#211 - De Bourgondiërs en de vergeten geschiedenis van de Nederlanden (met Bart Van Loo en Stefan Paas)
Sep 14, 2024
auto_awesome
Gast Bart Van Loo, een meesterverteller en schrijver, duikt in de vergeten Bourgondische geschiedenis van Nederland. Hij bespreekt hoe deze periode heeft bijgedragen aan onze cultuur en identiteit, met een oorsprong in een klooster als kunstproject. Van Loo benadrukt de invloed van Bourgondische hertogen op de sociale en religieuze ontwikkelingen van de Lage Landen. Ook de spanning tussen Bourgondische uitbundigheid en het calvinisme komt aan bod, evenals de rijke muzikale erfgoed van die tijd.
De Bourgondiërs speelden een cruciale rol in de vorming van de Lage Landen en versterkten de culturele en politieke eenheid.
De etymologie van Gelre onthult een fascinerend verhaal dat de unieke regionale geschiedenis en erfgoed van deze streek benadrukt.
Huwelijkspolitiek bleek een effectievere manier om allianties te vormen en gebieden te verbinden dan militaire conflicten tijdens de Bourgondische periode.
Deep dives
De vergeten geschiedenis van Gelre
De podcast behandelt de weinig gekende geschiedenis van Gelre, een regio die vrijwel afwezig is in de Nederlandse geschiedenisboeken. De spreker weidt uit over de etymologie van de naam Gelre, die zich volgens de theorie zou afleiden uit een legende waarin een draak wordt gedood. Deze draak zou volgens de legende de laatste reutel hebben gegeven, die Gerle of Gjelre klonk. Dit boeiende verhaal openbaart de unieke en vaak over het hoofd geziene geschiedenis van deze streek, wat leidt tot een nieuwe waardering voor de regionale cultuur en erfgoed.
De Burgondiers en de vorming van de Lage Landen
De spreker legt een verbinding tussen de opkomst van de Burgondiers en de cruciale vorming van de Lage Landen vóór de tijd van Willem van Oranje. Hij benadrukt dat voor de Burgondische hertogen de basis werd gelegd voor de culturele en politieke eenheid in deze regio, die tot dan toe voornamelijk onder invloed van Frankrijk en het Heilige Roomse Rijk was. De Burgondiers waren sleutelspelers in het creëren van deze nieuwe staatkundige eenheid. Dit opent de discussie over hoe weinig kennis hierover bestaat in het Nederlandse onderwijs en hoe deze belangrijke periode vaak over het hoofd wordt gezien.
De invloed van cultuur en kunst
Er wordt besproken hoe de Burgondiers ook de kunst en cultuur hebben bevorderd, wat uiteindelijk bijdroeg aan de ontwikkeling van een gedeelde identiteit in de Lage Landen. De spreker vermeldt dat de eerste stappen naar een gezamenlijk cultureel erfgoed plaatsvonden in kloosters waar kunstenaars, vaak uit Vlaanderen en Brabant, samenwerkten. De kunstprojecten uit deze periode worden vergeleken met moderne kunstinitiatieven, wat leidt tot de conclusie dat de samenwerking tussen verschillende regio's de basis heeft gelegd voor een cultureel en artistiek begrip dat in latere tijden doorslaggevend zou blijken te zijn. Dit benadrukt hoe geschiedenis en kunst onlosmakelijk met elkaar verbonden zijn.
De rol van huwelijkspolitiek
De podcast bespreekt hoe huwelijkspolitiek van cruciaal belang was voor de landovergangen in de periode van de Burgondiers. Huwelijken werden als strategische instrumenten gebruikt om allianties te vormen en gebieden aan elkaar te verbinden, wat soms effectiever bleek dan militaire conflicten. Voorbeelden hiervan zijn de huwelijken van Philips de Stoute, die via zijn huwelijk de controle over Vlaanderen en andere delen van de Lage Landen wist te vestigen. Dit laat zien hoe diplomatieke betrekkingen vaak de sleutel waren tot de vorming van de huidige nationale grenzen en identiteiten.
Identiteit en collectief geheugen
De podcast raakt aan moderne vragen over nationale identiteit en hoe historisch verankerde gebeurtenissen de hedendaagse samenlevingen blijven beïnvloeden. De spreker wijst erop dat er in het huidige maatschappelijke debat een wedergeboorte van de belangstelling is voor waar mensen vandaan komen en welke verhalen erachter zitten. De verhulde verbinding met de Burgondische geschiedenis roept vragen op over hoe deze delen van onze identiteit vandaag de dag kunnen worden geïntegreerd. Dit creëert een nieuwe urgentie om de Burgondische erfenis opnieuw in het discours te brengen, niet alleen in Nederland maar in een bredere Europese context.
Een leerzame maar o zo vermakelijke aflevering met meesterverteller en schrijver van historische boeken: Bart Van Loo. Hij is een man met een missie, want hij wil de schijnwerpers richten op een grotendeels vergeten periode van onze Nederlandse geschiedenis. 'Er is leven vóór Willem van Oranje', zegt hij, en dat leven heet de Bourgondiërs. Volgens Van Loo zijn in die cruciale periode de Nederlanden ontstaan, nota bene in een klooster, als kunstproject. Dáár ligt de oorsprong van wat uiteindelijk ons land, onze cultuur en religieuze beleving zouden worden. Zijn wij ten diepste nou calvinistisch of misschien toch bourgondisch?
Bart Van Loo verkocht van zijn eerste boek over de Bourgondiërs maar liefst 400.000 exemplaren, waarom resoneert dit onderwerp zo? Waarom zijn wij zo op zoek naar onze roots? Nu is zijn tweede boek over de Bourgondiërs uit: Stoute Schoenen. 'Het verhaal van de Bourgondiërs vertellen is als het openen van een schatkist vol meesterwerken', zegt hij.
En die schatkist opent David Boogerd met Bart Van Loo en uiteraard vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.