Άκου την επιστήμη

Πόσο έτοιμη είναι η ελληνική γεωργία να αφήσει πίσω τις συμβατικές πρακτικές και να υιοθετήσει πιο βιώσιμες μεθόδους φυτοπροστασίας; Είναι καλό να τρώμε έντομα; Ποιο είναι το πιο παρεξηγημένο ή υποτιμημένο αρθρόποδο; Τελικά, τι ακριβώς μελετά η Ακαρεολογία; Στο σημερινό επεισόδιο ασχολούμαστε με έναν κόσμο που μας περιβάλλει, αλλά σπάνια του δίνουμε την προσοχή που του αξίζει, τον κόσμο των αρθροπόδων, που είναι μικροσκοπικός αλλά έχει τεράστια σημασία για τη γεωργία, τα οικοσυστήματα και τη διατροφική μας ασφάλεια. Για να απαντήσουμε σε αυτά τα ερωτήματα, φιλοξενούμε την καθηγήτρια Εντομολογίας και Ακαρεολογίας στο Δημοκρίτειο Πανεπιστήμιο Θράκης, Μαρία Παππά. Με πολυετή ερευνητική εμπειρία στην Ελλάδα και στο εξωτερικό, μας ξεναγεί στις πολύπλοκες και συχνά αόρατες σχέσεις ανάμεσα σε έντομα, φυτά και μικροοργανισμούς, που καθορίζουν την υγεία των καλλιεργειών και το μέλλον της γεωργίας. Μιλάμε για βιολογική καταπολέμηση, για τα «σήματα» που ανταλλάσσουν τα φυτά με τους εχθρούς τους και για τον κρίσιμο ρόλο που παίζουν οι μικροί οργανισμοί στη βιωσιμότητα των οικοσυστημάτων μας. Μια συζήτηση που μας θυμίζει ότι, πολλές φορές, οι πιο σημαντικές απαντήσεις κρύβονται σε κόσμους που δεν βλέπουμε με γυμνό μάτι.

Ο Ευάγγελος Πρωτοπαπαδάκης, καθηγητής εφαρμοσμένης ηθικής και βιοηθικής, αναλύει τη δυνατότητα της τεχνητής νοημοσύνης να «αναστήσει» ψηφιακά τους αγαπημένους μας. Σημειώνει τα ηθικά διλήμματα που προκύπτουν από την επιμήκυνση ζωής και την ευθανασία. Συζητά για την πίεση που μπορεί να αισθανθούν ευάλωτες ομάδες και για τους κινδύνους των κοινωνικών πιέσεων. Τέλος, τονίζει την ανάγκη ώριμης δημόσιας συζήτησης γύρω από τις σύγχρονες προκλήσεις της βιοηθικής.

Πώς ζούμε μέσα σε μια πόλη η οποία αλλάζει τόσο γρήγορα που δεν μπορούμε να το αντιληφθούμε; Οι δρόμοι γεμίζουν βαλίτσες, οι γειτονιές αλλάζουν φυσιογνωμία και η κατοικία, από προσωπικό καταφύγιο, μετατρέπεται ολοένα περισσότερο σε επενδυτικό «προϊόν». Μέσα σε αυτήν τη νέα πραγματικότητα η σχέση μας με την πόλη γίνεται πιο σύνθετη, αλλά και πιο αποκαλυπτική ως προς το πώς θέλουμε τελικά να ζούμε.Τι σημαίνει, λοιπόν, να κατοικείς σε μια πόλη που αλλάζει πρόσωπο, λόγω των Airbnb, του τουρισμού, των μετακινήσεων, των μικρών και μεγάλων μεταμορφώσεων που υφίσταται καθημερινά; Και τι έχει απομείνει από εκείνη τη υπόσχεση της μοντέρνας κατοικίας που στόχο είχε κάποτε να κάνει τη ζωή μας πιο ανθρώπινη και πιο οργανωμένη;Στο νέο επεισόδιο της σειράς podcast «Άκου την επιστήμη» ο Γιάννης Πανταζόπουλος συζητά με τον επίκουρο καθηγητή του ΕΜΠ Εμμανουήλ Σταυρακάκη για το πώς κατοικούμε σήμερα, τι σημαίνει να ζεις σε μια πόλη που αλλοιώνεται και αναγεννιέται με διαφορετικό τρόπο.​

Με μια πορεία που ξεκινά από τα αμφιθέατρα της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ και φτάνει έως τα πρωτοποριακά ερευνητικά κέντρα των Ηνωμένων Πολιτειών, η κ. Γαζούλη έχει αφιερώσει την επιστημονική της διαδρομή στη νανοϊατρική, έναν ταχέως αναπτυσσόμενο κλάδο που υπόσχεται να αλλάξει ριζικά τον τρόπο με τον οποίο κατανοούμε και θεραπεύουμε τις ασθένειες.Το ερευνητικό της έργο επικεντρώνεται στη μοριακή και γενετική βάση των νοσημάτων, με έμφαση στις αυτοάνοσες και φλεγμονώδεις παθήσεις, αλλά και στον καρκίνο. Παράλληλα, αξιοποιεί τις δυνατότητες της νανοτεχνολογίας για τη στοχευμένη ανίχνευση καρκινικών κυττάρων, τη βελτιωμένη απεικόνιση και τη στοχευμένη χορήγηση φαρμάκων.Στη συνέντευξή της στο επεισόδιο αυτό της σειράς «Άκου την επιστήμη», η διακεκριμένη Ελληνίδα επιστήμονας σκιαγραφεί τη νέα συναρπαστική εποχή της ιατρικής, εκεί όπου η βιολογία, η χημεία και η νανοτεχνολογία συναντώνται για να προσφέρουν καινοτόμες λύσεις σε μείζονες προκλήσεις, όπως ο καρκίνος, οι φλεγμονώδεις και οι νευροεκφυλιστικές παθήσεις.

Στο νέο επεισόδιο του podcast «Άκου την Επιστήμη» φιλοξενούμε την κ. Θεοδώρα Ψαλτοπούλου, παθολόγο και καθηγήτρια Επιδημιολογίας και Προληπτικής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του ΕΚΠΑ. Μαζί της θα συζητήσουμε για ένα από τα πιο ανησυχητικά φαινόμενα των τελευταίων ετών, την αύξηση των περιστατικών καρκίνου σε άτομα κάτω των 50 ετών. Αναλύουμε τους παράγοντες που έχουν συμβάλει σε αυτή την εξέλιξη, τον τρόπο ζωής, το περιβάλλον, την τεχνολογία, αλλά και την πρόοδο που έχει συντελεστεί στην έγκαιρη διάγνωση. Παράλληλα, εξετάζουμε τους βασικούς πυλώνες της μακροζωίας –διατροφή, σωματική άσκηση, ύπνος, διαχείριση άγχους–, καθώς και τις σοβαρές επιπτώσεις του καπνίσματος και της υπερκατανάλωσης αλκοόλ. Η συζήτηση επεκτείνεται και σε ένα καυτό ζήτημα για τη χώρα μας, την παχυσαρκία, που αφορά σχεδόν τα δύο τρίτα του ενήλικου πληθυσμού. Η κ. Ψαλτοπούλου εξηγεί τους λόγους που διαμορφώνουν αυτή την πραγματικότητα, τη σημασία της μεσογειακής διατροφής, την επίδραση της οικονομικής κρίσης και τις αναγκαίες πολιτικές δημόσιας υγείας. Τέλος, μοιράζεται πρακτικές και εφαρμόσιμες συμβουλές για όσους θέλουν να βελτιώσουν τις συνήθειές τους και να χτίσουν ένα πιο υγιές μέλλον.

Η δημόσια σφαίρα βρίσκεται σε μετάβαση. Από την παντοδυναμία των παραδοσιακών μέσων ενημέρωσης περάσαμε στην εκρηκτική άνοδο που παρουσίασαν οι ψηφιακές πλατφόρμες, οι οποίες πλέον διαμορφώνουν νέες μορφές συμμετοχής, αντίδρασης αλλά και δημαγωγίας. Από τη Σρι Λάνκα μέχρι το Νεπάλ, η Gen Z απέδειξε πως με ένα smartphone και ένα TikTok μπορεί να ανατρέψει καθεστώτα, ενώ στην Ελλάδα και διεθνώς η πολιτική συζήτηση μεταφέρεται ολοένα και περισσότερο σε ένα περιβάλλον όπου τα likes και τα hashtags αποκτούν καθοριστική σημασία. Τι σημαίνει αυτό για τη δημοκρατία, τον πολιτικό διάλογο και την κοινωνία μας; Στο νέο επεισόδιο του podcast «Άκου την Επιστήμη» η επίκουρη καθηγήτρια του ΕΚΠΑ Μαρίνα Ρήγου αναλύει τις προκλήσεις και τις ευκαιρίες που φέρνει αυτή η νέα διαδικτυακή πραγματικότητα.

Ο Μιχαήλ Ρασσιάς έχει μια μοναδική ιστορία: υπήρξε ο τελευταίος συνεργάτης του νομπελίστα Τζον Νας, του διασημότερου ίσως μαθηματικού του 20ού αιώνα, γνωστού θεωρητικού της Θεωρίας των Παιγνίων, αλλά και μέσα από την ταινία «Abeautifulmind». Μέσα από τη συνεργασία και τη φιλία τους, βρέθηκε δίπλα σε έναν «υπέροχο άνθρωπο», με τον οποίο μοιράστηκε καθημερινές συζητήσεις, περιπάτους στο Πρίνστον και δημιουργικές στιγμές που κατέληξαν σε κοινά βιβλία και έρευνες. Πέρα όμως από αυτή την ιδιαίτερη σχέση, ο ίδιος έχει και μια εντυπωσιακή ακαδημαϊκή πορεία που περιλαμβάνει από μετάλλια σε διεθνείς μαθηματικές ολυμπιάδες και σπουδές στο Cambridge και στο ETH της Ζυρίχης μέχρι πάνω από είκοσι βιβλία και εκατό επιστημονικές δημοσιεύσεις. Σήμερα διδάσκει στη Στρατιωτική Σχολή Ευελπίδων Μαθηματική Ανάλυση, Θεωρία Αριθμών και Κρυπτογραφία. Στο σημερινό επεισόδιο της σειράς «Άκου την επιστήμη» θα μιλήσουμε για τον Τζον Νας και τις άγνωστες πλευρές του, για την ομορφιά αλλά και τις δυσκολίες της μαθηματικής έρευνας, για τις μεγάλες μορφές που συνάντησε στην πορεία του αλλά και για το μέλλον της επιστήμης στην Ελλάδα και στον κόσμο.

Η ελληνική οικονομία βρίσκεται μπροστά σε μεγάλες προκλήσεις: γήρανση του πληθυσμού, μεταναστευτικές ροές, τεχνολογικές αλλαγές και ένα ασφαλιστικό σύστημα που συνεχώς δοκιμάζεται. Τι σημαίνουν όλα αυτά για τις δουλειές του αύριο, για τις συντάξεις των επόμενων δεκαετιών και για τους νέους που αναζητούν προοπτική; Στο σημερινό επεισόδιο της σειράς «Άκου την επιστήμη» ο γνωστός οικονομολόγος και ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Πειραιώς, Πλάτων Τήνιος, μιλά για το πού βρισκόμαστε σήμερα και ποιον δρόμο μπορούμε να ακολουθήσουμε αύριο.Με σπουδές στα Οικονομικά στο Κέιμπριτζ και στην Οξφόρδη, ο Πλάτων Τήνιος έχει διατελέσει σύμβουλος του πρωθυπουργού μεταξύ 1996 και 2004, με ειδικότερο αντικείμενο τις οικονομικές πτυχές της κοινωνικής πολιτικής. Μεταξύ 1999 και 2004 ήταν μέλος της Επιτροπής Κοινωνικής Προστασίας της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Υπήρξε ο βασικός συντάκτης της Έκθεσης Σπράου για τις συντάξεις το 1997.  Ασχολείται με την έρευνα, δημοσιεύει και αρθρογραφεί για τα οικονομικά των ασφαλίσεων, τις συντάξεις, την πολιτική οικονομία των μεταρρυθμίσεων και ειδικότερα για τη γήρανση και τη μακροβιότητα.Έχει μελετήσει την εισαγωγή  συντάξεων τριών πυλώνων ως μοχλό αναπτυξιακής ανάκαμψης για την Ελλάδα. 

Στο σημερινό επεισόδιο της σειράς «Άκου την Επιστήμη», ο Στάθης Γκόνος, ένας από τους πλέον διακεκριμένους Έλληνες επιστήμονες στον τομέα της βιολογίας της γήρανσης και της μακροβιότητας, απαντά σε ερωτήματα που αφορούν τα όρια της επιστήμης και της ανθρώπινης παρέμβασης στον χρόνο, περιγράφει τις πιο πρόσφατες εξελίξεις στη μοριακή βιολογία και αναφέρεται στον ρόλο της διατροφής, των γονιδίων και της τεχνητής νοημοσύνης σε μια μακρά και ποιοτική ζωή.Εξηγεί επίσης το πώς και γιατί γερνά το σώμα μας, αν υπάρχει τελικά «ελιξίριο νεότητας», πού και πώς η επιστήμη συναντά τη φιλοσοφία. Το θέμα δεν είναι μόνο πώς θα ζήσουμε περισσότερο αλλά, κυρίως, πώς θα ζήσουμε καλύτερα.Με σπουδές στη Φαρμακευτική και τη Βιοχημεία, ο Στάθης Γκόνος έχει εκτεταμένη ερευνητική δραστηριότητα σε κορυφαία ινστιτούτα της Ελλάδας και του εξωτερικού. Έχει αφιερώσει την καριέρα του στην κατανόηση των βιολογικών και περιβαλλοντικών παραγόντων που επηρεάζουν τη γήρανση καθώς και στη δυνατότητα καθυστέρησης, ακόμη και διαχείρισής της. Το τελευταίο του βιβλίο «Ευζωία και Μακροβιότητα» κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Αρμός.

Ποιο είναι το ψυχολογικό προφίλ της Gen Z; Ποιες είναι οι βασικές ανάγκες και οι δυσκολίες που αντιμετωπίζει; Ποιοι είναι οι κυριότεροι στρεσογόνοι παράγοντες που την επηρεάζουν σήμερα; Υπάρχουν διαφορές στον τρόπο που αντιλαμβάνονται και αποδέχονται την ψυχοθεραπεία η Gen Z και οι προηγούμενες γενεές; Και πώς διαχειρίζονται την ψυχική τους υγεία τα ΛΟΑΤΚΙ+ άτομα της Gen Z;Η Gen Z έχει μεγαλώσει σε ένα περιβάλλον αβεβαιότητας, υπερσύνδεσης και διαρκούς αναζήτησης της αυθεντικότητας και συχνά χαρακτηρίζεται από μεγαλύτερη ευαισθησία, ενώ επιβαρύνεται από ψυχολογικές πιέσεις. Ο ψυχολόγος και ψυχοθεραπευτής Βασίλης Κιοσσές μας βοηθά να κατανοήσουμε τον πολύπλοκο κόσμο της ψυχικής υγείας αυτής της ιδιαίτερης γενιάς.Ο Βασίλης Κιοσσές έχει εργαστεί σε δομές κοινωνικής φροντίδας ως ψυχολόγος και υπήρξε στέλεχος του Κέντρου Συμβουλευτικής Γυναικών του δήμου Καστοριάς, δουλεύοντας με γυναίκες-θύματα κακοποίησης. Το 2013, στο πλαίσιο των διδακτορικών του σπουδών, δημιούργησε το «Έλα στη θέση μου, Γιατρέ!», ένα πρότυπο βιωματικό πρόγραμμα εκπαίδευσης φοιτητών Ιατρικής και επαγγελματιών υγείας στην ενσυναίσθηση, που απέσπασε 3 βραβεία.