Polityka o historii

Zwiedzamy Florencję! Ale od czego zacząć, gdy sztuka atakuje z każdej strony? Jak nie oszaleć od piękna i nie paść ofiarą syndromu Stendhala? Przylatujemy... a raczej przyjeżdżamy pociągiem z Bolonii lub Pizy i ruszamy w miasto. Z pomocą prof. Haliny Manikowskiej odkrywamy Florencję: od fresku Masaccia w Santa Maria Novella, przez dzieła Brunelleschiego, Giotta i Michała Anioła, aż po Ogrody Bardinich z widokiem na kopułę. Po drodze panino con trippa i bistecca alla fiorentina. Plan zwiedzania, który ratuje przed sztuką w wysokim stężeniu. (00:12) Wstęp (00:49) Zwiedzamy Florencję: od czego zaczynamy? (02:30) Kościół Santa Maria Novella: pierwsze obrazy z perspektywą i niesamowite freski (04:18) Syndrom Stendhala: dlaczego nie da się zobaczyć wszystkiego we Florencji w weekend (06:08) Mercato di San Lorenzo: największy targ we Florencji. Co zjeść? (07:45) Zwiedzamy Pałac Medyceuszy (12:30) Szpital Niewiniątek, czyli wizytówka Florencji (14:53) Kim był Filippo Brunelleschi dla Florencji? Wybitny rzeźbiarz i architekt (19:20) Santa Maria del Flore: kopuła zbudowana przez Brunelleschiego, widoczna w całej Florencji (25:04) Piazza Della Repubblica i kolumna obfitości (28:15) Piazza della Signoria: dlaczego powstał dzięki walkom politycznym (31:35) Donatello: rzeźbiarz bardzo ważny dla Florencji (33:30) Galeria Uffizi (34:57) Trzy galerie sztuki we Florencji, które warto zobaczyć (38:55) Kościół Santa Croce: co w środku? (41:35) San Miniato al Monte: kościół na wzgórzu (46:10) Co zjeść na koniec takiej podróży po Florencji (48:00) Podsumowanie. Chcesz lepiej poznać historię i tematy poruszane w naszych podkastach? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów na wiele tematów, od historii przez politykę po kulturę. Skorzystaj z kodu HISTORIA30 i otrzymaj 30% zniżki na subskrypcję.

Hiperinflacja, bankructwa, wojna celna z Niemcami i Wielki Kryzys. Jak II RP w ogóle przetrwała? Ten odcinek to ekonomiczna podróż po jednym z najtrudniejszych okresów w historii Polski: dwudziestoleciu międzywojennym. Marcin Zaremba rozmawia z Andrzejem Krajewskim, autorem książki „Rzeczpospolita kryzysowa”, o tym, jak wyglądało życie w kraju, który wstał z wojennej ruiny, a potem obrywał ekonomicznie nokaut za nokautem. Odcinek o tym, jak władze radziły sobie z gigantyczną inflacją, jak Grabski wprowadził nową walutę, czemu Piłsudski miał szczęście i jak polski węgiel ratował Brytyjczyków. A także – czy dało się wtedy uniknąć recesji i jak naprawdę działał Centralny Okręg Przemysłowy. (00:12) Wstęp (01:05) Jak żyło się gospodarczo w II Rzeczpospolitej? Czy było gorzej niż dzisiaj? O pożyczkach, dodrukach i inflacji (04:40) Jak wyglądał ówczesny budżet państwa (09:18) Strategie walki z drożyzną (11:41) Powstanie nowego rządu z Władysławem Grabskim na czele: reformy i nowa złotówka (16:00) Konwencja górnośląska i zakaz polskiego węgla na terenie Niemiec (22:00) Dlaczego Piłsudski był szczęściarzem? I jak polski węgiel uratował Wyspy Brytyjskie (26:02) Kryzys ekonomiczny od 1930 r. i kreatywna księgowość (32:20) Czy dałoby się wyciągnąć Polskę z Wielkiego Kryzysu? Symulacje (36:30) O działalności Centralnego Okręgu Przemysłowego (40:48) Ogromne wydatki na zbrojenia (42:30) Podsumowanie

Kim byli Piastowie, pierwsza polska dynastia królewska, i dlaczego wiemy o nich tak mało? W tym odcinku rozmawiamy z prof. Piotrem Węcowskim, mediewistą z Uniwersytetu Warszawskiego, który przybliża historię Piastów. Od Mieszka I, przez Bolesława Chrobrego, aż po Kazimierza Wielkiego, który „zastał Polskę drewnianą, a zostawił murowaną”. Jakie fakty kryją się za tymi znanymi hasłami? Jakie tajemnice skrywają badania DNA i jak archeologia pomaga w odkrywaniu prawdy o początkach polskiego państwa? Odpowiadamy na pytania o polityczne dylematy Piastów, ich małżeństwa, wewnętrzne konflikty i wpływ na Europę. A także o to, czy Piastowie byli rzeczywiście liczącą się dynastią. (00:12) Wstęp: rozmowa o Piastach (01:05) Kim byli Piastowie i skąd się wzięli? (03:46) Różne teorie na temat pochodzenia Piastów (06:30) Współpraca historyków z archeologami: dlaczego jest kluczowa? (07:45) Mieszko I i Dobrawa: pierwsze informacje o początkach państwa (10:34) Ile żon miał Mieszko I? (12:28) Mieszko I: gorliwy chrześcijanin czy polityk? (16:39) Kiedy po raz pierwszy pojawiła się nazwa „Piastowie”? (18:50) Piastowie a kwestia wydziedziczenia (22:00) Genealogia Piastów: jak wyglądały ich linie? (27:09) Liczba i charakter linii Piastów (32:38) Jakie znaczenie mieli Piastowie na tle Europy? (40:14) Kazimierz Wielki: jak zdobyć fundusze na rozbudowę Polski? (44:50) Ostatni przedstawiciele Piastów (48:40) Piastówny po Kazimierzu Wielkim: czy kiedykolwiek zasiadły na tronie? (51:04) Podsumowanie. Chcesz lepiej poznać historię i tematy poruszane w naszych podkastach? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów na wiele tematów, od historii przez politykę po kulturę. Skorzystaj z kodu HISTORIA30 i otrzymaj 30% zniżki na subskrypcję.

Czy polscy Żydzi masowo popierali komunizm? Mit „Żydokomuny” upraszcza i zniekształca historię. Faktem jest, że część ocalałych z Holokaustu wstąpiła do partii komunistycznej, widząc w niej szansę na przetrwanie i awans. Ale wielu zajęło się odbudową żydowskiego życia religijnego i kulturalnego, tysiące pracowało jako górnicy i rzemieślnicy. Większość ostatecznie wybrała emigrację, zwłaszcza po pogromie kieleckim. O powojennych wyborach polskich Żydów Marcin Zaremba rozmawia z dr. Kamilem Kijkiem. Punktem wyjścia do dyskusji jest wystawa „1945. Nie koniec, nie początek” w Muzeum Polin, ukazująca skomplikowane losy ocalałych. (00:12) Wprowadzenie (02:04) Stosunek Żydów do komunizmu po drugiej wojnie światowej (04:14) Żydzi w Polskiej Partii Robotniczej (07:20) Żydzi nie będący komunistami, lecz wspierający komunizm: przyczyny zjawiska (12:00) Sytuacja rabina Dawida Kahane (18:22) Odbudowa społeczności żydowskiej w powojennej Polsce (21:05) „Bitwa o handel”: losy żydowskich przedsiębiorców po wojnie (27:40) Dążenie do odwetu na faszystach i nazistach (33:55) Przyczyny presji na niezwiązane z komunizmem organizacje żydowskie (39:16) Walka z kosmopolityzmem (43:08) Podsumowanie. Chcesz lepiej poznać historię i tematy poruszane w naszych podkastach? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów na wiele tematów, od historii przez politykę po kulturę. Skorzystaj z kodu HISTORIA30 i otrzymaj 30% zniżki na subskrypcję.

Jakie sekrety skrywa Akropol? Co widać ze wzgórz, które zmieniają perspektywę na starożytne miasto? Agnieszka Krzemińska rozmawia z prof. Markiem Węcowskim, jednym z najlepszych znawców starożytnej Grecji, który zabiera nas w unikalną wycieczkę po Atenach. Zaczynamy od widoku ze wzgórz, by potem odwiedzić Muzeum Akropolu, Agorę i Keramejkos, czyli nekropolię. Prof. Węcowski dzieli się fascynującymi szczegółami o historii miasta, jego architekturze i życiu codziennym starożytnych Aten. Nie zabraknie też informacji o tym, co zjeść i gdzie się ukryć przed palącym słońcem. Odkrywamy Ateny z nowej perspektywy – nie tylko jako turyści, ale i badacze historii. (00:00:12) Wstęp (00:01:20) Od czego zacząć zwiedzać Ateny i dlaczego nie od Akropolu? (00:02:01) Na start: wzgórza ateńskie (00:04:24) Muzeum Akropolu: historia budowy (00:10:00) Wielkie Propyleje: dlaczego wokół budynku były takie kontrowersje (00:14:33) Wzgórze Pnyks i teatr polityczny – czym był? (00:19:04) „Doświadczenie cienia” w Atenach – jak to rozumieć? (00:21:37) Park Archeologiczny w Atenach, kierunek: Agora! (00:23:04) Co zjeść w okolicach Agory? Ulubione dania prof. Węcowskiego (00:25:08) Jaką rolę odgrywała Agora i od czego zacząć zwiedzanie (00:28:38) Archiwum europejskie: jak wyglądała pierwsza baza danych? (00:38:20) O publicznie spisanych ateńskich prawach (00:35:57) Hefajstejon (dawny Tezejon): dlaczego świątynia została zamieniona na kościół chrześcijański (00:39:58) Dlaczego Ateny są ubogie, jeśli chodzi o architekturę starożytną? (00:42:18) Teatr Dionizosa: jak wyglądał w starożytnej Grecji (00:46:14) Jak rozchodził się głos w teatrze ateńskim (00:50:37) Karamejkos, „najpiękniejsze przedmieście Aten”: jak zmieniały się greckie mody pośmiertne? (00:59:45) Spacer przez ateńską Plakę: dzisiejsze stare miasto Aten (01:03:50) Podsumowanie. Chcesz lepiej poznać historię i tematy poruszane w naszych podkastach? Wykup dostęp do Polityka.pl i odkryj bogaty zbiór materiałów na wiele tematów, od historii przez politykę po kulturę. Skorzystaj z kodu HISTORIA30 i otrzymaj 30% zniżki na subskrypcję.

W tym odcinku gości prof. Marcin Jacoby, sinolog i autor książki o Tajwanie. Rozmawia o kluczowej roli tej wyspy w globalnej rywalizacji między Chinami a USA. Tajwan to nie tylko lider w produkcji mikroprocesorów, ale także miejsce o bogatej historii i kulturze. Prof. Jacoby opowiada o wpływach chińskich i japońskich, a także o skomplikowanej tożsamości Tajwańczyków. Dowiemy się, dlaczego mieszkańcy uznają herbatę oolong za swoją wizytówkę oraz jak żyją w obliczu narastających napięć politycznych.

Jaki był Gdańsk 80 lat temu, tuż po II wojnie światowej? Jak wyglądało życie w ruinach miasta, w którym panował głód i tyfus? Czy dochodziło do przemocy wobec Niemców, którzy zostali w Gdańsku? O tym, jakie trudności napotkano przy weryfikacji narodowościowej i kiedy zaczęli napływać nowi mieszkańcy, Marcin Zaremba rozmawia z prof. Sylwią Bykowską z Instytutu Historii PAN. Punktem wyjścia do rozmowy o historii Gdańska jest jej książka „Między migracją a integracją: społeczeństwo Gdańska w latach 1945–1960” oraz nowy Pomocnik Historyczny „Prusy. Wzlot i upadek”. Dowiedz się, jak budowano polską tożsamość w zniszczonym Gdańsku. (00:17) Wstęp (01:22) Jaki był Gdańsk w 1945, co można było zobaczyć? (02:53) Tyfus w 1946 r. Gdańsku (06:20) Czy dochodzi do przemocy wobec Niemców? (10:10) Trudności z weryfikacją narodowościową: co można było wybrać? (14:08) Miejsca w Gdańsku, w których zostali Niemcy: Orunia (16:55) Co się dzieje ze świadectwami niemieckości w Polsce? (21:20) Dlaczego Gdańsk był traktowany jako polski jeszcze przed Wolnym Miastem Gdańsk? (25:27) Skąd przyjeżdżali Polacy do Gdańska? (27:55) Skok cywilizacyjny i modernizacyjny (32:26) Elementy integrujące w Gdańsku: religia i edukacja (39:36) Budowanie społeczeństwa polskiego (41:48) Podsumowanie

W podkaście „Polityka o historii” startujemy z nową serią city break! Razem z historykami i ekspertami zwiedzamy europejskie miasta śladami ich przeszłości. Na początek: Wiedeń, a naszym przewodnikiem jest prof. Maciej Janowski, dyrektor Instytutu Historii PAN. Przejdźmy się śladami potężnej dynastii Habsburgów, wejdźmy do ich pałaców i skarbca, rzućmy okiem na cesarskie gmachy i kolekcje arcydzieł. Zatrzymajmy się w Muzeum Historii Sztuki (profesorowie dzielą się swoimi ulubionymi obrazami), odkryjmy tajemnice secesji. Rozmowę prowadzi Marcin Zaremba. (00:12) Wstęp: nowa seria city break (01:02) Wiedeń: gdzie kierujemy się na początek? (01:30) Pierwszy raz w Wiedniu profesora Janowskiego (02:08) Pierwszy raz w Wiedniu profesora Zaremby (02:50) Hofburg: rezydencja władców Austrii (04:55) Od czego zacząć zwiedzać Hofburg? (06:43) Prześmieszne rzeźby! (08:22) Schatzkammer, skarbiec cesarski w pałacu Hofburg. Co warto tam zobaczyć? (14:40) Komnaty Franciszka Józefa i Sisi (15:20) Ring: aleja otaczająca historyczne miasto Wiedeń (16:15) Nowy Hofburg: ogromny projekt budowlany XIX wieku; jakie były założenia i jakie były realia? (20:00) Co zostało z planów nowego Hofburga, a co zostało zbudowane? (20:56) Cesarzowa Maria Teresa: ważna historia dla historii austriackiej (23:18) Co można zobaczyć w Muzeum Historii Naturalnej? (24:55) Co można zobaczyć w Muzeum Historii Sztuki? Jakie są ulubione obrazy prof. Janowskiego i prof. Zaremby (28:52) Pawilon secesji w Wiedniu (33:22) Kościół świętego Karola Boromeusza (35:58) Secesyjne stacje metra zaprojektowane przez Ottona Wagnera (37:04) „To nie jest przypadek, że dobra secesja jest tam, gdzie dobry barok” (38:30) „Górny Belweder” i „Dolny Belweder” – pałace wiedeńskie (40:58) Podsumowanie

Ile jest w Odyseuszu historii, a ile mitu? Czy naprawdę był sprytnym herosem, czy raczej postacią tworzoną na nowo przez kolejne pokolenia? W tym odcinku Agnieszka Krzemińska rozmawia z prof. Tomaszem Mojsikiem, filologiem klasycznym i autorem książki „Odyseusz. Biografia nieautoryzowana”, o tym, jak mity kształtowały starożytnych Greków. Dowiemy się, dlaczego Odyseusz miał nie tylko różnych ojców, ale i wielu synów, jak zmieniano jego historię oraz czy jego podróż odzwierciedlała rzeczywiste doświadczenia Greków. Na koniec przyglądamy się najnowszej interpretacji tej opowieści: filmowi „The Return” z Ralphem Fiennesem i Juliette Binoche. (00:20) Wstęp (01:40) „Odyseusz. Biografia nieautoryzowana”. Skąd pomysł, żeby napisać tę książkę? (04:35) Jakie miejsce zajmowała Odyseja w kulturze greckiej: czy to dzieło literackie, kronika? (07:45) Rzeczywistość historyczna w dziełach Homera (11:05) Idea podróży Greków: czy Odyseja może być mitem założycielskim? (14:52) Wielość mitów Odysa: skąd tyle pomysłów? (23:15) Skąd pochodził Odyseusz i jak wyglądała jego rodzina (28:46) Uczucia Odyseusza do Heleny a wojna trojańska (32:28) Czy Odys był przystojny i czy Achilles był przystojniejszy? (34:17) Czy Odyseusz był wzorem męskości? (37:55) Penelopa: czy jest wzorem wierności i lojalności? (46:50) Podsumowanie

Czy Polacy mają celtycką krew? Jakie ślady zostawili Celtowie na ziemiach polskich? Jakie tajemnice skrywają jeziora i bagna, w których odkryto celtyckie artefakty? W najnowszym odcinku „Polityki o historii” rozmawiamy o fascynujących odkryciach archeologicznych związanych z Celtami, którzy nie tylko byli doskonałymi wojownikami, ale i twórcami pierwszych monet i miast w Europie. Prof. Bartosz Kontny, specjalista od broni, archeolog z Uniwersytetu Warszawskiego, płetwonurek, opowiada o wyjątkowych znaleziskach, w tym celtyckim depozycie z III w. p.n.e. w Jeziorze Jezuickim, oraz o roli Celtów w historii Europy. Zdradza także, jakiego rodzaju zabytki pozostawili po sobie na ziemiach polskich. Rozmowę prowadzi Agnieszka Krzemińska.
 (00:20) Wstęp odcinka
 (02:00) O odkryciu stanowiska celtyckiego w jeziorze pod Bydgoszczą przez prof. Kontnego – jak do tego doszło?
 (05:47) Odkrycie w gablocie muzeum miecza, który nie powinien się tam znaleźć – jaka jest tego historia?
 (10:00) Okres lateński – skąd pochodzi ta nazwa i dlaczego jest ważny dla kultury archeologicznej?
 (14:08) Dlaczego prof. Kontny nurkował w Jeziorze Jezuickim?
 (18:45) O kolejnych turach badań w jeziorze i następnych odkryciach nurków
 (26:15) Co stanowiska jeziorne oznaczają dla naszej wiedzy o celtyce?
 (31:28) Czy mamy inne ślady Celtów na tym obszarze? 
(32:15) Pozostałe stanowiska celtyckie na Mazowszu
 (36:08) O legendzie celtyckiej
 (42:50) O migracji plemion celtyckich
 (45:28) Czy w Polsce znajdziemy oppidum, celtyckie osiedle obronne?
 (50:05) Podsumowanie