Het Mediaforum

Binnen een paar uur gingen de eerste complottheorieën over de moord op Charlie Kirk al rond. Hoe kan het dat dit zo snel ontstaat? Anna Dijkman, columnist en redacteur bij het FD, studeerde ooit psychologie en leerde tijdens haar opleiding ook al dat mensen bij grote gebeurtenissen het graag willen begrijpen. "Het idee van het is gewoon een gek, dat is bijna te klein, we willen liever dat er iets achter zit. Zodat het meer betekenis krijgt." We willen volgens Dijkman ook vaak graag patronen ontdekken, maar dat gaat vaak mis. "Er worden totaal random dingen met elkaar verbonden." Marc Adriani, hoofdredacteur van BNR, denkt dat die complottheorieën door sociale media ook steeds groter worden. "Iedereen zit in zijn eigen bubbel, praat het elkaar aan en gaat het daardoor geloven." Kiki Schippers van het Taalteam sluit het mediaforum af.

Oud-burgemeester Koen Schuiling van Groningen werd afgelopen maart veroordeeld vanwege schennispleging. De afgelopen maanden is NRC in de zaak gedoken voor een reconstructie. Wat is de rol van de media in deze zaak geweest? Media die dit verhaal aanvankelijk op de voet en tot in detail volgden, maar nu beduidend minder gretig zijn. Hansje van de Beek, onderzoeksjournalist bij Argos, denkt dat dit komt omdat het verhaal best ingewikkeld is om kort samen te vatten. Roos Moggré, presentator van EenVandaag, heeft het verhaal van NRC met open mond zitten lezen, ook Van de Beek was onder de indruk. NRC sprak met maar liefst 25 betrokkenen, die allemaal 'on the record' hun verhaal wilden doen. Van de Beek vraagt zich door dit stuk ook af of we wel kritisch genoeg zijn geweest toen het nieuws over Schuiling voor het eerst naar buiten kwam. "Hij is veroordeeld op basis van een bron, daar hadden we toen ook al van kunnen zeggen, was dat genoeg?"

De NPO heeft gisteren haar nieuwe plannen voor radio en tv gepresenteerd tijdens de Seizoenspresentatie 25/26. Men is natuurlijk benieuwd naar de journalistieke veranderingen die op stapel staan. Joost Oranje is genremanager journalistiek bij de NPO en dus nauw betrokken bij de journalistieke programmering van radio en tv. "Ik wil benadrukken dat dit geen idee is dat de NPO zomaar uitvoert. Er is al heel lang over gesproken met alle omroepen, en er is goed gekeken naar wat er nodig is", zegt Oranje. "Daaruit kwam naar voren dat men de zender urgenter en actueler wil maken op bepaalde momenten. Vooral in de ochtend zijn er daarom veranderingen doorgevoerd om dat doel te bereiken. Op de momenten dat mensen naar lineaire media kijken en luisteren, willen we echt actualiteitenrubrieken neerzetten. Nieuws en journalistiek krijgen daarbij voorrang. Daarnaast proberen we zoveel mogelijk horizontaal te programmeren, wat inhoudt dat programma’s zoveel mogelijk op vaste tijdstippen te horen zijn. Dat is best ingewikkeld met dertien omroepen in één bestel, maar we hebben dit wel met die gedachte uitgevoerd. Ik denk dat dit onderaan de streep beter uitpakt." Programmamaker en presentator Nadia Moussaid merkt op dat er behoorlijk wat opinie- en kunst- en cultuurprogramma’s verdwijnen. Volgens Oranje moet er vooral goed gekeken worden naar de manier waarop mensen luisteren. "We zien bijvoorbeeld dat Kunststof veel beter als podcast beluisterd wordt." Waarbij Moussaid Oranje erop attendeert dat men zo minder snel het programma ontdekt. Oranje vertelt dat er om deze reden ook veel op marketing ingezet wordt voor de online aanwezigheid van programma's.

Verschillende organisaties uit de wereld van sport, cultuur en media presenteren het Maatschappelijk Noodpakket. Ze roepen de politiek op om te investeren in maatschappelijke sectoren die mensen samenbrengen. In het pakket zitten onder andere een voetbal, een boek en een krant. Volgens Pieter Klok, hoofdredacteur van de Volkskrant, is het 'een goed idee', en mag het best de Volkskrant zijn die in dat pakket zit. "Ik vind het goed dat ze erop wijzen dat het, naast voedsel en dergelijke, ook belangrijk is om geestelijk voedsel achter de hand te hebben." Roos Schlikker, schrijver en columnist bij Het Parool, verwijst terug naar de tijd waarin we binnen moesten blijven vanwege het covid-virus: "Cultuur en sport sleepten ons er destijds doorheen." Ook wijst zij op de hoge kosten van sportclubs en culturele activiteiten. "Het maakt nu zelfs voetbal elitair. We hebben geestelijke voeding nodig voor een weerbare samenleving." "Het is ook het beeld in de maatschappij: hoe nu eenieder op z’n mobieltje kijkt, terwijl vroeger iedereen de krant las", zegt Spraakmaker en Spanje-correspondent Edwin Winkels. "Ze lezen ongetwijfeld ook nog wel kranten op hun mobiel, maar toch aanzienlijk minder, denk ik."

Hoewel we nog naar de stembus moeten zijn partijen in de media al volop bezig met wie met wie wil en vooral: niet wil. Dit viel ook Wendelmoet Boersema op, hoofdredacteur van Trouw. "Je zou zeggen met de versplintering nu is het meer dan nodig dat je alles openhoudt, maar het tegendeel gebeurde." Hierdoor raken partijen de kiezer kwijt, denkt AD-columnist Angela de Jong. "Haal mij eerst maar even binnen met een punt dat je hebt waarop ik wil stemmen." Ook al is het volgens haar een enorm cliché, De Jong mist het eerlijke verhaal. "Zeg mij wat er gaat gebeuren en hoe we dat gaan doen." Volgens Emile Roemer, gouverneur van Limburg, is dat formeren vóór de verkiezingen meer iets van de laatste jaren. En daarmee bereik je de kiezers thuis niet, denkt de voormalig SP-leider. "Het gaat echt om fundamentele keuzes, hoe we de problemen moeten aanpakken en niet over wie dat met wie gaat doen."

Frans Timmermans schoof gisteravond aan bij het programma Pauw en de Wit, maar veel kijkers en mediakenners viel op hoe weinig het gesprek over de inhoud ging. "Het draaide vooral om de persoon Timmermans zelf," zegt Daan Bonenkamp, hoofdredacteur van De Twentsche Courant Tubantia. "Dat lag echt aan de opzet van het programma. De eerste inhoudelijke vraag kwam pas veel later en die was niet eens aan Timmermans, maar aan zijn tafelgenoot Elodie Verweij gericht. Daar heb ik me wel een beetje aan geërgerd. Heb het dan ook gewoon over de inhoud." Ook oud-televisiedirecteur Paul Römer (Talpa, NTR) herkent de trend waarbij het persoonlijke steeds vaker de boventoon voert. "We zijn met z’n allen in een frame gestapt waarin het steeds op de man wordt gespeeld. Timmermans heeft zich daar niet volledig aan kunnen onttrekken, maar ze maakten het hem ook niet makkelijk." Volgens Römer is de balans tussen inhoud en entertainment een voortdurende worsteling. "Het is makkelijker om het conflict op tafel te leggen dan echt de inhoud in te duiken. En politici doen daar zelf ook aan mee." Spraakmaker Fernande van Tets, journalist en Syrië-kenner, vindt dat de verantwoordelijkheid uiteindelijk bij de redacties ligt. "Zij zouden ervoor moeten zorgen dat de inhoud toegankelijk en behapbaar wordt. Ik ben verbaasd dat dat dus niet lukt."Frank van Pamelen van het Taalteam sluit het Mediaforum af.

Bij de talkshow 'Eva' schoven de hoofdredacteuren van NRC, de Volkskrant, de Telegraaf en NOS Nieuws aan om te praten over de berichtgeving rondom de oorlog in Gaza. Ieder medium maakt daarin andere journalistieke afwegingen. "Het is heel interessant om te zien en te horen hoe die gesprekken op verschillende redacties plaatsvinden", vindt Carmen Fernald, hoofdredacteur Levensbeschouwing en Caribische gebieden bij de NTR. "Het is heel belangrijk om aan het publiek te laten zien, omdat het zo’n heftig debat is en veel gevoelens oproept." Sjirk Kuijper, journalist bij het Nederlands Dagblad, vond het een "mooie demonstratie van pluriformiteit" in het Nederlandse medialandschap. 

Het rommelt bij NSC. De partij lijkt in zwaar te verkeren en de vraag rijst of de verkiezingen nog wel haalbaar zijn. Eddy van Hijum, demissionair minister van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, is nu de lijsttrekker sinds het vertrek van Nicolien van Vroonhoven en Pieter Omtzigt. In interviews legt hij uit dat Den Haag een "slangenkuil" is en dat de premier geen duidelijke richting heeft aangegeven. "Ik had liever meer antwoorden die naar binnen gericht waren, zoals wat ze beter hadden kunnen doen", reageert Mireille van Ark, adjunct-hoofdredacteur van RTL Nieuws. "We hebben dit vaker gezien bij partijen die ontstaan rondom een persoon en de populariteit van de persoon", zegt programmamaker Kefah Allush. "Ik denk niet dat het te keren is. Als je eenmaal in die negatieve spiraal zit, heb je het daar voortdurend over."Aan tafel zitten Mireille van Ark, Kefah Allush en Spraakmaker Lotte Prins.

Aan tafel zitten Arjen Fortuin, Wilma Haan en Spraakmaker Chris de Stoop. Met Jinek, Pauw en De Wit, Lubach, De Slimste Mens en RTL Tonight terug op de buis was het een behoorlijk volle start van het nieuwe tv-seizoen. "Het viel niet mee", reageert Arjen Fortuin, verslaggever bij NRC. Het ging bij de meeste programma's "geen moment over de inhoud van beleid", aldus Fortuin. "We kregen nu een heropvoering van de ruzies van de afgelopen maanden." Ook Wilma Haan, adjunct-hoofdredacteur van NOS Nieuws, had liever het nieuws van de dag besproken gezien dan wat zich afgelopen zomer afspeelde. Fleur Agema zat bij Pauw en De Wit en sprak daar over haar keuze om niet meer kiesbaar te zijn als PVV-lid. "Dat was werken voor Pauw", viel Haan op. "Toen ik keek wie waar zat, wilde ik Agema's verhaal wel horen." 

Aan tafel zitten Margriet Brandsma, Aimée Kiene en Spraakmaker Maarten Biermans. De NRC en Volkskrant hebben hun voorpagina's vanmorgen aangepast. Bij de NRC ging het om een zwarte pagina met de tekst: 'Zonder verslaggevers gaat het beeld uit Gaza op zwart.' De Volkskrant plaatste een collage van foto’s van in Gaza omgekomen journalisten, met de tekst: 'Journalist is in Gaza een dodelijk beroep.' Tegelijkertijd was er een protestactie waarbij burgers om 12 uur, tijdens het nationale luchtalarm in Nederland, hun werk neer te leggen. "De rol van de journalistiek en de vrije pers is ontzettend belangrijk om informatie te krijgen", zegt Aimée Kiene, chef van Volkskrant Magazine. "Het is een belangrijk signaal." Journalist Margriet Brandsma voelt "ongemak" bij de actie, omdat journalisten dit soort middelen tot hun beschikking hebben, in tegenstelling tot andere beroepsgroepen. Tegelijkertijd vindt Brandsma het "ontzettend goed" dat er aandacht is voor dit onderwerp. "Dit gaat over mensenrechten en dat is niet ingewikkeld", zegt Kiene.