Macro met Boot en Mujagić | BNR

De problemen bij Volkswagen zijn niet alleen tekenend voor de autosector in Duitsland, maar voor de gehele sector in Europa. ‘Die sector heeft hele grote problemen’, benadrukt econoom Edin Mujagic. De oorsprong van de problemen in Duitsland liggen volgens hem allemaal bij één persoon: Angela Merkel.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Luc Aben, hoofdeconoom van Van Lanschot Kempen, deelt zijn inzichten over de huidige zwakke staat van de eurozone, waar het ondernemersvertrouwen ‘plat als een pannenkoek’ is, vooral in Duitsland. Hij legt uit dat de industrie onder druk staat, terwijl de dienstensector nog enigszins overeind blijft. Aben heeft hoop op de Europese consument, wiens koopkracht begint toe te nemen door stijgende lonen, al blijft het afwachten of ze daadwerkelijk gaan uitgeven.

Een maand oktober zonder ramingen over de wereldeconomie is onvoorstelbaar, en dus heeft het IMF het toch aangedurfd om met voorspellingen te komen. ‘Je kunt niet de hele wereld vragen om naar het hoofdkantoor in Washington te komen en vervolgens met niks komen,’ zegt macro-econoom Edin Mujagic over een van de wetmatigheden in de financiële wereld. Toch was het verhaal van het IMF niet heel spannend. 'Een groei van 3 procent is wat eerder in het voorjaar ook is gezegd.’ Maar als je verder kijkt, is er meer aan de hand. Wat valt er dan op in de voorspellingen? Daarvoor moeten we vooral naar de Verenigde Staten kijken. De ramingen voor de Amerikaanse economie voor zowel dit jaar als volgend jaar zijn omhoog bijgesteld. Het gaat al goed in Amerika en volgens het IMF zal het nog beter gaan, terwijl de ramingen voor de eurozone juist omlaag zijn bijgesteld. Met Duitsland als grote uitschieter; volgens het IMF zal er dit jaar geen economische groei zijn daar. Dat is op zich winst, want daar hebben ze alleen maar te maken met een economie die kleiner en kleiner wordt. Wat zegt het IMF verder over ons eigen continent? Het IMF ziet een heleboel obstakels voor Europa op de weg naar hogere en houdbare groei. Niet alleen uit de VS of uit China, maar gewoon hier bij ons. Als je naar de samenstelling van de economie kijkt, zie je dat de dienstensector veruit het grootste deel van de economie uitmaakt. En in dat deel hebben we eigenlijk niet echt een interne, echte Europese markt zonder regels. Als Europa daar al stappen in zou zetten, ontsluit je toch heel veel potentieel voor jezelf. Alleen om een of andere reden weigeren we dat te doen, en dan kom je in zulke ramingen als die van het IMF er gewoon heel bekaaid vanaf. De Amerikaanse economie doet het al beter dan de onze, en die zal het dit en volgend jaar nog beter gaan doen dan wij. In hoeverre spelen de verkiezingen een rol bij de IMF-ramingen? Niet alleen in de VS, maar ook bij ons wordt gestemd. Het IMF benadrukt dan ook dat ruim de helft van de wereldbevolking dit jaar heeft gestemd of nog gaat stemmen. En dat betekent dat je hier en daar een nieuwe regering krijgt met nieuw beleid. Kijk maar naar Nederland. Ook bij ons heeft de nieuwe regering het voorgenomen beleid gewijzigd of aangekondigd dat er in de voornemens wordt geschrapt. Als je het op mondiaal niveau bekijkt, gaat meer dan de helft van de bevolking stemmen, met overal nieuwe regeringen tot gevolg. Dat schept onzekerheid, want onduidelijk is welk beleid hier en daar gevoerd gaat worden. De groeivooruitzichten voor de komende vijf jaar zijn echter slechter dan voor het komende jaar. Dat geeft aan dat de wereldeconomie, en onderdelen daarvan, in toenemende mate stevige tegenwind gaat krijgen. Denk bijvoorbeeld aan demografie, de lage productiviteitsstijging en tegenvallende investeringen. Die beloven niet veel goeds voor economische groei op termijn. Maar dit zijn ramingen. Kan het in de praktijk nog heel anders uitpakken? In theorie wel. Het lijstje met opties waardoor het beter zou kunnen gaan, is vrij kort. Het kan natuurlijk zijn dat er allerlei landen in de wereld ineens wel gaan hervormen, dus dat daar een impuls vandaan komt. Een kanttekening daarbij is dat hervormingen economische groei op termijn opleveren, dus niet meteen dit of volgend jaar. En als er nou om een van de redenen veel meer geïnvesteerd gaat worden, zou dat groei aanjagen. Maar gezien de stemming in veel landen en de hoge rente is dat niet heel logisch. De lijst met opties waardoor het slechter zou gaan, is een stuk langer. Ik noem er twee. De afgelopen twee jaar zijn de centrale banken bezig geweest met het verhogen van de rentes. Het remmende effect daarvan kan best nog komen. Daarnaast hebben we sociale onrust. We hebben te maken met hoge inflatie in nog steeds heel veel landen. Dat betekent dat in het kader van het nieuwe beleid bijvoorbeeld hier en daar de belasting omhooggaat. Inflatie vergroot ongelijkheid en dat kan, volgens het IMF, een vruchtbare bodem zijn voor allerlei sociale onrusten, met alle gevolgen van dien voor de economische ontwikkeling.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er is de afgelopen periode eigenlijk heel weinig beweging geweest in de Amerikaanse economische activiteit, blijkt uit de nieuwste uitgave van het acht keer per jaar verschijnende Beige Book van de Fed. Van de drie districten die in september aangaven dat hun economie licht groeide, zijn er nog twee over. Dat geeft aan dat het met de groei van de Amerikaanse economie toch iets minder goed gaat dan voorheen, zegt macro-econoom Edin Mujagic.  De stand van zaken in de vorige editie van het Beige Book was voor de Fed aanleiding om de rente met 0,5 procentpunt te verlagen, nu is duidelijk dat het met de groei van de Amerikaanse economie toch wat minder goed gaat dan voorheen, zegt Mujagic. Toch staan er nog wel wat relevante zaken in deze editie van het Beige Book: ‘Bedrijven uit alle hoeken van het land geven aan dat de inflatiedruk verder aan het teruglopen is. Dat zal de Fed heel goed nieuws vinden. Maar ze geven ook aan dat de prijzen die zíj moeten betalen wél stijgen.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Franse regering gaat flink het mes zetten in de staatsfinanciën. Om een begrotingstekort van 60 miljard euro te dichten worden belastingen en masse verhoogd, terwijl er ook volop wordt bezuinigd. Economen uiten hun kritiek en vrezen dat het gevolgen gaat hebben voor de Franse economische groei. Econoom Edin Mujagic begrijpt er weinig van. ‘Wat ik nu waarneem, is dat de Franse premier Barnier veel realistischer is dan veel economen.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Macro-econoom Edin Mujagic ging op zoek naar het ontbrekende stukje van de puzzel die de Amerikaanse economie is. Alleen zo kan hij tegenstrijdigheden verklaren, zoals de economische groei die hoog is, terwijl toch veel Amerikanen moeite hebben met rondkomen. Mujagic kwam uit bij kunstmatige intelligentie (AI).See omnystudio.com/listener for privacy information.

FNV: Volop in beweging! Het is the week after: het akkoord over het vroegpensioen was een grote overwinning voor de vakbond. Maar wat daardoor enigszins ondersneeuwde was dat de bond de dag ervoor voorlopig afscheid nam van de zetel in de Codecommissie voor goed ondernemingsbestuur, zegt macro-econoom Arnoud Boot: ‘Te vermoeiend, te traag, et cetera.’ Kortom: het bleek toch niet de beste manier om met de werkgevers te overleggen. Het is dan ook een commissie in ruste, in afwachting van een betere vorm. De bedoeling was om al een nieuwe commissie te hebben geïnstalleerd, maar Micky Adriaansens liep als minister van Economische Zaken in het vorige kabinet niet over van enthousiasme – en hetzelfde kan worden gezegd van het nieuwe kabinet. ‘Het vinden van een voorzitter is tot nu toe niet gelukt; de positie is voldoende onaantrekkelijk dat het voorlopig stilligt.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het akkoord over het vroegpensioen is 'een overwinning' voor de vakbeweging in het algemeen. Dat concludeert macro-econoom Arnoud Boot in reactie op het nieuws dat vakbonden, werkgevers en het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid (SZW) een akkoord hebben bereikt over een nieuwe regeling. "Ze hebben hier heel hard voor gevochten." Tegelijkertijd heeft de overheid 'slappe knieën', zegt Boot. Vanwaar dat verschil? Je kunt niet anders zeggen: het is hun overwinning. Dat blijkt ook wel, want op hun website staat nu dat er zekerheid is voor mensen met zwaar werk. En het gaat hier om een permanente regeling. Die combinatie van zekerheid en permanent toont aan dat de overheid eigenlijk slappe knieën heeft gehad. Op de website van het ministerie staat een geweldig stuk online, je krijgt er bijna de tranen van in je ogen, over hoe je gezond kunt doorwerken. Geen woord over vroegpensioen, maar over gezond doorwerken. Dat is wat benadrukt wordt in het lange stuk van de overheid. Wie kan tegen gezond doorwerken zijn? Maar de gemaakte afspraken gaan toch over eerder stoppen? Ja, dat mag wel zo zijn, maar in die tekst staat natuurlijk dat iedereen zal bijdragen aan gezond doorwerken, dat men evaluatiemomenten inbouwt, zodat niet straks half Nederland in de vroegpensioenregeling zit. Hoewel dat niet uitgesloten is. Het kabinet heeft dus een oplossing gekozen en heeft dat zelf verpakt als een akkoord over gezond doorwerken. Daar zit geen enkele angel in. De enige angel is dat het vroegpensioen nu met extra overheidsgeld wordt gefaciliteerd. En dan hebben we nog een andere partij, en dat zijn de werkgevers: VNO-NCW. Maar laten we eerlijk zijn, de overheid is de grootste werkgever in Nederland. Direct en indirect. Waar zijn we dan getuige van? Dit is een voet tussen de deur van vroegpensioen. Ik was een stuk minder kritisch geweest als er een akkoord was bereikt waarbij de tijdelijke regeling verlengd zou worden. Om die werkgevers de gelegenheid te geven hun personeelsbeleid fatsoenlijk vorm te geven, zodat mensen ook hun pensioen kunnen halen. Maar er wordt nu geen maximum gesteld, ook al wordt een streefgetal van 15.000 genoemd. In het FNV-persbericht staat ook letterlijk dat er geen maximumaantal mensen is afgesproken. Dit is wat het ministerie heeft opgeschreven. Het kabinet heeft nu een heikel probleem van tafel, want de aangekondigde stakingen hadden nadrukkelijk de overheid getroffen. Daarom is dit een echte overwinning van het FNV. Zij hebben de krapte op de arbeidsmarkt en de onmisbaarheid van de NS ingezet om hun zin te krijgen. Maar zijn we dus nog niet klaar met dit verhaal? Nee, hier eindigt het verhaal niet. Er is nu afgesproken hoe het er ongeveer uitziet. Dat wordt aan één cao-tafel geregeld. De volgende cao-tafel moet dat als uitgangspunt nemen en dat betekent dat deze regeling wordt overgezet naar het onderwijs. Die wordt overgezet naar de hele zorgsector. En straks zit heel Nederland in die vroegpensioenregeling. Dan hebben we de werkgevers geen verantwoordelijkheid gegeven om een fatsoenlijke werkloopbaan voor mensen in te richten. Is er dan niets positiefs aan dit vroegpensioenakkoord? Ik heb iets positiefs over het FNV gezegd, want ik vind dat een werknemersorganisatie zich moet manifesteren. Maar werkgevers hebben het voor een groot deel laten liggen. Dan heb ik het met name over publieke werkgevers. Het commerciële bedrijfsleven heeft grosso modo een veel beter personeelsbeleid. Mijn eigen universiteit heeft nog nooit van personeelsbeleid gehoord. Ja, ze hebben een personeelsafdeling, maar dat is een administratieve afdeling die regelt dat iedereen op de loonlijst staat. Maar denken in termen van loopbanen, houdbaarheid, optimale inzetbaarheid is binnen het hele overheidsapparaat niet aanwezig. Daar zijn we nu de dupe van.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Banken waren in de afgelopen jaren steeds strenger geworden met het verstrekken van leningen aan bedrijven. Maar in het afgelopen kwartaal zijn financiële instellingen minder strikt geworden in de richting van ondernemers, ziet de Europese Centrale Bank in een onderzoek naar de verstrekte leningen van banken. ‘In de marge is dat goed’, zegt econoom Edin Mujagic.   See omnystudio.com/listener for privacy information.

Instituties doen ertoe voor de economie. Dat is de conclusie van de drie onderzoekers die gisteren de Nobelprijs voor de Economie uitgereikt kregen, en macro-econoom Edin Mujajic is het daar helemaal mee eens. ‘Dat zulke mensen een Nobelprijs krijgen is een zeer welkome ontwikkeling.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.