De Wereld | BNR

See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het antwoord op die laatste vraag is: ja. Want in Qatar zit het hoofdkantoor van de Taliban, en de westerse landen hebben die Taliban hard nodig om landgenoten en Afghaanse vrienden te kunnen blijven evacueren. Demissionair minister Kaag van Buitenlandse Zaken gaat naar Qatar, maar maakt een diplomatieke u-bocht om met de Taliban te overleggen. Rechtstreeks is lastig, want dan valt de Tweede Kamer over haar heen, en dus lopen de gesprekken via Duitse diplomaten, die van hun Bundestag wel gewoon met de Taliban thee mogen drinken. De rechtstreekse onderhandelingen tussen de Amerikanen en de Taliban spelen zich ook al meer dan een jaar af in Qatar. De Afghaanse chaos heeft voor Qatar zelfs een regiefunctie gecreëerd. De luchtbrug vanuit Kabul is van kolossale omvang, voor de Amerikanen de grootste ooit. Bijna 115.000 mensen krijg je niet in één keer overgevlogen, zeker niet als je van al die mensen de papieren moet checken. In Doha, waar was gerekend op enkele duizenden vluchtelingen, zijn er inmiddels ruim 43.000 opgevangen. Bijna 40 procent van alle geëvacueerden is via Qatar gereisd, inclusief een groot aantal journalisten en diplomaten. Grootste Amerikaanse luchtmachtbasis in het Midden-Oosten Dat kun je sympathiek vinden, maar hier speelt ook weer een eigenbelang voor zowel Qatar als Amerika en andere westerse landen. Want in Qatar ligt de grootste Amerikaanse luchtmachtbasis in het Midden-Oosten, en daar is Central Command gestationeerd, dat het commando voert over alle operaties in de regio. Dus niet alleen Afghanistan en Irak, maar bijvoorbeeld ook de luchtacties tegen IS, waaraan Nederland heeft deelgenomen. De basis is, samen met bases in Bahrein en Djibouti, het kloppend hart van de Amerikaanse militaire machinerie. De grootste klappen uit de langst durende oorlog uit de moderne geschiedenis worden, nu het Westen heeft verloren en halsoverkop op de vlucht slaat, opgevangen door Qatar. Vandaar dat de hartverscheurende verhalen en vernietigende rapporten over slavenarbeid en het WK Voetbal weg glibberen in het moeras van de selectieve verontwaardiging. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | Klopjacht Taliban begonnen Postma in Amerika In Amerika probeert het Witte Huis de beeldvorming rondom het vertrek uit Afghanistan te veranderen. Zowel de Democraten als de Republikeinen zijn woedend over de chaotische aftocht uit Kaboel, dus focust het team van Biden de aandacht op de historisch grote omvang van de evacuatie. Daarover correspondent in Washington Jan Postma. Luister ook | Het Afghaanse luchtkasteelSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De inspirator van Operatie Cycloon was een flamboyant Democratisch Congreslid uit Texas, Charlie Wilson, die de CIA en zijn collegas in het parlement ervan overtuigde dat de moedjahedien natuurlijke bondgenoten van Amerika waren, die een gerechtvaardigde strijd voerden tegen de Sovjets. Het leidde tot logistieke steun, en uiteindelijk tot de levering van zware wapens, zoals schouderraketten, waarmee Russische gevechtshelikopters en jachtvliegtuigen werden neergehaald. De bezetting kostte de Sovjets 15.000 man, en een politieke afgang die mede bijdroeg tot de ondergang van de Sovjet-Unie. In 2007 werd er een uitstekende speelfilm over gemaakt, Charlie Wilsons War. Het is een beetje kort door de bocht, maar je kunt zeggen dat de moedjahedien, die bejubelde westerse bondgenoten, aan de wieg stonden van de beweging die hun plaats innam, de Taliban. En, nog steeds een beetje kort door de bocht, kun je de Taliban zien als creatie van het Westen, die pas na 9/11 een aartsvijand werd. De situatie is 180 graden gedraaid. Het Kremlin noemt de Taliban gewone lui, waarmee je veel beter zaken kunt doen dan het door het Westen in stand gehouden, corrupte marionettenregime dat nu is uitgeschakeld. Poetin kijkt met een mengeling van verbazing en onverschilligheid naar de chaos in Kabul. Het Westen heeft zich behoorlijk in de nesten gewerkt. Dat de Russische afgang in 1989 niet onderdeed voor het dramatische einde van de westerse inmenging in 2021 is van de politieke harde schijf gewist. Maar het omgekeerde geldt ook: in het Amerikaanse geheugen zit een blinde vlek over de miljardensteun en Operatie Cycloon, en de verheerlijking van de moedjahedien. Charlie Wilsons War is vergeten. Het is niet zo dat Poetin de Taliban nu omarmt. Formeel staan ze ook in Rusland op de terroristenlijst. Maar hij wil de relatie normaliseren, omdat hij denkt dat dit de nieuwe werkelijkheid is, omdat hij niet wil dat de moslims in de Kaukasus, bijvoorbeeld in Tsjetsjenië, worden geïnspireerd door de Taliban als vijandbeeld, en omdat hij er niets voor voelt dat de buurlanden veelal voormalige Sovjetstaten vollopen met Afghaanse vluchtelingen. Het Westen heeft deze chaos gecreëerd, het Westen moet die zelf opruimen, inclusief de vluchtelingen. Kortom: Poetins flirt met de Taliban maakt Rusland tot een belangrijke en invloedrijke bondgenoot van het nieuwe Afghanistan. Het is de ironie van de geschiedenis. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | Lukashenko's nucleaire dreigement Europa update Ook in andere Europese landen krijgen regeringen op hun donder vanwege de chaotische evacuatie uit Kaboel. En de Europese Commissie komt met de eerste uitgebreide reactie op de situatie in Afghanistan, Daarover Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Luister ook | #24 Biden, bedankt! Was getekend, Europa. Postma in Amerika In Amerika neemt de kritiek op president Joe Biden toe over de chaotische aftocht uit Afghanistan, maar Biden blijft zijn beslissing glashard verdedigen. En ondertussen komen in Washington de eerste vluchtelingen aan. Daarover correspondent Jan Postma. Luister ook | #90 Het Afghaanse luchtkasteel See omnystudio.com/listener for privacy information.

De meeste vingers wijzen naar de Verenigde Staten. Het was George Bush die ons, als antwoord op 9/11, in dit avontuur sleurde. Het was Joe Biden die veel te snel de stop uit het bad trok. Maar zo zat het niet, en we kunnen met dat soort simplificaties niet ons eigen straatje schoonvegen. Op 12 september 2001 definieerde George Bush de aanval van de dag daarvoor als een oorlogsdaad. De NAVO boog zich vervolgens over de vraag of artikel 5 van het NAVO-handvest moest worden ingeroepen: een aanval op één is een aanval op allen. Dat Bush artikel 5 inriep is simpelweg een fabel, het waren de andere lidstaten die dat deden. Dus ook Nederland. In 2002 sprong Nederland op de bagagedrager, van 2006 tot 2010 volgde de missie naar Uruzgan, daarna de politietrainingsmissie in Kunduz, en tenslotte de nu abrupt afgebroken operatie Enduring Freedom. Rond 2010 zaten er soldaten, trainers en ontwikkelingswerkers uit 43 landen in Afghanistan. Dat was echt niet onder Amerikaanse druk. Al die landen hadden zich laten opjutten door verkeerde politieke en morele argumenten. Nederland kwam met de misschien op de aloude missie- en zendingsgedachte gebaseerde 3D-aanpak: defensie, ontwikkeling en diplomatie. Winning the hearts and minds, en zo, zonder de meest basale vraag te stellen: liggen die hearts and minds misschien bij de Taliban? Dat zou verklaren waarom het Afghaanse leger zich massaal en zonder weerstand heeft overgegeven en is overgelopen. Het verwijt aan Joe Biden dat Amerika zich te snel terugtrekt zoals Angela Merkel zegt: om binnenlandse politieke redenen is ook een simplificatie. Obama en Trump wilden beiden al weg uit Afghanistan, Biden heeft van meet af aan gezegd dat hij het echt zou doen. Na een investering van 1000 miljard dollar in het niet-bestaande Afghaanse leger, doet hij inderdaad wat het Amerikaanse volk wil: inpakken en wegwezen. Het is geen verrassing, maar een beslissing waarnaar tien jaar is toegewerkt. We hebben inderdaad verloren. Collectief. En dit is hoe het voelt. Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luister ook | 'Nieuws irandeal is kansloos' Europa Update Door de invoering van de nieuwe mediawet verliest Polen de steun van hun trouwste bondgenoot, de Verenigde Staten. Een relatie die diepe historische wortels heeft staat onder druk. Polen ligt al langer overhoop met Brussel vanwege de omstreden hervormingen in het rechtssysteem. Schrikt Polen terug nu ook voor Amerika de maat vol is? Daarover Europaverslaggever Geert Jan Hahn. Luister ook | #22 Europese landen willen geen vluchtende Afghanen Postma in Amerika De Amerikaanse regering houdt er rekening mee dat de Afghaanse hoofdstad Kaboel binnen een maand al valt. De opmars van de Taliban gaat veel sneller dat verwacht. Toch blijft president Joe Biden bij zijn beslissing. Amerika vertrekt. Correspondent Jan Postma sprak met meerdere veteranen over de val van Afghanistan. Luister ook | #89 Grijpgrage GouverneurSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Met de snelheid van het geluid valt Afghanistan weer in handen van de Taliban, en dus slaan burgers massaal op de vlucht. En hoe reageren Nederland en andere EU-landen? Met een waarschuwing dat Afghaanse asielzoekers nog steeds kunnen worden uitgewezen. Dat zal best, maar hoe spijkerhard kan je zijn tegen bondgenoten? Want dat zijn de Afghanen. Aanleiding was een Afghaanse waarschuwing dat vluchtelingen drie maanden lang niet kunnen terugkeren. En dus wilden Nederland, Duitsland, België, Oostenrijk, Denemarken en Griekenland Afghaanse vluchtelingen ontmoedigen. Haal het niet in je hoofd om hier te komen dat is de boodschap. Als er zoiets zou zijn als een functionerende Afghaanse regering, dan zou deze onsmakelijke kwestie nog iets van legitimiteit hebben. Maar er is helemaal geen regering, wat zonneklaar blijkt uit het feit dat Amerika wél met de Taliban onderhandelt zoals momenteel in Doha maar niet met de Afghaanse regering, officieel de bondgenoot. Iets soortgelijks geldt voor de Afghaanse krijgsmacht, waarvan we steeds trots zeggen dat die door ons westerlingen overeind is getrokken en van materieel is voorzien. Officieel 180.000 man sterk, in werkelijkheid een fantoom. Zodra de Taliban, hooguit 75.000 man sterk, een stad bestormen, zoals nu dagelijks gebeurt, piept het Afghaanse leger er tussenuit. Marcheren en paraderen in strakke uniforms gaat prima, maar bij een aanval zijn ze weg. Wij blijven doen alsof er weldegelijk zoiets is als Afghaans gezag. In onze redenering doen we net alsof vluchtelingen uit Afghanistan net zoiets zijn als vluchtelingen uit Syrië. Dat is hoogst onrechtvaardig. Syrische vluchtelingen nemen de benen vanwege een burgeroorlog waaraan wij geen schuld dragen. Afghanistan trokken we binnen als vrienden en bevrijders vrienden van het Afghaanse volk, dus. En nu wij, met onze superieure technologie en slagkracht, hebben verloren van een mini-legertje van 75.000 man, zijn de vrienden die wij te hulp snelden plotseling potentiële parias, die vooral niet moeten denken dat ze bij hun goede vrienden welkom zijn. Ja, een handjevol tolken, maar alleen als die erin slagen de Nederlandse consulaire dienst te bereiken, met de correcte documenten. Dat de politiek zich laat leiden door populistische islamofobie is één ding. Maar dat begrippen als bondgenoot en vriend in de politieke versnipperaar gaan, is diep treurig.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Europa update Roemenië doneert miljoenen coronavaccins aan westerse EU-landen. Maar als je dan in de cijfers duikt, dan is dat zeer opvallend. In Roemenië heeft 70% van de bevolking een eerste prik gehad en is nog maar 30% volledig gevaccineerd. Ierland en Denemarken, de landen die de vaccins overnemen, kennen een volledig vaccinatiepercentage van 73%. Europaverslaggever Geert Jan Hahn concludeert dat er sprake is van een 'ijzeren vaccingordijn' in Europa. Ondertussen willen sommige westelijke landen al overgaan op een derde prik, een zogeheten booster. Postma in Amerika Andrew Cuomo, de gouverneur van de staat New York, ligt zwaar onder vuur vanwege een vernietigend rapport. Dat rapport concludeert dat hij elf vrouwen seksueel heeft lastiggevallen. Bijna niemand steunt hem meer, zelfs president Biden niet. Voor de meeste politici zou het dan einde verhaal zijn, maar Cuomo blijft strijden legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tsimanoskaya vluchtte naar de Poolse ambassade in Tokio, nadat de Wit-Russische regering haar onder dwang wilde terughalen, omdat ze het lef had kritiek te hebben op de coach. Hoe doodeng dit kan worden blijkt uit het lynchen van Vitaly Shishov, twee dagen later, in Oekraïne, waar hij hulp bood aan Wit-Russische vluchtelingen. Het was niet alleen een barbaarse moord, het gebeurde in een buurland. Polen is ook een buurland dat veel vluchtelingen opneemt. De boodschap van Wit-Rusland is: maak je geen illusies, wij komen afrekenen. Ontsnappen tijdens een Olympiade is sinds de Tweede Wereldoorlog populair. In 1948, tijdens de Spelen in Londen, nam de Tsjechische leidster van de turnploeg de benen en vroeg asiel in Amerika, omdat haar land net een satelliet van de Sovjet-Unie was geworden. In 1956, in Melbourne, liepen 45 Hongaarse atleten over naar Amerika, terwijl de Hongaarse opstand tegen de Russen met tanks werd onderdrukt. Nederland boycotte de spelen van 1956 om die reden trouwens totaal. Sport en politiek, weet u wel. In 1964 ontsnapten, tijdens de winterspelen in Innsbruck, een Oost-Duitse sportster en dertien anderen uit Oost-Europese landen. In 1964, in Tokio, keek Nederland naar het judo-fenomeen Anton Geesink, terwijl een Hongaarse roeier en een scherpschutter intussen de benen namen. In 1968 liep de Cubaanse tennisser Juan Campos over naar Mexico. In 1972, in München, toen die gruwelijke moord op het Israëlische team plaatsvond, ontsnapten 117 atleten. Op de spelen in Montreal, in 1976, piepten vier Roemen en een Rus er tussenuit en meldden zich bij de Canadezen. In 1980, toen de Sovjet-Unie net Afghanistan had bezet, namen 19 Afghanen de benen. Amerika boycotte die spelen trouwens, zoals de Russen vier jaar later de Spelen in Los Angeles zouden boycotten. Op de Spelen in 1996 in Atlanta, knepen een Irakees en een Afghaan er tussen uit. En op de Spelen in Rio ontsnapten veertien atleten uit Cameroon en Soedan. Dat het lot van Tsimanoskaya alles met politiek, en niets met sport te maken heeft, blijkt uit de keiharde reacties, onder andere van de Amerikaanse minister van buitenlandse zaken, Blinken. Vrijheid van meningsuiting staat centraal in de Olympische gedachte, zegt hij. Zouden er uit bijvoorbeeld China of Iran ook eerst atleten moeten overlopen voordat we dit mantra toepassen op alle landen? Over Bernard Hammelburg Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify. See omnystudio.com/listener for privacy information.