Nietzsche als vitalist: amor fati, eeuwige wederkeer en de dood van God | #1810 Joep Dohmen
Dec 27, 2024
auto_awesome
In deze aflevering spreekt Joep Dohmen, emeritus hoogleraar wijsgerige en praktijkgerichte ethiek, over de invloed van Nietzsche. Hij onderzoekt de concepten 'de dood van God', amor fati en de eeuwige wederkeer. Dohmen legt uit hoe Nietzsche's vitalisme ons helpt lijden te omarmen en vrijheid te begrijpen. Ook de impact van ressentiment op individu en politiek komt aan bod. Daarnaast reflecteert hij op de psychologische diepgang in Nietzsche's werk en de relevantie ervan in de moderne samenleving.
Nietzsche's concept van 'God is dood' adresseert de gevolgen van secularisatie, wat leidt tot een existentiële crisis zonder morele fundamenten.
Amor fati moedigt individuen aan om hun leven, inclusief pijn en lijden, te omarmen als kansen voor persoonlijke groei en zelfoverwinning.
De eeuwige wederkeer daagt ons uit om onze keuzes zo te evalueren dat we ze waardig achten om eindeloos te herbeleven.
Deep dives
De Vrolijke Wetenschap en de kernconcepten van Nietzsche
De discussie concentreert zich op 'De Vrolijke Wetenschap', een cruciaal werk van Friedrich Nietzsche waarin belangrijke concepten worden geïntroduceerd, zoals de dood van God, de eeuwige wederkeer en amor fati. Deze concepten vormen de basis voor Nietzsche's kritiek op de westerse cultuur en zijn zoektocht naar een nieuw moreel perspectief. Het boek markeert een transitie in zijn denken van traditionele metafysica naar een meer vitalistische benadering, waarbij de nadruk ligt op leven, creativiteit en individualiteit. Door het potentieel voor verandering en zelfoverwinning benadrukt Nietzsche de noodzaak voor individuen om eigen keuzes te maken en verantwoordelijkheid te dragen voor hun leven.
De Dood van God en Zijn Culturele Diagnose
Nietzsche's stelling dat 'God dood is', moet in een culturele context worden begrepen, waarbij hij de gevolgen van secularisatie en de afname van religieuze waarden in de westerse samenleving benadrukt. Dit fenomeen gaat gepaard met een existentiële crisis waarbij mensen hun morele en existentiële fundamenten verliezen zonder een duidelijk alternatief voorhanden. Nietzsche ziet in de dood van God zowel een bevrijding van dogmatische geloofssystemen als een gevaar, omdat het mensen kan doen vervallen in nihilisme en nieuwe, ongezonde patronen van geloven. Deze diagnose roept belangrijke vragen op over wat de mens zonder religie nog waardevol vindt, en hoe deze schaduw van de existentie van God ons nog steeds beïnvloedt.
Amor Fati: Het Omarmen van het Leven
Amor fati, of het omarmen van het lot, is een essentieel θέμα in Nietzsche's denkwereld, en betekent dat men moet accepteren wat het leven biedt, inclusief de pijn en het lijden. Dit idee stelt individuen in staat om niet alleen te leven in eigen slachtofferschap, maar om hun omstandigheden als deel van hun groei te verwelkomen. Bij Nietzsche betekent het liefhebben van je leven en elk aspect ervan een oproep tot zelfacceptatie en het leren omgaan met de uitdagingen van bestaan. Hierdoor ontstaat een dynamiek van zelfoverwinning, waarin men het leven in al zijn facetten omarmt en geen spijt heeft van gemaakte keuzes.
De Eeuwige Wederkeer: Leven zoals het Herhaald zal worden
De eeuwige wederkeer is een uitdagend concept dat Nietzsche presenteert als een denkoefening om ons leven te evalueren; als je elke gebeurtenis oneindig vaak zou moeten herbeleven, hoe zou je dan leven? Dit idee vereist van ons dat we onze keuzes en acties zo beschouwen dat ze waardevol genoeg zijn om te willen herhalen, waardoor we verantwoordelijkheid nemen voor ons eigen bestaan. Het daagt ons uit om vreugde en betekenis te vinden in ons leven, zelfs in de kleinste momenten. Hierdoor krijgen we sturing naar een leven dat niet alleen gericht is op overleven, maar ook op een authentiek en vreugdevol bestaan.
Vitalisme en de Wil tot Macht
In de reflecties over vitalisme spreekt Nietzsche over de 'wil tot macht', een kernconcept dat de drijfkracht van individuen aanduidt om te groeien, overwinnen en hun invloed uit te breiden. Vitalisme in Nietzsche's context omvat de overtuiging dat leven en gezondheid intrinsiek verbonden zijn met een actieve houding tegenover het leven, in plaats van alleen maar te reageren op noodzakelijke strijd. Deze nadruk op persoonlijke groei en creativiteit weerspiegelt Nietzsche's verzet tegen mechanistische, reduktionistische benaderingen van het menselijk bestaan. Het zorgt ervoor dat men zijn eigen potentieel erkent en het leven aanneemt met de vurigheid om te bloeien en de uitdagingen te ontvangen als kansen voor zelfontplooiing.
Ruben Endendijk in gesprek met emeritus hoogleraar wijsgerige en praktijkgerichte ethiek Joep Dohmen over Nietzsches ' De vrolijke wetenschap'.
--
Steun De Nieuwe Wereld en doe mee aan onze eindejaarsactie: http://gofundme.com/dnw2024.
Liever direct overmaken? Maak dan uw gift over naar NL61 RABO 0357 5828 61 t.n.v. Stichting De Nieuwe Wereld.
Patroon worden kan op http://www.petjeaf.com/denieuwewereld.
--
Bronnen en links bij deze uitzending:
- Bestel 'De vrolijke wetenschap' hier: https://www.boom.nl/filosofie/100-9291_De-vrolijke-wetenschap
- Bestel 'De antichrist' hier: https://www.boom.nl/filosofie/100-307_De-antichrist
- Een eerder gesprek over Nietzsches poëzie met Jelle van Baardewijk: https://www.youtube.com/watch?v=YFg01_jXyCY
- Een eerder gesprek over Nietzsche tussen Ad Verbrugge en Maarten van Buuren: https://www.youtube.com/watch?v=17dfPfhd474
- De website van Joep Dohmen: https://joepdohmen.nu/
- De website van Ruben Endendijk: http://rubenendendijk.nl/
Get the Snipd podcast app
Unlock the knowledge in podcasts with the podcast player of the future.
AI-powered podcast player
Listen to all your favourite podcasts with AI-powered features
Discover highlights
Listen to the best highlights from the podcasts you love and dive into the full episode
Save any moment
Hear something you like? Tap your headphones to save it with AI-generated key takeaways
Share & Export
Send highlights to Twitter, WhatsApp or export them to Notion, Readwise & more
AI-powered podcast player
Listen to all your favourite podcasts with AI-powered features
Discover highlights
Listen to the best highlights from the podcasts you love and dive into the full episode