De Wereld volgens Hammelburg

Is de somberheid over de overwinning van de Turkse president Erdogan terecht? Karel van Dam stelde de volgende vragen:

1. Wat is nou de kern van de onrust over Erdogans overwinning?

Dat de grondwetswijziging, waarover al eerder was gestemd, nu ingaat. De parlementaire democratie verdwijnt en wordt een presidentieel systeem. De president wordt de uitvoerende macht en benoemt het kabinet, de functie van premier wordt opgeheven. Het parlement wordt uitgebreid, de Senaat wordt afgeschaft. De rechtelijke macht wordt benoemd door de president en verliest volgens de critici zijn onafhankelijkheid.

2. Zo werkt het toch ook in Amerika?

Dat is waar, maar het verschil is dat de presidenten het parlement in Turkije tegelijkertijd voor vijf jaar worden gekozen. Amerika kiest de president voor vier jaar, maar elke twee jaar zijn er parlementsverkiezingen, waardoor het volk de gelegenheid heeft de macht van de president te beperken door de oppositie aan een meerderheid te helpen. Dat corrigerende systeem is democratischer. In Amerika nomineert de president rechters, maar de Senaat beslist. Als zijn partij de meerderheid heeft, zoals nu, is het verschil met het Turkse systeem inderdaad gering.

3. Precies. De Republikeinen hebben in Amerika de meerderheid, net als Erdogan met zijn AKP-coalitie. Dus in de praktijk is het toch hetzelfde?

Het grote verschil zijn die tussentijdse verkiezingen. In Amerika zijn die op 6 november. Trump zou dan zijn meerderheid kunnen verliezen. Dat is bij Clinton en Obama ook na twee jaar gebeurd. Voor Erdogan geldt dat niet. Die zit de komende vijf jaar op rozen, en is daarmee onaantastbaar. Meer een autocratie dan een democratie, dus.

4. Erdogan heeft met 52 procent gewonnen. Dat betekent toch dat 48 procent tegen hem is?

Zeker, maar uit alles blijkt dat hij zich daar niet veel van aantrekt. Voor hem betekent winnen: de helft plus één van alle stemmen. De mening van de oppositie zal hem een zorg zijn. Zelfs als er tijdens de verkiezingen is gesjoemeld, is het duidelijk dat Erdogan veel steun heeft en het goed heeft gedaan. Maar dat geldt ook voor Trump.

5. Wat maakt het voor ons uit?

Ik zou zeggen: niets. Het onzinverhaal over Turkse toetreding tot de EU is feitelijk allang van de baan. Maar Turkije blijft een belangrijk land, als handelspartner, als filter voor de vluchtelingenstroom en ook niet onbelangrijk het één na grootste NAVO-lid. We zullen met Erdogan moeten leven. Hij trouwens ook met ons.

Dank, Karel van Dam.

In de Wereld volgens Hammelburg beantwoord ik elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Hebt u een onderwerp? Stuur dan een mail naar onlineredactie@bnr.nl

See omnystudio.com/listener for privacy information.