gelijk dat hij eruit is gestapt? Wat de hetze tegen Israël betreft, heeft hij absoluut gelijk, daarin spreekt eigenlijk niemand hem tegen. Maar andere landen vinden dat je beter lid kunt blijven van een omstreden organisatie om van binnenuit je punt te maken, dan eruit te stappen en aan de zijlijn te staan. Dank, Herman Sanders. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp? Stuur dan een mail naar onlineredactie@bnr.nl See omnystudio.com/listener for privacy information.

En Nederland breidt zijn missie in Afghanistan uit en is positief over een nieuwe missie in Irak. Kan de krijgsmacht dat allemaal aan? Geert Jan Hahn praat erover met minister Ank Bijleveld van Defensie. Migratiekampen Om haar regering te redden kiest ook bondskanselier Angela Merkel voor een strenger migratiebeleid. Zonder overleg met andere landen. Wat is er nog over van de Europese solidariteit in het vluchtelingendebat? Een gesprek met Joël Voordewind, buitenlandwoordvoerder voor de ChristenUnie. Zweedse neo-nazi's De ChristenUnie komt in het Europees Parlement ineens in dezelfde politiek familie als radicaal rechtse Zweedse populisten met nazi-sympathieën. Daarover Europa-verslaggever Jesse Pinster. Donald Show En een speciale Independence Day editie van de Donald Show met Jan Postma, onze correspondent in Washington.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Schotland zou kunnen kiezen voor onafhankelijkheid, al is dat makkelijker gezegd dan gedaan. Noord-Ierland probeert op de grens met Ierland een gezamenlijk douanegebied op te zetten, of desnoods te kiezen voor hereniging met Ierland. Dat is voor de Protestantse Unionisten vloeken in de kerk, maar het kan. Gibraltar, nog geen zeven vierkante kilometer, aan de zuidpunt van Spanje, zit met de handen in het haar. Sinds de 18e Eeuw, toen de rots, mede met Nederlandse militaire steun, een Brits gebiedsdeel werd, heeft Spanje van alles geprobeerd om de Britten weg te pesten. In 1969 probeerde Franco het met een heuse blokkade, die heeft geduurd totdat Spanje in 1986 lid werd van de EU. Vanaf die tijd proberen de Spanjaarden het met het eindeloos ophouden van het grensverkeer, soms wel acht uur, en met politieke druk. Of door toeristen te straffen, die ten onrechte denken EU is EU, dus geen douane, in het vrijhandelsstaatje sigaretten, kleding, cosmetica of juwelen kopen, en dan bij de grens worden gepakt voor BTW en invoerrechten. Gibraltar zit niet in de douane-unie. Van de ruim 30.000 inwoners stemde 98 procent in een referendum om Brits staatsburger te blijven, en wat later 96 procent tegen de Brexit. Dagelijks komen 13.000 vreemdelingen, waarvan 8.000 Spanjaarden, de grens over om te werken in de lucratieve verzekerings- en bankensector, of voor s wereld grootste online casinos. Het ministaatje is de op een na grootste werkgever in het eraan grenzende Andalusië. Vrijwel alle goederen en diensten komen uit Spanje. Als de Britten en Spanjaarden, die elkaar in de kwestie-Gibraltar rauw lusten, geen oplossing vinden, dreigt de rots te worden afgesloten. Aanvoer moet dan via de lange zeeroute vanuit Groot-Brittannië komen, of uit Noord-Afrika. Of via het mini-vliegveldje, waarvan de startbaan dwars over de autoweg loopt. Nauwelijks een piep uit Londen. Klaarblijkelijk zal het Boris Johnson en de Brexit-kliek allemaal een zorg zijn.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Is de somberheid over de overwinning van de Turkse president Erdogan terecht? Karel van Dam stelde de volgende vragen: 1. Wat is nou de kern van de onrust over Erdogans overwinning? Dat de grondwetswijziging, waarover al eerder was gestemd, nu ingaat. De parlementaire democratie verdwijnt en wordt een presidentieel systeem. De president wordt de uitvoerende macht en benoemt het kabinet, de functie van premier wordt opgeheven. Het parlement wordt uitgebreid, de Senaat wordt afgeschaft. De rechtelijke macht wordt benoemd door de president en verliest volgens de critici zijn onafhankelijkheid. 2. Zo werkt het toch ook in Amerika? Dat is waar, maar het verschil is dat de presidenten het parlement in Turkije tegelijkertijd voor vijf jaar worden gekozen. Amerika kiest de president voor vier jaar, maar elke twee jaar zijn er parlementsverkiezingen, waardoor het volk de gelegenheid heeft de macht van de president te beperken door de oppositie aan een meerderheid te helpen. Dat corrigerende systeem is democratischer. In Amerika nomineert de president rechters, maar de Senaat beslist. Als zijn partij de meerderheid heeft, zoals nu, is het verschil met het Turkse systeem inderdaad gering. 3. Precies. De Republikeinen hebben in Amerika de meerderheid, net als Erdogan met zijn AKP-coalitie. Dus in de praktijk is het toch hetzelfde? Het grote verschil zijn die tussentijdse verkiezingen. In Amerika zijn die op 6 november. Trump zou dan zijn meerderheid kunnen verliezen. Dat is bij Clinton en Obama ook na twee jaar gebeurd. Voor Erdogan geldt dat niet. Die zit de komende vijf jaar op rozen, en is daarmee onaantastbaar. Meer een autocratie dan een democratie, dus. 4. Erdogan heeft met 52 procent gewonnen. Dat betekent toch dat 48 procent tegen hem is? Zeker, maar uit alles blijkt dat hij zich daar niet veel van aantrekt. Voor hem betekent winnen: de helft plus één van alle stemmen. De mening van de oppositie zal hem een zorg zijn. Zelfs als er tijdens de verkiezingen is gesjoemeld, is het duidelijk dat Erdogan veel steun heeft en het goed heeft gedaan. Maar dat geldt ook voor Trump. 5. Wat maakt het voor ons uit? Ik zou zeggen: niets. Het onzinverhaal over Turkse toetreding tot de EU is feitelijk allang van de baan. Maar Turkije blijft een belangrijk land, als handelspartner, als filter voor de vluchtelingenstroom en ook niet onbelangrijk het één na grootste NAVO-lid. We zullen met Erdogan moeten leven. Hij trouwens ook met ons. Dank, Karel van Dam. In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp? Stuur dan een mail naar onlineredactie@bnr.nlSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Bernard Hammelburg praat erover met Thierry Baudet, Fractievoorzitter van Forum voor Democratie in de Tweede Kamer. De slijtage van het merk Merkel De Duitse bondskanselier Angela Merkel staat onder grote druk door de migratiecrisis en de dreigementen van Trump. En ondertussen staat ook haar leidersrol in Europa onder druk. Oud-Duitsland correspondent Wouter Meijer over de tanende macht van Merkel. EU-top Europaverslaggever Jesse Pinster is in Brussel bij de erop- of eronder-top. See omnystudio.com/listener for privacy information.