‘Een schitterende leegte’ – een poging tot verzet tegen onze obsessie met productiviteit
Jan 23, 2025
auto_awesome
In dit gesprek met Lieke Knijnenburg, een journaliste en filosoof, duiken we in de wereld van productiviteit en de impact daarvan op ons leven. Ze bespreekt haar boek ‘Een schitterende leegte’, waarin ze de obsessie met efficiëntie kritisch onder de loep neemt. Lieke deelt haar persoonlijke strijd met lijstjes en de druk om te presteren, en reflecteert op haar leven in Berlijn vergeleken met Amsterdam. Hoe vinden we de balans tussen presteren en authentiek leven? Ontdek de noodzaak om de schoonheid van traagheid te omarmen.
De obsessie met productiviteit leidt tot een constante druk en vermindert de kwaliteit van leven door het creëren van schuldgevoelens.
Het nastreven van authentieke verbindingen en eenvoud biedt meer vervulling dan de druk om persoonlijke prestaties te optimaliseren.
Deep dives
De impact van productiviteitsdenken
Productiviteitsdenken is diep verankerd in onze samenleving en wordt vaak beschouwd als een sleutel tot succes. Deze obsessie leidt tot een constante druk om het maximale uit alles te halen, zelfs in momenten van vrije tijd. Het idee dat elke minuut nuttig moet zijn, creëert een knagend schuldgevoel dat demotiverend werkt, wat vaak resulteert in een afstandelijkere en koudere kijk op de wereld. Het is belangrijk om te erkennen dat deze mentaliteit een controle-dwang kan uitlokken die vermoeiend is en de kwaliteit van leven kan verminderen.
Persoonlijke ervaringen met controle
De spreker deelt haar persoonlijke ervaringen met controle en hoe dit haar leven beïnvloedt. Ze voelt de constante behoefte om alles in haar leven te beheersen, wat leidt tot stress en slapeloosheid. Dit streven naar controle kan de schoonheid van het dagelijks leven en spontane momenten in de weg staan. Het streven naar een ontspannen en artistiek leven wordt belemmerd door de drang tot productiviteit, hetgeen een wezenlijk conflict oproept.
De tegenstelling tussen actie en individualisme
De spreker reflecteert op de verschillen tussen haar generatie en die van haar ouders, die meer gericht waren op samenwerkingen en collectieve acties. De huidige cultuur benadrukt individualisme, waarbij persoonlijke prestaties en cv-verbeteringen centraal staan. Dit brengt een gevoel van isolatie met zich mee, ondanks de aantrekkingskracht van collectieve bewegingen zoals studentenprotesten. Het is een uitdaging om een balans te vinden tussen persoonlijke ambitie en de kracht van gemeenschapsvorming.
Zoeken naar zinvolle ervaringen
Er wordt gepleit voor het zoeken naar momenten waarin het streven naar controle losgelaten kan worden, zoals dansen of samen zijn met vrienden. Deze ervaringen bieden een staan tegenover die productiviteitsmentaliteit en herinneren ons eraan dat leven niet alleen om prestatie draait, maar ook om verbinding en inspiratie. Het idee van 'schitterende leegte' refereert aan de schoonheid van eenvoud en het loslaten van druk en verwachtingen. De spreker benadrukt dat het nastreven van authentieke verbindingen wezenlijker en vervullender kan zijn dan het najagen van succes volgens externe normen.
Druk, druk, druk. Zijn we vergeten te leven? In een wereld die steeds meer wordt gedomineerd door productiviteitsdenken, wordt het steeds moeilijker om tot jezelf te komen. Productiviteit lijkt de lucht die we allemaal inademen: een alomtegenwoordige ideologie die elke hoek van ons leven binnendringt. Wanneer deze mentaliteit zelfs de meest intieme sferen doordringt, rijst de vraag: wat is de werkelijke prijs van onze obsessie met het optimaliseren van ons bestaan?
Journalist en filosoof Lieke Knijnenburg onderzoekt dit vraagstuk in haar debuut Een schitterende leegte – een poging tot verzet tegen onze obsessie met productiviteit. Het boek, dat deze week is verschenen, biedt een scherpzinnige en persoonlijke analyse van hoe het streven naar efficiëntie ons leven vormgeeft – en misschien ook uitholt. In De Groene verschijnt deze week een exclusieve voorpublicatie.
In deze aflevering gaat presentator Kees van den Bosch in gesprek met Lieke Knijnenburg over de menselijke neiging tot optimalisatie, Lieke’s eigen lijstjes, haar leven in Berlijn, en de momenten die ons eraan herinneren dat de wereld groter is dan wijzelf.