De Duitse economie stagneert al jaren en kent grote problemen die volgens macro-econoom Edin Mujagic alleen maar groter zullen worden. ‘Daar moet iets aan gebeuren.’ Dat zal onder meer effect hebben op het traditionele begrotingsbeleid van Duitsland, dat grondwettelijk een verbod op rood staan heeft geregeld. ‘Bij die rem worden steeds meer vraagtekens gezet.’
Hoe werkt die rem precies, Edin?
De Duitse regering mag volgens de grondwet niet meer dan 0,35 procent van het bruto binnenlands product rood staan. Deze Schuldenbremse, een rem op schuld, is jarenlang een rotsvaste zekerheid geweest binnen de Europese Unie.
Maar de Duitse economie stagneert en het land loopt op veel fronten achter. Kijk maar naar de belabberde Duitse wegen en bijvoorbeeld de 5G-verbindingen. Als je de grens over rijdt, doet Google Maps het niet meer goed en het duurt lang voordat je weer een signaal hebt.
En met de verkiezingen op 23 februari in aantocht wordt de kans steeds groter dat het Duitse begrotingsbeleid ingrijpend gaat veranderen.
Maar jij bent altijd groot voorstander geweest van een Duitse begrotingsdiscipline?
Ik ben nog steeds groot voorstander van gezonde overheidsfinanciën. In de jaren van de covidpandemie kon Duitsland miljarden lenen om de huishoudens en het bedrijfsleven op de been te houden. Dat kan alleen als je ook gezonde overheidsfinanciën hebt.
Maar als je gezonde overheidsfinanciën hebt omdat je, zoals Duitsland, heel lang te weinig hebt geïnvesteerd in de infrastructuur die nodig is voor de economie, dan heb je eerder te maken met een vloek dan met een zegen.
Dat zie je nu doordringen in de publieke discussie. Die Duitse schuldenrem, die de regering verbiedt rood te staan, wordt steeds meer als een soort zondebok gezien. En als een van de redenen waarom de Duitse economie stagneert.
En dan moet je nog bedenken dat het land te maken krijgt met grote uitgaven. Er moet meer geld naar defensie, naar de juiste infrastructuur voor de economie. Maar de economie zelf heeft ook steun nodig, want die stagneert al heel lang, en je moet rekening houden met een handelsoorlog met de Verenigde Staten.
Dat zelfs de Duitse Bundesbank nu pleit voor het laten vieren van de begrotingsregels, is dan ook veelzeggend. De Bundesbank is van oudsher het bastion dat altijd heeft gezegd geen schulden aan te gaan. Het is dan ook een teken aan de wand dat ook deze instelling nu zegt dat ze te ver zijn doorgeschoten met dat beleid.
Kunnen we ook een andere opstelling van Duitsland in Europees verband verwachten?
Ja, zeker. Als die schuldenrem aan de kant wordt geschoven, dan zullen er de komende jaren veel meer Duitse staatsobligaties worden aangeboden. De vraag daarnaar zal anders zijn, omdat beleggers zich in toenemende mate zullen afvragen of Duits schuldpapier nog wel de veilige haven is die het ooit was.
Maar dit kan ook gevolgen hebben voor de opstelling van Duitsland in de EU. Het uitgeven van Eurobonds werd tot nu toe altijd met een Duits Nein! afgedaan. Maar dat kan nu zomaar een heus Jawohl! worden.
Toen het Verenigd Koninkrijk uit de EU stapte, werd vaak gezegd dat Nederland een trouwe bondgenoot in de EU verloor. Zowel Nederland als het VK hebben zich altijd sterk gemaakt voor een vrije marktwerking.
Met de aankomende veranderingen in Duitsland zal Nederland ook in dit geval in toenemende mate een traditionele bondgenoot op het gebied van verstandig begrotingsbeleid en verstandig monetair beleid verliezen. En dat is een heel slecht vooruitzicht voor ons land.
Als ik in Den Haag zou zitten, zou ik zo snel mogelijk een heisessie opzetten om te bespreken wat deze situatie voor ons betekent. Want op deze manier komen wij steeds meer geïsoleerd te staan in Europa.
See omnystudio.com/listener for privacy information.
Macro met Boot en Mujagić | BNR