Het Mediaforum

Met nog 74 dagen tot de verkiezingen is het politieke gerommel in Den Haag in volle gang. In het Mediaforum bespreken hoofdredacteur Marc Adriani (BNR), mediatech-specialist Elger van der Wel en Duitslandkenner Marja Verburg de onrust binnen meerdere partijen. Terwijl de VVD-top opvallend stil blijft bij tegenvallende peilingen en interne kritiek, noemt Adriani dat juist een slimme strategie: "Niet rollend over straat gaan voorkomt verdere schade bij de kiezer." Van der Wel sluit zich daarbij aan en wijst op het gevaar van 'gerommel' dat de media voedt zonder winst op te leveren. Bij partij DENK is het wél mis: lijsttrekker Stephan van Baarle trekt zich terug na onenigheid met het partijbestuur. Van der Wel noemt het een opmerkelijk moment voor zo’n breuk en denkt dat Van Baarle gokt op een 'schone lei' na een mogelijk aftreden van het bestuur. Ondertussen stapt NSC-Kamerlid Diederik Boomsma over naar JA21, een beweging die volgens Adriani zijn geloofwaardigheid aantast: "Van middenpartij naar radicaal rechts, dat wringt." Tenslotte wordt de politieke stoelendans aangevuld met de terugkeer van Nicolien van Vroonhoven op de lijst van NSC, na eerder te zijn afgehaakt. Volgens Marja Verburg getuigt dit van de chaos én aantrekkingskracht van de Haagse politiek. "Of het nu uit plichtsbesef is of door verslaving aan het spel." Adriani las Van Vroonhoven vanbinnenuit probeert de de cultuur, die zo verziekt is en verzuurd is, te veranderen. "Ik ben erg benieuwd of dat gaat lukken."

De verkiezingsprogramma's beginnen langzaamaan binnen te druppelen. Waar de ene partij het volledige programma al naar buiten brengt, kiest GL-PvdA voor een andere koers. In het AD verscheen een eerste hoofdstuk van hun programma, waarin het ging over de woningmarkt. "Hiermee kan je een poging doen om zelf iets uit te lichten en te zien in hoeverre het aanslaat", denkt journalist Arjen Fortuin. "Iedereen kijkt naar links en wat GL-PvdA gaat doen. Waar gaan ze op insteken om de oude linkse achterban terug te krijgen? Daar krijgen we nu een eerste impressie van", zegt Niki van der Naald, adjunct-hoofdredacteur van De Gelderlander. Aan tafel zitten Arjen Fortuin, Niki van der Naald en Spraakmaker Erik van Muiswinkel.

Aan tafel zitten Ward Wijndelts, Frida Boeke en Spraakmaker Brenda Kramer. Met de verkiezingen in aantocht wordt elk politiek optreden gewogen, zeker als het buiten de gebaande paden valt. De deelname van D66-lijsttrekker Rob Jetten aan De Slimste Mens zorgt daarom voor discussie. Is dit ‘gratis zendtijd’ voor zijn partij? Volgens critici zoals Tina Nijkamp (Telegraaf) en Raymond Mens had de publieke omroep dit moeten tegenhouden. De KRO-NCRV benadrukt echter dat de selectie van deelnemers al ver voor de val van het kabinet plaatsvond en dat elk seizoen meerdere politici worden benaderd. Frida Boeke, schrijver en oud-deelnemer, wijst op de impact die zo’n optreden kan hebben: 'Als hij ver komt, kan dat zeker iets doen.' Ze merkt ook op dat opvallend weinig vrouwen deelnemen: 'Negen op de tien mannen zeggen ja, tegenover één op de tien vrouwen.' Ward Wijndelts, oud-hoofdredacteur van Vrij Nederland, vindt dat het erbij hoort in campagnetijd, zolang kiezers zich ervan bewust zijn dat dit geen debat, maar entertainment is. Een ander politiek podium gaat komend weekend níet door: het Lowlands-debat werd afgeblazen nadat VVD-lijsttrekker Dilan Yesilgöz zich terugtrok vanwege een 'geheime reis'. Volgens Boeke was het waarschijnlijk een strategische keuze, gezien het overwegend linkse festivalpubliek. "Het is maar speculeren, maar het lijkt me reëel dat ze heeft bedacht dat hier weinig winst te behalen zou zijn." Spraakmaker Brenda Kramer, directeur van het Sustainable Finance Lab pleit juist voor meer inhoudelijke aandacht: haar organisatie stuurde een oproep naar alle partijen om het in campagnetijd te hebben over brede veiligheid. "Juist nu moet het gesprek worden gevoerd."

Het een AI-plaatje dat Geert Wilde op zijn social media-account deelde, heeft inmiddels duizenden klachten opgeleverd. Naar aanleiding van die klachten hebben moslimorganisaties nu ook een aangifte tegen de PVV-leider, omdat het bericht 'opruiend' zou zijn. De afbeelding wordt zelfs gelijkgesteld aan nazipropaganda. "Dit is gewoon racisme, dit is haat zaaien en het demoniseren van bevolkingsgroepen", zegt programmamaker Nadia Moussaid. "Dit is beeldtaal uit de jaren 30, daar hoeven we niet over te discussiëren", stelt Pieter Klok, hoofdredacteur van De Volkskrant. 

De gerichte Israëlische aanval waarbij Al Jazeera-journalist Anas Al Sharif omkwam, roept hevige reacties op. Al Sharif, een van de laatst overgebleven actieve verslaggevers in Gaza, werd gedood samen met meerdere collega's. Het Israëlische leger beweert dat hij in werkelijkheid lid was van de militaire tak van Hamas. Een claim die niet onafhankelijk is bevestigd en door Al Jazeera wordt tegengesproken. "Ik was er flink door aangeslagen", zegt Tahrim Ramdjan, verslaggever en chef Opinie van Het Parool. "Dit soort aantijgingen zonder hard bewijs is vaker gebruikt om journalistieke doden te rechtvaardigen. Vanochtend zag ik de beelden. Ik volgde Al Sharif. Het raakt me diep en het lijkt erop dat er geen schaamte meer is." Paul Römer, oud-directeur radio en tv bij Talpa, reageert: "Zelfs al zou Al Sharif lid zijn van Hamas, als hij als journalist herkenbaar verslag doet, is dit een directe aanslag op de persvrijheid. Machthebbers moeten dit stoppen." Römer wijst ook op het bredere probleem: "Zonder voedsel en water is er geen leven, maar zonder vrije journalistiek ook geen waarheid. Israël laat bewust geen journalisten toe. Ze willen niet dat de wereld ziet wat daar gebeurt." 

De Tweede Kamer kwam terug van reces voor een commissiedebat over de situatie in Gaza. Daan Bonenkamp (hoofdredacteur Tubantia) zag tijdens het debat hoe het parlement zich echt een afspiegeling van de samenleving toonde. 'Ze vertolken de emotie die ze voelen', ziet Bonenkamp. 'Ik zie een clash van politieke stijlen.' De Vlaamse journaliste Isolde van den Eynde vond het debat nog wat braaf. Ze wijst op de rol van het parlement. 'Ik vind dat ze verder moeten gaan en het de regeringsleden moeilijk moeten maken', aldus Van den Eynde. 'Ze zouden vragen moeten stellen over wat de regering wel kan doen. Bijvoorbeeld: wat gaat het kabinet doen aan hulp aan de grens van Gaza?' Aan tafel zitten Daan Bonenkamp, Laurens Vreekamp en Spraakmaker Isolde van den Eynde.

Een arts die verbonden is het aan het Erasmus MC stuurde een bericht aan de media dat er een 'besmettelijke verlammingsziekte' in Gaza 'rondwaart.' Dit bericht stuurde de arts vanuit diens betrokkenheid bij een artsencollectief dat zich inzet voor Gaza, niet namens het Erasmus MC. Het Erasmus MC distantieerde zich vervolgens van het bericht, waardoor er verwarring is over de 'besmettelijke verlammingsziekte' waar de arts het over heeft. "Er waren wat elementen waarvan je zegt: dit had beter uitgezocht moeten worden", reageert onderzoeksjournalist Hansje van de Beek. Volgens onderzoeksjournalist Sofyan el Bouchtili is er sprake van een trend waarbij nieuwsmedia alles zo snel mogelijk willen plaatsen. "In snelheid gebeuren dit soort fouten. Het is onhandig, vooral bij een onderwerp dat zo belangrijk is."

Aan tafel zitten Marc Veeningen, Aimée Kiene en Spraakmaker Tim Knol. De voedseldroppings in Gaza maakt het voor journalisten mogelijk om actuele beelden van de oorlog te maken vanuit vliegtuigen. Een 'monotoon grijs', zoals Volkskrant-journalist Jenne Jan Hotland het omschrijft. De enorme verwoesting wordt daardoor duidelijk, evenals hoe gevaarlijk dit soort ondernemingen zijn. Aimée Kiene, hoofdredacteur van Volkskrant Magazine, vond het verhaal "indrukwekkend" en "belangrijk", omdat dit voor het eerst is dat Westerse journalisten weer bij het gebied in de buurt komen. "Het is belangrijk om daar met eigen ogen te kunnen kijken." Marc Veeningen, hoofdredacteur nieuws bij Talpa, ziet dit als een "snipper" van wat er aan informatie komen gaat. "Het echte verhaal zal op de grond gehaald moeten worden en daar is nog altijd geen toegang toe. Het is in elk geval iets."

Onderzoeksjournalisten van RTL Nieuws kwamen in contact met een hacker in Groot-Brittannië die hen informatie aanbood over een huurmoordernaarlijst op het zogenoemde dark web. Daar stonden ook zeven Nederlanders op, waaronder een lerares, een ambtenaar en een verpleegkundige. Het bleek een oplichtingsconstructie, maar de personen die op zoek naar een huurmoordenaar waren "bloedserieus" in hun verzoek. "Moord op bestelling is bijna onvoorstelbaar", zegt Jan Slagter, directeur bij Omroep MAX. Bij dit soort verhalen werkt RTL Nieuws uiteraard samen met politie en justitie. "De relatie tussen journalistiek en justitie schuurt soms", merkt columnist Roos Schlikker op. "Soms is informatie die je krijgt op een strafbare manier verkregen, dus je wil afstand houden van justitie", verklaart Siebe Sietsma, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws. 

De gijzelaars die Hamas vasthoudt, hebben ook te kampen met ondervoeding doordat er geen voedsel en water Gaza binnenkomt. Volgens journalist Hugo Logtenberg is het "geen toeval" dat deze beelden juist nu verschijnen. "Israël merkt dat de druk enorm groot wordt om in te grijpen, voor Hamas zijn de gijzelaars hun enige wisselgeld. Wie heeft de langste adem? Dit is de uithongering van elkaar." Het is nog de vraag hoe deze beelden naar buiten zijn gekomen. Ondertussen roepen oud-leiders van de Israëlische geheime dienst en oud-topfunctionarissen van het leger Trump op om een einde te brengen aan de oorlog en 'te redden wat er te redden valt.' Volgens Logtenberg is het "bijzonder" dat ze dit zo "publiekelijk" doen. "Het speelveld wordt in die zin weer verlegd."