#239 - 'De VS heeft ons verraden, nu moeten we serieus worden' (met Joris Luyendijk en Stefan Paas)
Mar 29, 2025
auto_awesome
Journalist en antropoloog Joris Luyendijk deelt zijn scherpe inzichten over de veranderende rol van de VS als beschermer van Europa. Hij stelt dat onze vrijheid in gevaar is door autoritaire tendensen in de VS. Joris verkent de impact van geopolitieke spanningen en de relatie tussen Nederland en Amerika. Samen met Stefan Paas bespreken ze de gevolgen voor onze democratie en de urgentie van een Europese onafhankelijkheid. Interessante reflecties over de oorlog in Oekraïne en de rol van technologie in desinformatie ronden het gesprek af.
Joris Luyendijk waarschuwt dat de Verenigde Staten zich steeds meer als een bedreiging voor Europa manifesteren, wat onze vrijheden in gevaar brengt.
Historische voorbeelden uit Nederland tonen aan dat verkeerde inschattingen van bedreigingen tot ernstige gevolgen kunnen leiden, zoals in de Tweede Wereldoorlog.
Luyendijk pleit voor betere defensie en crisisvoorbereidingen in Europa, aangezien actuele veiligheidsrisico's toenemen door externe druk.
De noodzaak voor de Europese Unie om actiever en zelfverzekerder op te treden in het waarborgen van haar eigen veiligheid is urgent.
Deep dives
De veranderende rol van Amerika
De rol van de Verenigde Staten als beschermheer van Europa verandert drastisch. Historicus en journalist Joris Luijendijk benadrukt dat Amerika zich steeds meer manifesteert als een bedreiging in plaats van een bondgenoot. Volgens hem is dit een groter probleem dan de val van de Berlijnse muur, omdat het de fundamentele veiligheidsarchitectuur van Europa ondermijnt. Deze verandering heeft aanzienlijke implicaties voor de vrijheid en stabiliteit van Europese landen.
Historische inconsistenties en lessen
Tijdens het gesprek worden verschillende momenten uit de Nederlandse geschiedenis belicht waarin het verkeerd inschatten van bedreigingen heeft geleid tot grote gevolgen, zoals de verdediging tijdens de Tweede Wereldoorlog en de situatie in Nederlands-Indië. Luijendijk stelt dat het Nederlands beleid vaak gebaseerd is op zelfverzekerdheid en naïviteit. In het verleden leidde deze houding tot onverstandige keuzes, en hij waarschuwt dat deze fouten zich opnieuw kunnen herhalen. De les is dat Nederland, net als in het verleden, niet goed voorbereid lijkt op externe risico's.
De urgentie van defensie en voorbereiding
Luijendijk roept op tot betere defensie en crisisvoorbereiding in Nederland en Europa, aangezien de veiligheid steeds meer bedreigd wordt. Hij suggereert dat bedrijven en organisaties zich zouden moeten voorbereiden op mogelijke crises, inclusief de noodzaak voor noodpakketten. Dit zou moeten omvatten het serieus nadenken over de gevolgen van hybride oorlogsvoering en voorbereid zijn op scenario's waarbij belangrijke infrastructuur uitvalt. Hij benadrukt dat het huidige beleid niet alleen reactief moet zijn, maar proactief en strategisch geïmplementeerd dient te worden.
Ingrijpende gevolgen van een verzwakt Europa
Luijendijk wijst erop dat een verzwakt Europa andere landen aanmoedigt om aanspraak te maken op Europese belangen, wat leidt tot een toename van wereldwijde conflicten. Dit kan omliggende landen aanmoedigen om agressieve strategieën te volgen, vergelijkbaar met hoe Rusland dat met Oekraïne doet. De gevolgen zijn niet alleen politiek, maar ook economisch, met risico's voor Nederlandse investeringen en commerciële belangen in andere landen. Faced with such threats, European eenheden moeten sterker en cohesiever worden om toekomstige crises het hoofd te bieden.
De paradox van democratie
Er is een groeiende bezorgdheid dat de democratische waarden in de VS worden ondermijnd door populisme en autoritarisme. Luijendijk stelt dat deze ontwikkeling niet alleen een Amerikaanse kwestie is, maar ook een waarschuwing voor Europa. Hij benadrukt dat, als democratieën instituten en waarden verliezen, de gevolgen wereldwijd voelbaar kunnen zijn, met schokken die zelfs landen zoals Nederland kunnen treffen. bestuur en de rechtspraak moeten dringend worden versterkt om een terugval naar dictatuur tegen te gaan.
De verantwoordelijkheden van de Europese Unie
De Europese Unie moet actiever en zelfverzekerder worden in het waarborgen van haar eigen veiligheid. Luijendijk wijst erop dat de EU in de afgelopen decennia heeft vertrouwd op de bescherming door de VS, wat een gevaarlijke afhankelijkheid is gebleken. Bovendien moeten Europese landen meer investeren in defensie en samenwerking om een krachtig antwoord op dreigingen te waarborgen. Deze situatie biedt ook een kans voor landen binnen de EU om hun samenwerking en onderlinge afhankelijkheid te versterken.
Het perspectief van de toekomst
Luijendijk praat over de noodzaak voor zowel beleidsmakers als het bredere publiek om financieel, militair en strategisch bewust te worden van de nieuwe realiteit. Hij pleit voor een verschuiving van een defensieve naar een offensieve strategie. Dit betekent niet alleen het opbouwen van defensieve capaciteiten, maar ook het ontwikkelen van een bredere visie op de Europese veiligheid. Met een nieuwe bewustwording kunnen landen uiteindelijk niet alleen hun eigen belangen beschermen, maar ook een stabielere wereld creëren.
'Wat we nu meemaken is de grootste verandering uit jouw en mijn leven, want onze vrijheid is in direct gevaar.' Dat zijn de urgente woorden van journalist en antropoloog Joris Luyendijk.
En hij doelt daarmee op de VS, die volgens hem steeds meer veranderen van ‘grote beschermer’ naar ‘grote dreiging’ voor Europa.
Wat is er aan de hand? Is het echt zo erg? En wat moet dan onze opstelling zijn? Daar denkt Joris al ruim een jaar over na. Hij ging te rade bij Europese denkers, dook in onze Nederlandse geschiedenis en ontdekte een patroon.
Joris Luyendijk is altijd scherp en zet aan tot denken, David Boogerd spreekt hem uiteraard samen met vast gast theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.
We gaan weer live met De Ongelooflijke! Donderdagavond woensdagavond 26 juni zijn we live in de Nieuwe Buitensociëteit in Zwolle. Kaarten zijn te boeken via eo.nl/ongelooflijke.
