Opinie | Is Rusland wel VN-lid?

Als Rusland geen permanent lid was van de VN-Veiligheidsraad, en dus geen vetorecht had, zou de invasie van Oekraïne luidkeels zijn veroordeeld, misschien gevolgd door optreden onder VN-vlag, en een VN-boycot, wat veel verder gaat dan Amerikaanse en Europese sancties. Waarom ontneemt de ruime meerderheid van de 193 VN-leden die het Russische optreden afkeuren Rusland dan dat vetorecht niet? 

Het antwoord is heel simpel. Daar gaat de Veiligheidsraad zelf over, dus Rusland zal elke verandering blokkeren. De Algemene Vergadering, die geen bindende besluiten kan nemen, aanvaardde een Liechtensteinse resolutie om veto’s te voorzien van een toelichting. Gaat ook niets veranderen. Toch is er een kans geweest. Toen de Sovjetunie in 1991 ophield te bestaan, meldde president Jeltsin dat Rusland de plaats van de Sovjetunie en de zetel in de Veiligheidsraad overnam. Geen enkele lidstaat maakte bezwaar. Sterker nog: in het handvest van de Veiligheidsraad staat nog steeds USSR – niet Russische Federatie. Er bestaat dus geen Veiligheidsraad-lid dat Russische Federatie heet. Verblind door de euforie over het ter aarde bestellen van het Sovjet-communisme, voorzag niemand dat Jeltsins kabinetslid en latere vicepresident Poetin het voormalige Russische rijk wilde laten herrijzen, van de Veiligheidsraad een farce zou maken en een onafhankelijke VN-lidstaat zou binnenvallen. 

Soms pesten de Amerikanen wel eens een beetje. Het gebouw van de VN, hier in New York, en de ambassades van de lidstaten, zijn geen Amerikaans grondgebied. Maar om daar als buitenlandse regeringsleider, minister of diplomaat te komen, moet je wel via een van de vliegvelden en van daaruit met de auto naar Manhattan. Daarvoor heb je een visum nodig. Volgens een overeenkomst uit 1947 wordt het gastland – Amerika, dus – geacht vrije doorgang te verlenen. Maar Iraniërs, Libiërs, Cubanen, Venezolanen en Noord-Koreanen grijpen wel eens mis, of krijgen hun visum pas als de vergaderingen voorbij zijn. Ze hebben vaak geen bewegingsvrijheid, dus mogen alleen naar een ambtswoning, ambassade of het VN-gebouw. Restaurants of hotels die zulke gasten binnenlaten, krijgen enorme boetes. 

Het roept vragen op. Als de Veiligheidsraad bijeenkomt op ministersniveau, krijgt de Rus Lavrov dan een visum? En wat gaat er gebeuren op de Algemene Vergadering van de VN in september? Houdt Biden zich dan aan het Gastlandverdrag, of gaat hij diplomatiek stunten? Als hij het staatshoofd een oorlogsmisdadiger en slager noemt, laat hij diens lakeien dan toch toe? Kan nog heel spannend worden. 

Over Bernard Hammelburg

Buitenlandcommentator Bernard Hammelburg gaat in zijn column in op de zaken van wereldbelang en plaatst de internationale politiek in context. Luister live woensdagochtend om 06:25 in De Ochtendspits of wanneer je wilt via bnr.nl/bernard-hammelburg, Apple Podcast of Spotify.

See omnystudio.com/listener for privacy information.