De Stemming van Vullings en De Rooy

Informateur Hamer concludeerde dat er op dit moment nog geen combinatie te vormen is uit de partijen VVD, D66, CDA, GroenLinks, PvdA en ChristenUnie, maar dat dat wel zou moeten kunnen. Volgens Joost en Xander zegt Hamer dus eigenlijk: dit is de meest kinderachtige formatie ooit, want ze kunnen wel, maar ze willen niet praten. Met een formatievakantie voor de deur is het afwachten of de partijen half augustus wel met elkaar om de tafel willen. Joost en Xander vertellen verder hoe ze ondanks deze stroperige formatie toch gemotiveerd blijven. En met Minister Hugo de Jonge nemen ze een playlist vol oude vakantie-hits door. Die plaatjes hebben natuurlijk alles te maken met het vooruitzicht op een vrolijke zomer vol versoepelingen.

Waar gaat het heen in de formatie? Volgende week moet informateur Mariëtte Hamer met haar eindverslag komen maar het is nog gissen wat haar conclusies zijn. Mislukken is ook een optie, concluderen Joost en Xander. Het is de fase van "egeltjesvrijen", die van voorzichtigheid. De partijleiders zeggen zo min mogelijk, om te voorkomen dat er nóg minder opties overblijven om tot een coalitie te komen. Het belet Xander en Joost uiteraard niet om daar analyses van te maken. Natuurlijk hebben ze die ook over het CDA. Pieter Omtzigt heeft de partij verlaten, de dreiging van een scheuring is geweken. Xander en Joost vinden het opvallend dat niemand het deze week had over Omtzigts kritiek op de ideeënarmoede binnen de partij. Joost vermoedt dat het bij veel andere partijen niet veel beter is gesteld. Hoe dat kan? Daar heeft hij dan weer wel ideeën over. In de wandelgangen wagen Xander en Joost zich buiten het persvak op het Binnenhof en peilen de stemming onder het winkelend publiek: groeit het ongeduld over het zich voortslepende formatieproces?

Bij de formatie zijn we volgens Joost en Xander inmiddels bij de herhaling van de herhaling aangekomen. Nog altijd schiet het niet op, is onduidelijk wie met wie wil formeren en komen de partijleiders, als ze al iets loslaten over de gesprekken met informateur Mariëtte Hamer, niet veel verder dan twee grote clichés: het gaat over de inhoud en het proces. Het enige dat wel zeker leek was dat in iedere formatievariant, een motorblok van VVD, D66 en CDA zou moeten zitten. Totdat er een vertrouwelijk document van CDA’er Pieter Omtzigt uitlekte. Hierin maakte hij een aantal harde verwijten aan zijn eigen partij en beschrijft Omtzigt dat hij zich onveilig en gepasseerd voelde en werd uitgescholden door andere CDA’ers. Wat betekent dit Omtzigt-document voor het CDA en legt het een bom onder de formatie? Verder kregen kamerleden een tweede kans om met iemand uit het team van de Russische oppositieleider Navalny te spreken en noemde PVV-leider Wilders journalisten in een tweet ‘tuig van de richel’. Wat betekent zo’n tweet voor de journalistiek?

De formatie schiet niet op en dat leidt tot ergernis bij Xander en Joost, maar om verschillende redenen. Ondanks de maatschappelijke druk om haast te maken, wordt ook bij deze formatie het politieke spel gespeeld. Het is logisch dat de VVD en het CDA willen proberen de linkse partijen uit elkaar te spelen, vindt Joost. Maar welk spel speelt de ChristenUnie nou eigelijk? Sywert van Lienden was in een debat deze week in de Tweede Kamer de kop van jut. Wat zit erachter dat veel politici hem zo op de korrel nemen? In de wandelgangen gaan Xander en Joost na hoe het staat met de verhuizing uit het Tweede Kamercomplex voor de ingrijpende renovatie. Zijn bijvoorbeeld Geert Wilders en Peter Kwint er al klaar voor?

Nu oud-minister Van ’t Wout overspannen thuis zit net als CDA-kamerlid Omtzigt, werd in de politiek ineens gesproken van burn-outfabriek Den Haag. Hoe stressvol is het politieke leven op het Binnenhof eigenlijk? Xander en Joost zien hoe politici het steeds drukker krijgen en geven daarom een paar nuttige tips om te ontstressen. Het clusteren begon deze week en dat is volgens D66-leider Kaag geen klonteren. Maar binnen het cluster VVD, D66, CDA, PvdA, GroenLinks, SP en de ChristenUnie zitten vijf partijen dicht tegen het klonteren aan. Is een formatie van VVD, D66, CDA, GroenLinks en PvdA onvermijdelijk? Moeilijkheid bij deze formatie is dat VVD-leider Rutte en Kaag deze week botsten en dat de VVD- en CDA-stemmers pukkels krijgen van een samenwerking met GroenLinks. Verder dacht Xander aan de vergankelijkheid in de politiek toen hij Lodewijk Asscher en Klaas Dijkhoff bij het grof vuil zag staan, werd Joost een beetje boos op CDA-leider Hoekstra en hielden kamerleden Lisa van Ginneken en Daan de Kort hun maidenspeech .

Nu Mariëtte Hamer is begonnen als informateur komt de formatie in een stroomversnelling merken Joost en Xander. Schoot informateur Herman Tjeenk Willink de bal nog iedere keer het veld uit om tijd te rekken, Hamer slaat inhoudelijk spijkers met koppen, zodat ze voor de zomer nog een voorzet kan geven voor een kabinetsformatie. Joost en Xander zien daarbij nog wel wat beren op de weg. VVD-leider Rutte wil geen ‘linkse wolk’, terwijl PvdA en GroenLinks elkaar bij een formatie niet los willen laten. Lukt het rechts om PvdA en GroenLinks uit elkaar te spelen en waarom hebben deze twee partijen eigenlijk geen gezamenlijk plan? Verder legt Wybren van Haga uit hoe je zonder ruzie kunt afsplitsen, vertelt Joost meer over Russen die zich met onze politiek proberen te bemoeien en wordt hij bij ‘De Voorspelling’ op “intellectuele achterstand” gezet door Xander.

In deze aflevering natuurlijk een analyse van de missie van de nieuwe informateur: Mariëtte Hamer. Met daarbij haar eigen tune uit de muziekbibliotheek van Joost. Voor Xander en Joost is duidelijk dat wordt gekoerst op een coalitie van de VVD met het CDA, D66 en de verwachting is dat GroenLinks en de PvdA bij hun in de bus stappen. Grote vraag is of Gert-Jan Segers van de ChristenUnie nog ergens bij een bushalte staat te wachten, klaar om opgepikt te worden. Dat is in elk geval de gedachte bij de VVD, maar Joost hoort andere geluiden. Verder natuurlijk aandacht voor de afsplitsers van de week, zowel bij 50Plus als FvD. Tot slot nog een spannend verhaal: Joost en de Russen.

Na het "notulendebat" heeft informateur Herman Tjeenk Willink zijn eindverslag gepresenteerd. Xander en Joost hebben halverwege de opname van deze aflevering een leespauze ingelast. Ze bespreken zijn conclusies. Premier Rutte heeft al aangekondigd dat hij binnenkort zijn eigen ideeën over de noodzakelijke verandering van de bestuurscultuur zal presenteren. Kan hij zichzelf opnieuw uitvinden? Komt er een Rutte 4.0 met wie de andere partijen weer mee willen samenwerken? Ook aandacht voor het "Binnenhofs", een eigen dialect waarin de uitspraak "hier scheiden onze wegen" een andere betekenis heeft.

Demissionair premier Rutte hoopte waarschijnlijk met de val van het kabinet dat hij de toeslagenaffaire stilletjes achter zich kon laten. Maar opnieuw achtervolgt deze kwestie Rutte-III. Door de nieuwe onthullingen over het bewust achterhouden van informatie aan de Tweede Kamer door de Ministerraad, is Rutte niet langer de enige die het moeilijk heeft. Hij heeft inmiddels gezelschap gekregen van demissionair ministers Hoekstra en Kaag. Nu ze met zijn drieën in hetzelfde schuitje zitten, groeien ze wellicht weer meer naar elkaar toe in de formatie, denken Joost Vullings en Xander van der Wulp. Dit proces noemen de twee voor het gemak solidariseren. Een woord geheel in lijn met het meest opvallende woord van de week: sensibiliseren. Verder signaleren Joost en Xander intussen ook een nieuwe trend: partijen worden in de fomatie niet meer uitgesloten, maar personen. Wat voor effect heeft deze ‘bloeddorstige sfeer’ op de formatie en het politieke klimaat? En wil de BBB voortaan bij onenigheid iedere keer op iemand gaan zitten, zijn VVD’ers vleesgeworden bitterballen en wat gebeurt er met je als je "Getjeenkt" wordt?

Xander en Joost zijn allebei positief getest op coronamoeheid en die aandoening bespeuren ze ook bij het kabinet. Deze week was er weer veel kritiek op het coronabeleid, maar het kabinet laat het lijdzaam over zich heenkomen en vecht er niet meer tegen, zo lijkt het. In deze aflevering een analyse van die aanpak deze week en vooral de communicatie erover. Ja, die is voor verbetering vatbaar. Maar er zijn ook positieve ontwikkelingen. En hoe vordert het werk van informateur Herman Tjeenk Willink? Eerst afkoelen, dan gas geven, lijkt diens strategie. Gaat dat dan toch nog leiden tot een snelle formatie, of wordt het toch een langdurig, stroperig proces? Joost en Xander wagen zich aan een voorspelling.