De Wereld | BNR

Amerika kiest op dinsdag 8 november een nieuw parlement. De peilingen wijzen uit dat het Huis van Afgevaardigden in Republikeinse handen zal komen. In de Senaat spant het erom en gaan beide partijen nek-aan-nek. In deze speciale aflevering van BNR De Wereld praten buitenlancommentator Bernard Hammelburg, Amerika-correspondent Jan Postma en Amerikanist Koen Petersen een uur lang over deze belangrijke verkiezingen. Luister ook | 'Er heerst een diepgeworteld wantrouwen tegen het Westen' Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

De kerncentrale in Zaporizja zit voor de zoveelste keer zonder stroom omdat de hoogspanningskabels niet meer functioneren. Op dit moment is de centrale afhankelijk van dieselgeneratoren om voor reactorkoeling te zorgen. Oekraïne geeft aan dat er nog voor vijftien dagen diesel beschikbaar is.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Waarom Amerika pogingen blijft doen om de nucleaire overeenkomst met Iran te herstellen, wordt steeds raadselachtiger. Het keiharde optreden door de moellahs tegen de nu al weken durende opstand maakt het voeren van onderhandelingen vrijwel ondenkbaar. Welk fatsoenlijk land wil nog een woord met de Iraanse regering wisselen? Sterker nog: wie kan nog praten met het land dat niet alleen zelfmoorddrones aan Rusland levert, maar ze ook zelf vanaf de Krim afvuurt?  Desondanks probeert de speciale Amerikaanse Iran-gezant, Robert Malley, nog steeds een diplomatiek geitenpaadje te vinden dat de nucleaire deal uit 2015, in 2018 door Donald Trump geschrapt, kan doen herleven. Want we moeten alles op alles blijven zetten om Iran te verhinderen een atoombom te maken, zegt hij. Achterhaald, want Iran heeft inmiddels tot 60 procent verrijkt uranium, waarmee zo’n bom binnen handbereik is. En dat terwijl het land blijft beweren alleen kerncentrales te willen voor elektriciteit en isotopen, waarvoor tussen de 3,5 en 20 procent verrijking meer dan genoeg is.    De huidige opstand, met als aanleiding de dood van een door de kuisheidspolitie gearresteerde en vermoorde 22-jarige vrouw die haar hoofddoek niet volgens de regels droeg, maakt opnieuw duidelijk dat het Iraanse volk hunkert naar vrijheid. In 2009, in de zogenoemde Groene Revolutie, trokken miljoenen burgers de straat op, met dezelfde strijdkreet als nu, ‘dood aan de dictator.’ Duizenden werden gearresteerd en gemarteld, meer dan 300 mensen werden vermoord. Dat deze nieuwe opstand succes zal hebben hopen velen, maar gelooft bijna niemand, daarvoor zit de schatrijke geriatrische inrichting, die zichzelf de geestelijke leiding noemt, te stevig in het zadel, gesteund door de gevreesde Republikeinse Garde.  Wie desondanks nog hoopte op herleving van de nucleaire deal, kan het signaal niet negeren dat uit Joe Bidens eigen Witte Huis komt: Iraanse militairen verlenen op de Krim technische bijstand bij het afvuren van de honderden door Iran geleverde drones die systematisch de Oekraïense water- en elektriciteitsvoorziening in puin leggen.  De oorlog in Oekraïne is een kantelpunt, dat een eind maakt aan veel, meestal goedbedoelde, westerse illusies. Een redelijke relatie met Iran is daar een van.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Rusland heeft de graanexportdeal met Oekraïne opgeschort. Rusland vindt de voorwaarden niet gunstig genoeg, en het zou te gevaarlijk want ze worden bestookt met raketten. President Erdogan van Turkije, president Zelenski van Oekraïne en Secretaris Generaal António Guterres van de VN hebben gezegd niet te willen wachten op de medewerking van Rusland, en ze hebben met elkaar een workaround bedacht. Om die reden zijn er gisteren alsnog 12 schepen met graan vertrokken uit de havens van Oekraïne. Echter, als de Russen kwaad willen kunnen ze de doorgang van de schepen in de toekomst gaan versperren.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het Westen mag dan wel als één blok tegen Poetin optreden. Nog altijd zijn er veel landen die weigeren om de Russische daden te veroordelen. Onder hen onder meer China en India. Volgens Uri Rosenthal, voormalig-minister van Buitenlandse Zaken, komt dat vooral door een diepgeworteld wantrouwen dat nog afstamt van de koloniale tijd. Hij is te gast. Luister ook | 'Wij hebben economisch meer last van de oorlog dan de Russen' Eindelijk een regering in Irak Irak staat eindelijk op het punt om een nieuwe regering te krijgen, ruim een jaar na de verkiezingen. Jeanine Hennis, voormalig minister van Defensie, is al vier jaar in Irak actief als speciaal gezant voor de Verenigde Naties. Zij heeft met alle partijen om de tafel gezeten. Maar een nieuwe regering betekent niet het einde van de chaos in het land. Luister ook | #152: De nabeschouwing met Ilya Ponomarenko Europa Update | Ilya Ponomarenko De Oekraïense journalist Ilya Ponomarenko was deze week in Nederland. Hij is de bekendste oorlogsverslaggever uit Oekraïne van dit moment. Geert Jan Hahn sprak met hem, onder meer over het aantal doden in Oekraïne en de steun van het Westen. Luister ook | Amerika Podcast Postma in Amerika | Gaat DeSantis zijn termijn volmaken? De campagne voor de midterm-verkiezingen draait op volle toeren. Pennsylvania lijkt de sleutel voor een meerderheid in de Senaat in handen te hebben. Ondertussen wil  gouverneur Ron DeSantis van Florida herkozen worden, maar het is nog maar de vraag of de posterboy van de Trumpisten zijn termijn volmaakt, legt Amerika-correspondent Jan Postma uit.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is dag 246 van de oorlog in Oekraïne. De Russen zijn inmiddels bezig met nucleaire oefeningen, die Poetin van achter een scherm volgt. Zowel Rusland als Oekraïne beschuldigen elkaar ervan een zogenaamde ‘vuile bom’ in te zetten. De oorlog heeft inmiddels ook flinke invloed op de midterms verkiezingen in de Verenigde Staten, waar steeds grotere verdeeldheid ontstaat over in hoeverre door moet worden gegaan met de financiële steun.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Voor de Duitse Bondskanselier Olaf Schulz, gastheer van de Berlijnse conferentie voor de wederopbouw van Oekraïne, was het de opmaat naar een ‘nieuw Marshall Plan.’ Dat klonk goedbedoeld. Maar behalve de vaststelling dat Oekraïne miljarden nodig heeft voor de wederopbouw, slaat de vergelijking met de Marshall hulp nergens op.  Het Marshall Plan, dat liep van 1948 tot eind 1952, was een gift van één land, de Verenigde Staten aan 16 Europese landen die onder de Tweede Wereldoorlog hadden geleden, waaronder Nederland. Het herstelplan voor Oekraïne is een collecte onder zo’n dertig landen om één land hulp te bieden. Het Marshall Plan was geen lening, geen achtergestelde lening, geen voorschot – het was een geschenk. Maar het was ook strategisch heel goed doordacht, en in sommige opzichten behoorlijk doortrapt. Het politieke doel was het creëren van een groep welvarende westerse landen die als buffer konden dienen tegen de Sovjetunie. De Koude Oorlog woedde al, en dit was de economische invulling van alles dat ten westen lag van het IJzeren Gordijn.  Zo zat, verborgen in de cijfer-brei, een post van vijf procent van het totaal voor de CIA, om spionageposten in Europa op te bouwen. De CIA financierde er ook het anticommunistische verzetsleger in de Sovjetstaat Oekraïne mee, dat tot 1953 heeft bestaan, en dat eerst tegen Hitler vocht en daarna tegen Stalin.   Duitsland was weliswaar de aanstichter geweest van het kwaad, maar na de oorlog was het voor de Amerikanen in industrieel opzicht en als buffer in de Koude Oorlog het belangrijkste Europese land, en kreeg een groot deel van de hulp. Het Verenigd Koninkrijk, Frankrijk en Italië waren de andere koplopers. Pikant was trouwens dat Nederland Marshall hulp ontving voor het eigen land, maar ook voor Nederlands Indië, hoewel dat in die tijd al Indonesië was.  De Marshall Hulp was geen altruïsme. De economische redenering was dat het snelle herstel van Europa zou leiden tot gezonde economieën, en daarmee tot goede handelsbetrekkingen met Amerika. De afhankelijkheid van de VS die hierdoor ontstond, werd ook verankerd in de gelijktijdig opgerichte NAVO.  Kortom: je moet wel heel veel fantasie hebben om de opbouw van Oekraïne te vergelijken met het Marshall Plan. Misschien op één punt na: een volledig door westerse inspanning op de been geholpen Oekraïne vormt een goede buffer tegen Rusland, dat zijn ware aard heeft laten zien.See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Russische bezetters van de havenstad Cherson wekken de illusie dat ze die geannexeerde stad aan het verlaten zijn. In werkelijkheid zouden ze nieuw gemobiliseerde troepen aanvoeren, aldus de chef van de Oekraïense militaire inlichtingendienst. Of dat waar is weet niemand.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne doet het militair gezien goed in de oorlog, maar op economisch gebied zijn de Russen de oorlog aan het winnen. Dat zegt BNR-huiseconoom Han de Jong. Zo wordt de Russische economie minder hard geraakt door onze sancties dan in het Westen aanvankelijk werd gehoopt. Bernard Hammelburg gaat met Han de Jong in gesprek. Luister ook | 'Groep neutrale landen is nodig voor vrede in Oekraïne' Xi wil China verder isoleren Xi Jinping begint aan zijn derde termijn als president van China. Op het 20e partijcongres sprak hij over van alles, behalve over de stagnerende economie en corona. Xi's ideologie typeert zich door een steeds verdere ontkoppeling van de rest van de wereld. Te gast is sinoloog Henk Schulte Nordholt. Lees ook | 'Veiligheid belangrijkste thema voor Xi' Postma in Amerika | Republikeinen accepteren uitslag alleen bij winst Over minder dan drie weken gaan de Amerikanen naar de stembus voor de midterm-verkiezingen. De Republikeinen hebben een grote kans om de meerderheid in het Congres te heroveren. Trump-Republikeinen zeggen de uitslag alleen te accepteren als zij winnen en verwijzen opnieuw naar de - volgens hen - gestolen verkiezingen van 2020. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Het is dag 239 van de oorlog in Oekraïne. De Russische aanvallen op het stroomnetwerk van de afgelopen tien dagen zorgen voor grote stroomuitval in het hele land. Het nationale energiebedrijf van Oekraïne heeft de burgers opgeroepen om alle apparaten op te laden voor het geval de stroom echt volledig uitvalt.See omnystudio.com/listener for privacy information.