Hoogleraar-activist Jan Rotmans over wat we kunnen doen om het klimaat te redden | Het Uur
Jul 27, 2024
auto_awesome
Jan Rotmans is een hoogleraar en activist, pionier in het in kaart brengen van klimaatverandering. Hij vertelt over zijn lange strijd voor klimaatactie en hoe ongelijkheden vaak voortkomen uit grote transities. Rotmans benadrukt dat mensen echt invloed hebben op systeemverandering, zelfs bedrijven zoals Shell dwingen tot duurzaamheid. Hij bespreekt de verschuiving van sociale normen rondom duurzaamheid en blijft optimistisch over de toekomst, ondanks de uitdagingen die voor ons liggen.
Jan Rotmans benadrukt dat echte verandering begint bij individuen en hun gedragsverandering voor een duurzame toekomst.
Sociaal-economische ongelijkheid moet worden aangepakt door inclusieve beleidsvorming die betrokkenheid van burgers bevordert bij duurzaamheidsprojecten.
De transitie naar een duurzame economie vereist een verschuiving in de manier waarop we groei en welzijn meten, gericht op collectief bewustzijn.
Deep dives
Transities en persoonlijke verandering
Verandering begint vaak met het omarmen van chaos en het tot stilstand komen. Voor Jan Rotmans zijn crises belangrijke openings naar transitie, die nieuwe waarden en inzichten met zich meebrengen. Hij reflecteert op zijn eigen transformatie in de afgelopen jaren en legt uit dat zijn actieverleden nu plaats heeft gemaakt voor een zachtere, meer harmonieuze benadering van de wereld. Dit heeft hem geholpen om de urgentie van transities te begrijpen en de richting van de verandering te omarmen.
De rol van systemen en gedragsverandering
Volgens Rotmans zijn transities afhankelijk van het gedrag van individuen en de systemen waar zij deel van uitmaken. Hij benadrukt dat de veranderingen die nodig zijn voor een duurzame toekomst niet alleen vanuit beleidsmaatregelen komen, maar ook vanuit persoonlijke gedragsveranderingen van mensen. Samenwerking tussen individuen kan leiden tot significante veranderingen binnen een systeem, en deze collectieve effecten zijn cruciaal voor duurzame transities. Hierdoor groeit de urgentie om het systeem te hervormen door individuen te motiveren en te stimuleren.
De strijd tegen klimaatverandering
Rotmans bespreekt de onmiskenbare noodzaak om te reageren op klimaatverandering, waarbij hij de aandacht vestigt op de structurele veranderingen die al in gang zijn gezet. ondanks politieke ambivalentie blijft de voortgang van de energietransitie onstopbaar, gedreven door innovaties en maatschappelijke betrokkenheid. Hij legt uit dat de daadwerkelijke omwentelingen voornamelijk door de samenleving en het bedrijfsleven worden gestimuleerd, waarbij de politiek een ondersteunende rol speelt. Deze transitie heeft te maken met de ontwikkeling van technologie, gedrag en een verschuiving in sociale normen.
Ongelijkheid en duurzaamheid
Een toenemende bezorgdheid over sociaal-economische ongelijkheid komt naar voren in de context van duurzame transities. Grotere investeringen zijn nodig om ervoor te zorgen dat de voordelen van duurzaamheid niet alleen voor de welvarenden zijn. Rotmans wijst erop dat veranderingen in de energieproductie de lasten onevenredig verdelen over verschillende socio-economische groepen. Hij pleit voor een inclusief beleid waarin burgers actief worden betrokken bij beslissingen omtrent duurzaamheidsprojecten, om ervoor te zorgen dat iedereen profiteert van de transitie.
De toekomst van de economie en welzijn
De transitie naar een duurzame economie vereist een heroverweging van hoe we groei en welzijn meten. Rotmans pleit voor de ontwikkeling van een economie die niet alleen gefocust is op materiële groei, maar ook op welzijn en geluk. Dit vraagt om een paradigmaverschuiving in hoe we de waarde van economische activiteiten en initiatieven bekijken. Hij benadrukt dat echte verandering begint bij het collectief bewustzijn van de mensen, dat hen in staat stelt de transitie naar een duurzamere en rechtvaardigere samenleving te omarmen.
Hoogleraar-activist Jan Rotmans was de eerste ter wereld die een integraal model bedacht om wereldwijde klimaatverandering in kaart te brengen. Met Pieter van der Wielen praat hij over hoe hij decennialang - vaak tevergeefs - op deuren bonkte om het klimaatprobleem aan te kaarten en over hoe grote transities vaak eerst ongelijkheid creëren. Over beslissingen die over de rug van in plaats van mét burgers genomen worden. Over hoe systeemverandering wel degelijk begint bij jezelf: een willekeurige groep mensen kan Shell binnen een maand dwingen om duurzaam te worden. Over onze illusie dat we machteloos zijn en over de verschuiving van sociale normen: "Vroeger was je een groene gekkie met zonnepanelen, nu ben je een dief van je eigen portemonnee als je ze niet hebt." En over hoe hij, ondanks alles, optimistisch blijft.
