Instituto Nacional to najbardziej prestiżowe liceum w Chile: skończyło je 18 prezydentów tego kraju, oraz jeden peruwiański. Ale za imponującą fasadą kryje się brzydka rzeczywistość: niedziałające ogrzewanie, nieszczelne okna, przeciekający dach, zdewastowane toalety. To dlatego, że szkoła jest publiczna, a Chile ma największe nierówności edukacyjne na świecie - placówki finansowane przez gminy ledwo stać na opłacanie rachunków, podczas gdy te prywatne opływają w luksusy, ale mają czesne uniemożliwiające naukę komukolwiek spoza wąskiej elity finansowej. Od wielu tygodni uczniowie Instituto Nacional obrzucają policję koktajlami Mołotowa z dachu swojego liceum, a mundurowi odpowiadają gazem łzawiącym i nalotami na szkołę. Gdy dekadę temu w tej samej placówce zaczął się strajk okupacyjny, w ciągu trzech tygodni podjęło go 800 tys. uczniów w całym kraju, paraliżując miejscową edukację i zmuszając Chile do historycznych reform. Czy tym razem będzie podobnie? O gorących emocjach chilijskich uczniów opowiada Mateusz Mazzini: socjolog z Polskiej Akademii Nauk oraz współpracownik tygodnika "Polityka". Nagrania możesz odsłuchać na stronie: http://www.dzialzagraniczny.pl/ Lub w aplikacjach: Spotify, iTunes, Google Podcasts, Pocket Casts, Stitcher, Overcast, Podplayer i Podkasty.info Jeżeli podoba Ci się ten podcast, to możesz mnie też wesprzeć dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite: https://patronite.pl/dzialzagraniczny

Piasek stał się niezbędną częścią naszego życia. Jest głównym kruszywem w produkcji betonu i asfaltu, powstają z niego części w laptopach i telefonach komórkowych, bez niego nie powstaną szyby, żarówki czy porcelanowe umywalki. Znajdziemy go nawet w silikonie podtrzymującym naszą bieliznę. Gdyby rozsypać koło siebie wszystkie ziarenka zużywane w ciągu roku, to przykryłyby całe Niemcy oraz część Danii, a wraz z postępującą urbanizacją zapotrzebowanie wciąż rośnie. Efekty? Na Karaibach bandyci potrafią pod osłoną nocy ukraść całą plażę. Koryta największych indyjskich rzek są już niemal całkowicie ogołocone z piasku przez lokalne mafie. Chiny wypompowują go z dna mórz przy pomocy gigantycznej pogłębiarki, która zabija florę i faunę oraz zmienia kierunek prądów. O mało znanej, choć jednej z największych współczesnych katastrof ekologicznych, opowiada Paulina Wilk: redaktorka działu Kultura i Społeczeństwo w kwartalniku "Przekrój" oraz autorka książki "Lalki w ogniu. Opowieści z Indii". Nagrania możesz odsłuchać na stronie: http://www.dzialzagraniczny.pl/ Lub w aplikacjach: Spotify, iTunes, Google Podcasts, Pocket Casts, Stitcher, Overcast, Podplayer i Podkasty.info Jeżeli podoba Ci się ten podcast, to możesz mnie też wesprzeć dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite: https://patronite.pl/dzialzagraniczny

"Wilk z Wall Street" Martina Scorsese był oparty na prawdziwej historii, ale jeszcze lepsza okazuje się ta, która wydarzyła się w tle jego kręcenia. Film nigdy by nie powstał, gdyby nie pieniądze od azjatyckich inwestorów: dziś wiadomo już, że pochodzące z rozgrabionego państwowego funduszu inwestycyjnego Malezji. Złodzieje, w tym premier kraju, za ukradzione miliardy dolarów kupowali tysiące sztuk drogocennej biżuterii, wyprawiali amerykańskim celebrytom najdroższe imprezy w Las Vegas i obsypywali ich podarunkami, np. sprezentowali znanej modelce przezroczysty fortepian. O najważniejszych bohaterach tej afery, oraz łączących ich telenowelowych związkach, opowiada Paweł Cywiński: orientalista z Wydziału Geografii i Studiów Regionalnych Uniwersytetu Warszawskiego. Nagrania możesz odsłuchać na stronie: http://www.dzialzagraniczny.pl/ Lub w aplikacjach: Spotify, iTunes, Google Podcasts, Pocket Casts, Stitcher, Overcast, Podplayer i Podkasty.info Jeżeli podoba Ci się ten podcast, to możesz mnie też wesprzeć dobrowolną wpłatą w serwisie Patronite: https://patronite.pl/dzialzagraniczny

W minione wakacje Brazylia wygrała Copa América, w dodatku na własnym terenie. Można wzruszyć ramionami, bo przecież to jedna z najlepszych piłkarskich reprezentacji świata, w rankingu FIFA sklasyfikowana na drugim miejscu. Ale w rzeczywistości to tylko pozory: to pierwsze zwycięstwo Canarinhos w jakimkolwiek liczącym się turnieju od 12 lat. A najbliższy Mundial wypadnie równo dwie dekady po tym, od kiedy Brazylijczycy ostatni raz sięgnęli po mistrzostwo świata.   Wbrew powszechnym wyobrażeniom, brazylijski futbol jest w wieloletnim kryzysie. Poza najważniejszymi spotkaniami, trybuny świecą pustkami. Kluby są wiecznie zadłużone. Trenerzy tej narodowości nie liczą się na arenie międzynarodowej, a nawet tylko trochę wybijający się ponad przeciętność piłkarze są masowo wyprzedawani zagranicę: gdyby w Polsce handlowano nimi na taką skalę, to co roku trzeba by wymieniać cały skład Ekstraklasy oraz I ligi. Nad wszystkim czuwa związek piłkarskich, którego 3 z ostatnich 5 prezesów zostało aresztowanych pod zarzutami korupcyjnymi.   O przyczynach tego głębokiego kryzysu w najnowszym odcinku podcastu opowiada Bartłomiej Rabij: wieloletni komentator tamtejszej ligi, oraz autor książki "Podcięte skrzydła kanarka. Blaski i cienie brazylijskiego futbolu".

W północnokoreańskiej kinematografii rzeczywistość często przebija fikcję. Syn dyktatora ekranizujący opery rzekomo napisane przez tatę. Aktor upodobniony do niego kilkoma operacjami plastycznymi, o którym po wcieleniu się w rolę przywódcy słuch ginie. Uznany reżyser z innego kraju porwany i torturowany prze kilka lat, żeby nakręcił ludowy odpowiednik Godzilli. To tylko kilka prawdziwych historii towarzyszących produkowaniu filmów przez Koreańską Republikę Ludowo-Demokratyczną. O specyfice północnokoreańskiej kinematografii, w najnowszym odcinku podcastu opowiada Roman Husarski: autor doktoratu na ten temat i podróżnik, autor bloga wloczykij.org

Z dużego badania zrobionego na zlecenie BBC wynika, że w całym świecie arabskim (poza regionami ogarniętymi krwawą wojną domwą) wierni odchodzą od religii: w w ciągu ostatnich pięciu lat ich odsetek wzrósł z 8 do 13 proc., a wśród osób poniżej 30. roku życia już prawie co piąta nie przywiązuje wagi do wyznania. Co wpływa na te zmiany i czy można w ogóle mówić o wspólnym trendzie dla regionu, w którym są zarówno zlaicyzowna na wzór francuski Tunezja, jak i Arabsia Saudyjska, gdzie fundamentalizm w najbardziej radykalnej formie ma oficjalne wsparcie państwowe? O religijności mieszkańców różnych krajów arabskich opowiada doktor Patrycja Sasnal: arabistka oraz kierowniczka Biura Badań i Analiz w Polskim Instytucie Spraw Międzynarodowych.

Wenezuela padła ofiarą własnego bogactwa, czyli największych złóż ropy naftowej na świecie. Z ich powodu nigdy nie rozwinęła żadnych innych gałęzi przemysłu, a większość towarów mogła taniej importować, niż produkować na miejscu. Ale załamanie się światowych cen tego surowca, zaniedbana przez lata infrastruktura, korupcja oraz obsadzanie kluczowych stanowisk na podstawie lojalności, a nie kompetencji, doprowadziło kraj do jednego z największych kryzysów humanitarnych w historii: tylko w ciągu ostatnich trzech lat, z Wenezueli wyjechał co dziesiąty obywatel. Większość została jednak w zrujnowanej ojczyźnie. Jak żyje się w kraju, gdzie przez kilka dni z rzędu nie ma prądu, wody pitnej i nie można się do nikogo dodzwonić? Gdzie jest najtańsza benzyna na świecie, ale nigdzie nie można dostać dostać paska klinowego do samochodu? Gdzie inflacja jest tak wysoka, że za tuzin jajek płaci się kilkoma kilogramami gotówki? Gdzie przeciętny obywatel jada dziś nie częściej, niż dwa razy dziennie? O życiu codziennym w Wenezueli opowiada Tomasz Surdel: przez kilka lat mieszkaniec tego kraju, latynoamerykański korespondent "Gazety Wyborczej" i RMF FM, oraz założyciel serwisu Tierralatina.pl.

Według danych Organizacji Współpracy Gospodarczej i Rozwoju, Japonki należą do najlepiej wykształconych kobiet na świecie, a aktywnych zawodowo jest dziś 65 proc. z nich, co jest krajowym rekordem. Ale w przeważającej większości zatrudniane są tylko w niepełnym wymiarze i za możliwie jak najniższe stawki. Wielka kariera jest dla nich z reguły zamknięta: kilka uniwersytetów medycznych przez lata fałszowało nawet wyniki swoich egzaminów wstępnych, żeby tylko jak najmniej kobiet zostawało lekarzami. Bo mimo, że Kraj Kwitnącej Wiśni jest od 30 lat w kryzysie gospodarczym i gwałtownie potrzebuje świeżej krwi na rynku pracy, to od Japonek wymaga się tam, by zostały w domy i opiekowały się dziećmi, starzejącymi się rodzicami, oraz mężami przechodzącymi na emerytury. Te, które wybierają życie singelki bez potomstwa, są nazywane "przegranymi psami". O trudnej sytuacji kobiet w Japonii opowiada Karolina Bednarz: reporterka, autorka książki "Kwiaty w pudełku. Japonia oczami kobiet" i założycielka księgarni Tajfuny, specjalizującej się w literaturze azjatyckiej.

Na początku lipca w starciach etnicznych w Mali zamordowano 23 osoby. W czerwcu w podobnej masakrze życie straciło 30 ofiar, choć nieoficjalnie doniesienia mówią nawet o 100. W marcu potwierdzona przez władze liczba zabitych wyniosła już 160. Takie pogromy od kilku lat zdarzają się na całym Sahelu, regionie biegnącym wzdłuż południowych obrzeży Sahary, a najczęściej biorą w nich udział (raz jako ofiary, raz jako sprawcy) Fulanie: prowadzący pół-koczowniczy tryb życia lud pasterzy. Uzbrojeni w broń z arsenałów obalonego Muammara Kaddafiego, zradykalizowani przez wysłanników al-Kaidy i Państwa Islamskiego, w 2015 r. zostali uznani za czwartą najkrwawszą grupę terrorystyczną na świecie. W niektórych krajach oskarża się ich o prowadzenie wojny religijnej. Jeżeli jednak przyjrzeć się bliżej, to obraz wcale nie jest taki czarno-biały, a Fulanie często okazują się być kozłem ofiarnym płacącym za szybkie zmiany w regionie. O przyczynach narastającego konfliktu etnicznego na Sahelu opowiada doktor Jędrzej Czerep, analityk do spraw afrykańskich z Polskiego Instytutu Spraw Międzynarodowych.

K-pop jest dziś najszybciej rosnącym gatunkiem muzycznym na świecie. Jego wartość przekroczyła niedawno 5 mld dolarów, koncerty na stadionach w Europie i USA wyprzedają się w ciągu kilku minut, największe gwiazdy tego nurtu zbierają amerykańskie nagrody, a ich teledyski biją rekordy wyświetleń na YouTube. I to mimo, że śpiewają w praktycznie nieznanym poza ich rodzimą Koreą Południową języku. Ten fenomen nie kończy się na muzyce. K-pop jest częścią hallyu, "koreańskiej fali", która obejmuje też seriale telewizyjne, gry komputerowe, kosmetyki, a nawet coraz modniejszą kiszoną kapustę na ostro. O tym jak Korea Południowa niespodziewanie stała się światową potęgą w popkulturze, opowiada doktor Marcin Jacoby, wykładowca Uniwersytetu SWPS w Warszawie i autor książki "Korea Południowa. Republika żywiołów".