Kleine filosofie van de digitale onthouding – Hans Schnitzler #boekencast afl 120

Vandaag bespreken we het boek Kleine filosofie van de digitale onthouding van Hans Schnitzler. Schnitzler is filosoof - columnist voor Fllow the Money en docent aan de Bildung Academie. Dit boek kwam uit in 2017 en we lazen de vijfde druk uit 2020. Een meer recent boek van hem is Filosofie van de kroeg. We bespraken eerder zijn boek Wij Nihilisten. Schnitzler is sinds 2015 als mede-grondlegger betrokken bij de Bildung Academie http://debildungacademie.nl/ Aanvankelijk opgeleid als docent geschiedenis, werkte hij vanaf 1996 in het voortgezet en hoger (beroeps)onderwijs en een aantal jaren als loopbaancoach. In 2009 voltooide hij zijn studie filosofie aan de Vrije Universiteit in Amsterdam. Sindsdien houdt hij zich bezig met het uitwerken van zijn filosofische inzichten en het schrijven van essays en opiniestukken. Centrale thema’s in zijn werk zijn de invloed van digitalisering op de alledaagse leefwereld, ethiek, onderwijs en burgerschapsvorming. In dit boek onderzoekt hij, aan de hand van de ‘digitale detox’-ervaringen van zijn studenten, wat het betekent om offline te gaan in een wereld die altijd online is. Het is een dun boek dat uitkwam (2017) voor Wij Nihilisten (2021) dat we eerder bespraken. Voor de studenten van de Bildungsacademie aan wie Schnitzler les geeft vraagt hij ze om een week lang een digitale detox te doen. Dit experiment levert interessante inzichten op bij de studenten die Schnitzler koppelt aan lessen van filosofen. Het is een leuk boek dat inzichten van deze jonge mensen koppelt aan filosofische inzichten uit het verleden, en daarnaast open deuren intrapt. In de documentaire bij Tegenlicht in 2022 heeft hij een ‘domme’ telefoon, die hemzelf slim en verbonden houdt. In plaats van slimme apparaten die je als mens dom en afgesloten maken. De Bezige Bij Ter inleiding Smartphone uit, werkelijkheid aan? Vervreemding De aanval op onze aandacht Ter uitleiding: de laatste mens? Ter inleiding Het detox experiment gaat over verhouden tot. Hoe verhoudt je je tot jezelf, tot de ander en tot de samenleving. Uiteindelijk werd de ervaring breder en ging het over wat betekent het om in het digitale te zijn, wat gebeurt daar? Hoe verhoudt de digitale werkelijkheid zich tot de analoe? Smartphone uit, werkelijkheid aan? Echt. Het woord dat er uitsprong van de studenten. Ruimtes, gesprekken en ontmoetingen voelden echte, dieper en actueler aan tijdens de digitale detox. Een gevoel van bevrijding en opluchting tijdens een concert.  Het beeld van Plato met schaduwen van mensen in de grot. Je bent er bij, maakt het mee, maar ziet niet de echte wereld. Plato’s ideeënwereld is naar Silicon Valley verplaatst. Bewuster nadenken en over welke technologietoepassingen we wel of niet toelaten in het weefsel van het menselijke bestaan. De hedendaagse beeldcultuur, de kiekjes-impressionisme. Alledaagse gebeurteniisen in ideaal-typische impressies te vangen. Detox ervaring: ontsnappen aan de hebberige basishouding die een camera aan je opdringt. Zodra de foto is gemaakt kun je door. Het vereenvoudigen van de werkelijkheid met fotograferen. Zonder de telefoon leef je alsof je op vakantie bent, een aanscherping van de zintuigelije beleving. Het medium kneedt onze indruk van de werkelijkheid (The medium is the massage). Bij hete media  (zoals fotografie) is er weinig om aan de fantasie over te laten. De participatiegraaf blijft hierdoor laag. De mens is een gemankeerd wezen, zij bezit van nature geen aangeboren kwaliteiten om te overleven. De mens is van huis uit een technologisch dier (want technologie nodig om te overleven). Vervreemding De smartphone beperkt je, het maakt het leven minder uitdagend, spannend en leuk. De ruimte krijgen om dingen te doen die jezelf leuk vindt. Door op te gaan in de maalstroom van alledaagse verstrooiingen verliezen we het zicht op onze eigen sterfelijkheid en verliest de mens zichzelf.