Waarom we niet kunnen bouwen, bouwen, bouwen? Grond, grond, grond.
Sep 3, 2024
auto_awesome
Erik-Jan van Kempen, een topambtenaar en rapporteur op het gebied van grondvraagstukken, duikt in de wooncrisis in Nederland. Hij legt haarfijn uit waarom er zo weinig grond beschikbaar is voor woningbouw. Ook bespreekt hij de complexe relaties tussen vastgoedontwikkelaars, gemeenten en grondeigenaren, met de impact van grondspeculatie op woningprijzen. De frustraties van lange bureaucratische processen komen aan bod, waarbij urgente oplossingen vaak onder druk staan door politieke beloftes of lokale weerstand.
De ernstige wooncrisis in Nederland veroorzaakt door een tekort aan beschikbare grond en een traag vergunningsproces vereist dringende beleidsaanpassingen.
Het gebrek aan structurele financiering voor woningbouwprojecten belemmert de uitvoering van effectieve beleidshervormingen in de sector.
Speculatie op bouwgrond en de omzetting van landbouwgrond naar woonbestemming leiden tot een schaarste aan bouwlocaties en stijgende woningkosten.
Deep dives
Wooncrisis en bouwambities
Nederland ervaart een ernstige wooncrisis, waarbij ondanks de sterke politieke ambitie om woningen te bouwen, de daadwerkelijke bouwresultaten achterblijven. In het afgelopen jaar zijn er slechts 55.000 nieuwbouwvergunningen afgegeven, een daling ten opzichte van eerdere jaren. Dit roept vragen op over de effectiviteit van het beleid en de uitvoering, aangezien in de jaren '80 veel meer nieuwbouwwoningen werden gerealiseerd. De schrikwekkende cijfers tonen aan dat er een fundamenteel probleem is in de woningbouwketen, ondanks een breed gedeelde consensus over de noodzaak om meer woningen te creëren.
Structuur van het interdepartementaal beleidsonderzoek
Het interdepartementaal beleidsonderzoek woningbouw (IBO) is een initiatief om de problemen rondom woningbouw te analyseren en op oplossingen te komen. Het rapport benadrukt dat er, vreemd genoeg, geen structureel geld beschikbaar is voor woningbouwprojecten, waardoor bezuinigingen onmogelijk zijn. In plaats daarvan verlegt de focus zich naar het verbeteren van het beleid zonder per se te snijden in budgetten. Dit biedt ruimte voor een bredere discussie over hoe de woningmarkt effectiever kan functioneren, met de nadruk op samenwerking tussen verschillende ministeries.
Belemmeringen bij de woningproductie
Er zijn verschillende structurele belemmeringen die de woningbouw vertragen, waaronder een gebrek aan beschikbare locaties en een traag vergunningsproces. De prijselasticiteit van de woningmarkt in Nederland is laag; zelfs als de prijzen stijgen, leidt dit niet altijd tot een toename van het aanbod. Dit is te wijten aan de lange looptijden van bouwprojecten en het feit dat ontwikkelaars terughoudend zijn om te bouwen wanneer prijzen fluctueren. Deze combinatie zorgt ervoor dat de woningnood aanhoudt, ondanks de toenemende druk om meer woningen te bouwen.
Grondpolitiek en speculatie
Grondpolitiek speelt een cruciale rol in de woningbouw, waarbij speculatie op bouwgrond een belangrijke hindernis vormt. Een wijziging van de bestemming van landbouwgrond naar woonbestemming betekent een aanzienlijke waardestijging, waardoor grondeigenaren vaak hun grond niet willen verkopen. Dit leidt tot een schaarste aan bouwlocaties en verhoogde kosten voor nieuwe woningen. Het rapport pleit voor maatregelen die speculatie kunnen afromen en een eerlijkere verdeling van de winst van grondwaardevermeerdering kunnen bewerkstelligen.
Mogelijke beleidsaanpassingen en oplossingen
Om de woningbouwprobleem aan te pakken, worden verschillende beleidsopties voorgesteld, waaronder het heroverwegen van de fiscale behandeling van gronden. Dit kan inhouden dat er een belasting wordt geheven op ongebouwde grond om eigenaren te stimuleren sneller te bouwen. De discussie omvat ook de mogelijkheden voor een planbatenheffing die ervoor zorgt dat de gemeenschap profiteert van de waardevermeerdering van grond. Door het stimuleren van een actieve grondpolitiek, kan de overheid een snellere en effectievere woningbouw aansteken.
Welkom bij de eerste aflevering van de Jesse Frederik Show! Waarin Jesse spreekt met topambtenaar Erik-Jan van Kempen, die net een geweldig rapport schreef over... grond. Hij kan ons alles kan vertellen over waarom er te weinig grond is om woningen op te bouwen, en wat we daaraan kunnen doen.
Opname en montage: Julius van IJperen
Probeer De Correspondent nu een gratis maand uit: decorrespondent.nl/gratismaand
