De Jesse Frederik Show

#132 Luisteraars! De volgende aflevering in de serie ontoegankelijke gesprekken zonder Rutger. Dit keer een gesprek met Rick van der Ploeg. Je kent hem misschien nog als staatssecretaris van Cultuur en Media in het kabinet Kok-II, maar hij is eigenlijk vooral econoom. En in het bijzonder: milieu-econoom. Dat treft, want we spraken elkaar in de week dat het IPCC haar laatste klimaatrapport publiceerde. Dus: was daar nog wat nieuws aan? En hoe moet je eigenlijk nadenken over de economische kosten van klimaatverandering? Wat is de invloed van kantelpunten? Wat is de invloed van de kleine kans op klimaatcatastrofe? Moeten we vrezen dat landen als Saudi-Arabie in anticipatie van klimaatbeleid snel al hun olie oppompen? En als we werkelijk zo moeten vrezen voor de economische schade van klimaatverandering, zouden we dan ook niet meer geld moeten investeren in het verkennen van drastische opties als geo-engineering? Vlak voor de podcast wist ik nog een oud boekje van Van Der Ploeg op kop te tikken: ‘Is de econoom de vijand van het volk?’ uit 1992. Een retorische vraag die in het boekje ontkennend werd beantwoord. Nee, vooral de politicus moest het in het boekje ontgelden. Die wenste gevestigde deelbelangen te beschermen tegen de tucht van de markt. Nu had ik kwade tongen horen beweren dat het boekje een neoliberaal schotschrift was. Dat de PvdA ontspoort was dankzij figuren zoals Rick van der Ploeg, die er een economistisch wereldbeeld op nahielden. Dus: wat dacht hij daar zelf nu van? Hoe keek hij terug op zijn visie van toen? En hoe heeft hij het politieke bedrijf ervaren? Als econoom schreef hij veel cynische stukjes over politici, is hij daar anders naar gaan kijken toen hij zelf politicus werd?See omnystudio.com/listener for privacy information.

#131 Luisteraars! Rutger is er niet, maar ik ga vrolijk voort. Dit keer praat ik met Edwin Buitelaar, programmaleider ruimtelijke ontwikkeling bij het Planbureau voor de Leefomgeving.De vakantieperiode drukt je met de neus op de ruimtelijke feiten. Je vliegtuig daalt richting luchthaven, en dan verschijnt daar opeens dat Nederlandse landschap, als een doos kleurpotloden van geordende glorie. Verdomd, hier is over nagedacht!Het tegengestelde gevoel bekruipt je als je door Vlaanderen rijdt: linten aan ruim opgezette woningen, elk huis een eigen eilandje van unieke lelijkheid. Ruimtelijke ordenaars schetsen vaak het schrikbeeld van 'Vlaamse toestanden': uitgespreide wildgroei van dunne bebouwing.Maar waarom is dat precies zo'n probleem? Waarom zijn de verschillen überhaupt zo groot en welke regels hebben er nu precies voor gezorgd dat Nederland zo anders oogt dan Vlaanderen? En wat is eigenlijk beter?Verder: bijna alle politieke partijen willen een miljoen woningen bouwen. Samen met Edwin bespreek ik of de plannen daarvoor voldoende zijn. We hebben het over grond, en waarom het toch zo'n bijzonder economisch goedje is. En we buigen ons over de vraag: van wie is de stad?See omnystudio.com/listener for privacy information.

#130. Eind vorige maand kondigde de stichting Urgenda aan dat de milieuorganisatie via de rechter een dwangsom wil opleggen aan de Nederlandse staat. Feit is dat Nederland nog steeds te weinig doet om gevaarlijke klimaatverandering tegen te gaan. Op de dag dat directeur Marjan Minnesma hoog overleg voerde met haar advocaten vond ze ook tijd om aan te schuiven in onze podcast. We hebben het niet over haar jeugd, over haar drijfveren, over haar voorliefde voor klassieke muziek of over haar werkdagen van twintig uur. We hebben het over haar plannen. Denk aan de toekomst van de grootste uitstoter van broeikasgassen in Nederland, Tata Steel. Of de hoeveelheid stroom die we met windmolens op zee kunnen opwekken. Of de toekomst van de landbouw in Nederland, de rol van 'houtige biomassa' in de energiemix, of de wijze waarop we miljoenen woningen van het aardgas kunnen afkrijgen. Gesprekken over de aanpak van klimaatverandering willen nog weleens verzanden in abstractie ('het is allemaal de schuld van de bezittende klasse met haar diluviale, koloniale, kapitalistische, neoliberale kapitaalaccumulatie!'). Minnesma is graag wat concreter. Bij Urgenda begon ze meer dan tien jaar geleden al met grootschalige inkoopacties van zonnepanelen en elektrische auto's. Toen zij en haar collega's de zaak tegen de Nederlandse staat tot bij de hoogste rechter – de Hoge Raad – wonnen, boden ze de overheid meteen een 54-puntenplan aan om te voldoen aan het vonnis. En toch is er nog te lang getreuzeld. Nederland staat nu voor de immense opgave om in 2030 – over slechts negen jaar – de uitstoot van broeikasgassen al met ongeveer de helft te hebben teruggebracht. Als geen ander beseft Marjan Minnesma hoe kolossaal deze opgave is, en hoe groot de implicaties voor ons allemaal. We hebben het over haar routekaart: kunnen we echt zoveel windmolens kwijt op zee? Moeten we onze huizen verwarmen met warmtenetten of warmtepompen? En hoe behouden we het draagvlak voor de transitie? Dit is voor nu de laatste aflevering van De Rudi & Freddie Show. In november zijn we weer terug met zijn tweeën, in de tussentijd zal Jesse nog een paar lekker ontoegankelijke podcasts opnemen met experts die hem fascineren – mocht je gastsuggesties hebben, laat het vooral weten! Wij zijn als altijd te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.See omnystudio.com/listener for privacy information.

#129. Er was een tijd, niet eens zo heel lang geleden, dat de meeste mensen min of meer gevangenen waren. Rond het jaar 1800 was naar schatting driekwart van de wereldbevolking tot slaaf gemaakt of horige. Miljoenen Afrikanen werden in slavenschepen naar kolonies ontvoerd, slavernij bestond ook in Afrika zelf, onder de Arabieren in het Ottomaanse Rijk, in India en onder de oorspronkelijke bewoners van Amerika, die krijgsgevangenen regelmatig verkochten als slaven. Eeuwenlang moesten miljoenen en miljoenen mensen werken, 12 tot 14 uur per dag, terwijl ze niet werden betaald voor hun arbeid. Velen werden mishandeld en stierven jong. Al die mensen werkten in een economie die grotendeels draaide op gedwongen arbeid; als je naar een winkel ging was het moeilijk om een product te vinden dat er niet op de een of andere manier mee te maken had. Niet slavernij, maar vrijheid was de uitzondering.Had je indertijd betoogd dat slavernij een grote morele schandvlek was, en dat het zo snel mogelijk moest worden afgeschaft, dan was je door de meeste mensen weggehoond. Een enkeling was het misschien met je eens geweest, maar had waarschijnlijk gezegd dat het praktisch onmogelijk zou zijn om ermee te stoppen. Inmiddels kijken we met afschuw terug op die tijd. We kunnen het ons moeilijk voorstellen dat het ooit volkomen normaal en legaal was om andere mensen te verhandelen en te dwingen om voor jou te werken. Het is verleidelijk om te denken dat mensen toen fundamenteel anders waren dan wij nu, maar dat is niet zo. De menselijke natuur is in de afgelopen twee eeuwen hetzelfde gebleven.Het is óók verleidelijk om te denken dat we nu geen grote misdaden meer begaan en dat we aan de top van de morele ladder zijn aangekomen. Dat we totaal anders zijn dan de Azteken met hun mensenoffers, de Romeinen met hun gladiatorengevechten en de Middeleeuwers met hun heksenverbrandingen. Maar hoe waarschijnlijk is dat? Is de kans niet groter dat er op dit moment nog dingen normaal en legaal zijn die we straks als grote misdaden zullen zien?Dat is het vertrekpunt van deze podcast. Als altijd zijn we benieuwd naar jullie op- en aanmerkingen! Wij zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.See omnystudio.com/listener for privacy information.

#128. Luisteraars, ik ben alleen. Rutger is vertrokken naar exotische oorden (Callantsoog of zoiets). In de vorige podcast kondigde ik daarom al aan dat ik deze week een volstrekt ontoegankelijke podcast ging opnemen. Een gesprek dat ik wil voeren, niet waar jullie naar willen luisteren. Ik kan nu zeggen: dat is gelukt. Mijn gast is Coen Teulings, voormalig directeur van het Centraal Planbureau, thans hoogleraar aan de Universiteit Utrecht. Teulings heeft een breed oeuvre in de economie: pensioenen, macro-economie, stedelijke economie. Hij lijkt zich nu iets meer richting wereldgeschiedenis te bewegen, dus dat zal wel zo'n boek worden met één woord in de titel. Je kent het genre: Kapitaal, Groei, Geld, Mand.Dus, waar gaat de podcast over? Over waarom jagers-verzamelaars niet in steden woonden, waarom Babyloniërs wel in steden gingen wonen, waarom wij in steden wonen, zelfs al kost het een godsvermogen om in zo'n pot met pieren te wonen.Waarom bestaat Almere? Moet er een hogesnelheidslijn komen tussen Amsterdam en Groningen? Onderwijs, overgewaardeerd of ondergewaardeerd? Eigendomsrechten, meer of liever iets minder? En nog veel meer.Mocht je je nog iets afvragen: Coen Teulings praat hieronder mee.Andere opmerkingen, suggesties en doodsbedreigingen mogen naar rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.See omnystudio.com/listener for privacy information.

#127. Zestienhonderd kilowattuur aan stroom. Dat is wat één Bitcoin-transactie gemiddeld kost. Om je een idee te geven, met 1600 kilowattuur kun je bijna tienduizend kilometer rijden met een elektrische auto. Of één appartement een jaar lang van stroom voorzien. Of tweehonderd LED-lampen een heel jaar laten branden. Koop je zo min mogelijk spullen? Heb je een warmtepomp, compenseer je al je vliegvakanties en heb je zonnepanelen op je dak waar je ieder jaar zo'n drie, vier of misschien zelfs vijfduizend kilowattuur aan stroom mee opwekt? Heel mooi allemaal, maar als je tegelijkertijd ook in Bitcoin zit dan heb je al je goede daden weer teniet gedaan. Hoe is het mogelijk dat heel wat mensen zich druk maken over klimaatverandering, terwijl ze ook in Bitcoin investeren? En waarom is een munt die zoveel klimaatschade aanricht nog niet verboden? We hebben het in deze podcast over de argumenten van de voorstanders, en we zullen er geen doekjes om winden: die vinden we niet erg sterk. Als altijd zijn we benieuwd naar jullie reacties en ideeën. Wij zijn te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl.See omnystudio.com/listener for privacy information.

#126. Luisteraars! In de nasleep van de toeslagenaffaire hoor je het steeds vaker: er moet meer aandacht komen voor de uitvoerbaarheid van beleid. Politici kunnen wel leuke plannen bedenken, maar ze zouden zich vaker moeten afvragen of die plannen wel uitvoerbaar zijn door ambtenaren bij bijvoorbeeld het UWV, de Belastingdienst of de Sociale Verzekeringsbank. Op zich is dit geen nieuwe analyse. Sterker nog, al decennia nemen politici zich voor om meer aandacht te geven aan de uitvoering. En toch wil het nog wel eens gebeuren dat er wetten worden gemaakt die helemaal niet kunnen. Dan verschijnt er plotseling een maatregel in het regeerakkoord: 'wij willen loondispensatie' (wat dat ook moge wezen). En dan komt men er na maanden achter: de ambtenaar kan dit niet uitvoeren, de burger kan dit niet begrijpen. Maar ja, het staat wel in het regeerakkoord. Door de beperkte aandacht voor de uitvoerbaarheid van politieke plannen ('Fraude moet keihard worden aangepakt!) kunnen grote ongelukken ontstaan, zoals de toeslagenaffaire. Als een analyse al dertig jaar klinkt maar niet tot een andere werkwijze leidt, wat is er dan aan de hand? Welke krachten werken meer aandacht voor de uitvoerbaarheid tegen? Daarover hebben we het in deze podcast met (demissionair) minister Wouter Koolmees en zijn hoogste topambtenaar bij Sociale Zaken Loes Mulder. En natuurlijk, we hebben het ook over die andere modewoorden van de afgelopen tijd: de nieuwe bestuurscultuur, de afrekencultuur, de menselijke maat. Plus de grote vraag die een ex-topambtenaar van Sociale Zaken (Bernard ter Haar) onlangs opwierp in een openhartige blogpost: heeft de Nederlandse overheid in de afgelopen dertig jaar eigenlijk nog iets substantieels tot stand gebracht?See omnystudio.com/listener for privacy information.

#125. Vier jaar geleden besloot correspondent Thalia Verkade zich vast te bijten in de toekomst van ons verkeer. Ze raakte al snel gefascineerd door de nieuwste ontwikkelingen, van elektrische auto's tot speed pedelecs, van deelfietsen tot slimme verkeerslichten. En dan had je ook nog de belofte van zelfrijdende auto's, drones die pakketjes afleveren en raketten naar Mars. De toekomst leek glanzend, hypermodern en ronduit opwindend. Maar toen sprak Thalia met Marco de fietsprofessor. Marco te Brömmelstroet is hoogleraar Toekomsten van Stedelijke Mobiliteit. Toen Thalia hem enthousiast vertelde dat ze aan het uitzoeken was wat er nodig is om Nederland klaar te maken voor een heel netwerk aan fietssnelwegen, keek hij haar zwijgend aan. Waarom zou je dat willen, vroeg hij. Waarom zouden fietsers zo snel mogelijk op hun werk moeten komen? Gaat het in het verkeer echt alleen over de vraag hoe je zo snel mogelijk van A naar B komt? Of zijn er ook nog andere dingen belangrijk? Het ongemakkelijke gesprek dat volgde werd de basis van een boek dat Thalia en Marco samen zouden schrijven. Een boek dat je leert om helemaal anders naar het verkeer te kijken. Van het zogenoemde 'fileprobleem' tot de honderden verkeersslachtoffers die ieder jaar weer vallen. Thalia en Marco vertellen over de impact die het boek heeft gehad in het veld van verkeerskundigen, Jesse heeft een paar kritische kanttekeningen, en Rutger vraagt zich af of hij – als inwoner van een voorstad met een auto voor de deur – ook een onderdeel is van het probleem. Wij zijn erg benieuwd wat jullie van de podcast vinden. Wij zijn als altijd te bereiken op rudienfreddieshow@decorrespondent.nlSee omnystudio.com/listener for privacy information.

#124. In 2011 publiceerde de Nederlandse advocaat Roger Cox zijn boek Revolutie met recht. Cox was tot de conclusie gekomen dat overheden en bedrijven bij lange na niet genoeg doen om de opwarming van de aarde tegen te gaan. En dus dacht hij dat er een nieuwe weg bewandeld moest worden. De weg van het recht. Cox beargumenteerde dat rechters weleens een cruciale rol zouden kunnen gaan spelen in de energietransitie, als burgers de grootste vervuilers voor het gerecht zouden slepen. De meeste mensen schrijven een boek en hopen dan dat iemand anders er iets mee doet. Zo niet Roger Cox. Deze advocaat spande in 2013 samen met stichting Urgenda een zaak aan tegen de Nederlandse staat. En jawel, hij won. In 2018 dagvaardde hij samen met Milieudefensie het olie- en gasbedrijf Shell. Deze week volgde de uitspraak van de rechter: Cox en Milieudefensie werden in het gelijk gesteld. Oftewel: Shell moet de uitstoot van broeikasgassen veel sneller terugbrengen, met 45 procent in 2030 om precies te zijn.In deze podcast hebben we het over de betekenis van de uitspraak, die door veel juristen als historisch wordt beschouwd. Correspondent Jelmer Mommers volgt al sinds 2013 de rechtszaken die Cox & co. voeren voor het klimaat, en legt uit hoe het zover is gekomen. Jesse heeft ondertussen een aantal kritische kanttekeningen. Als Shell minder olie en gas produceert, springen andere bedrijven dan niet in dat gat? En is het wel logisch om één bedrijf een verplichting op te leggen die eigenlijk voor de hele wereld zou moeten gelden? Jelmer legt uit waarom hij tóch denkt dat deze uitspraak goed is, en de transitie naar een duurzame wereld zal versnellen. Wij zijn erg benieuwd wat jullie vinden, en welke vragen jullie nog hebben. Laat het weten hier op De Correspondent of stuur ons een e-mail op rudienfreddieshow@decorrespondent.nl. De vragen die jullie insturen zal Jelmer volgende week proberen te beantwoorden in zijn analyse van het vonnis.See omnystudio.com/listener for privacy information.

#123. Ik keek vorige week een verkiezingsfilmpje van Jesse Klaver, die mij de woningmarktproblematiek uitlegde. Zo'n beetje elke klassevijand kreeg een veeg uit de pan: buitenlandse beleggers, huisjesmelkers, Stef Blok. De problemen op de woningmarkt bleken – niet geheel onverwacht – te wijten aan een overschot aan marktwerking en neoliberalisme. In deze podcast waag ik (die andere Jesse) dat clichématige linkse verhaal enigszins te nuanceren. In grote delen van Nederland is een vierkante meter veel meer waard dan het kost om erop te bouwen. Als het puur aan de markt lag, dan zou er nu dus een gierende bouwwoede heersen. Maar waarom krijgen we dan geen woningen? Het is de paarse krokodil op de Nederlandse woningmarkt: er is geen vierkante meter in Nederland waar geen gedetailleerde plannen voor bestaan. Wat is landbouwgrond en wat is bouwgrond? Waar mag je bouwen? Hoeveel mag je daar bouwen? Mag je daar alleen werken of ook wonen? Hoe hoog moeten de plafonds zijn? Hoe steil de trappen? Hoeveel parkeerplekken moet je daar aanleggen? Dit zijn allemaal zaken die de overheid regelt in dikke bestemmingsplannen, vergunningsprocedures en bouwbesluiten. Nu kunnen er best goede redenen zijn voor zulke bouwbeperkende regelgeving, maar er kunnen ook slechte redenen zijn voor zulke regels. En daar hebben we het in deze podcast over.See omnystudio.com/listener for privacy information.