Morele Ambitie – Rutger Bregman #boekencast afl 100

Het boek dat we vandaag, in de honderste (!) aflevering bespreken is Morele ambitie van Rutger Bregman. We kregen het boek in digitale vorm voor de datum van uitgifte. Rond de publicatiedatum op 19 mrt 2024 hebben we de opname samen met Jelle van Baardewijk voor De Nieuwe Wereld gepubliceerd en gedeeld. Het boek zette mij aan het denken, doe ik wel genoeg? Wat kan ik doe dat veel meer effect heeft. Dat had ik ook al na het lezen van The life you can save. Ik heb mijn gedachten en gedrag over het geven van geld aan goede doelen na het lezen van dat boek veranderd. Naar aanleiding van interviews in aanloop naar de boeklancering kwam Rutger ook in wat negatief daglicht. Mede omdat hij meer geld wil steken in vaccins en wapens. Maar de kern van het boek en de denkwijze van Bregman is duidelijk, de meeste mensen doen lang niet genoeg. Ze verkwisten hun kennis, expertise, tijd en aandacht aan zaken die geen verschil maken, of erger nog ze staan aan de verkeerde kant van de geschiedenis. Mooie voorbeelden van mensen die het verschil hebben gemaakt in de (recente) geschiedenis. Proloog. Het geheim van de gelukkigste man op aarde Hoofdstuk 1. Nee, je bent niet goed zoals je bentEen simpel model van wat je kunt doen met je talent Hoofdstuk 2. Verlaag je actiedrempelOver verzetshelden en de besmettelijkheid van morele ambitie Hoofdstuk 3. Sluit je aan bij een cult (of begin er zelf een)Ralph Nader, de quakers en andere vreemde clubjes die de wereld veranderden Hoofdstuk 4. Beschouw winnen als je morele plichtOver de vier illusies van de Nobele Verliezer en het genie van Rosa Parks Hoofdstuk 5. Leer huilen om tabellen met cijfersHet opmerkelijke verhaal van de man die op het verkeerde knopje van zijn afstandsbediening drukte Hoofdstuk 6. Meld je aan bij een Zweinstein voor deugersOver een van de inspirerendste scholen op de planeet Hoofdstuk 7. Bedenk wat de wereld nodig heeft, en vind het uitWat we kunnen leren van pioniers en bouwers als Jonas Salk en Josephine Cochrane Hoofdstuk 8. Red een leven, nu voor slechts $ 4.999,99Wat je kunt bereiken door radicaal te prioriteren,en hoe je morele ambitie volledig kan ontsporen Hoofdstuk 9. Vergroot je morele kringDe zes tekenen dat je aan de verkeerde kant van de geschiedenis staat Hoofdstuk 10. Wees een goede voorouderOver de grootste bedreigingen voor de mensheid Epiloog. Wanneer doe je genoeg? Proloog. Het geheim van de gelukkigste man op aarde Matthieu Ricard was, zo kopten kranten en tijdschriften na zijn mri-scan, ‘de gelukkigste man op aarde’. Hij heeft 60.000 uur, oftewel 7.500 werkdagen, doorgebracht in zijn eigen hoofd. Dertig jaar waarin hij niets deed voor een ander, of om de wereld te verbeteren. Is dat nu echt zo lovenswaardig? Hoofdstuk 1. Nee, je bent niet goed zoals je bent Een simpel model van wat je kunt doen met je talent de helft van de wereldbevolking die moet leven van minder dan 7 dollar per dag. een derde categorie, van mensen die wel idealistisch zijn maar weinig ambitieus. Deze levenshouding lijkt kenmerkend voor een flink deel van generatie z, mensen die geboren zijn na 1996 lijkt het hoogste ideaal om überhaupt geen impact te hebben. Dan wordt een goed leven vooral gedefinieerd aan de hand van wat je níét doet. Niet vliegen. Geen vlees. Geen kinderen. En vooral geen plastic rietje! Minder, minder, minder. Het streven is zo’n klein mogelijke voetafdruk met je moestuin naast je tiny house. In het beste geval is je impact zo klein dat je net zo goed niet had kunnen bestaan. Kan het anders? Stel dat je de ambitie van een carrièretijger neemt en er een flinke scheut idealisme aan toevoegt. Wat krijg je dan? Thomas Clarkson is een zekere mate van privilege. Lang niet iedereen kán zijn leven immers wijden aan de grootste wereldproblemen. Thomas Clarkson Dus stel jezelf de vraag: wat is ‘de grote eer en glorie’ van jouw leven?  Hoofdstuk 2. Verlaag je actiedrempel Over verzetshelden en de besmettelijkheid van morele ambitie Mooi verhaal van August Landmesser - met bijzonder einde. Arnold Douwes wist niet van ophouden. Als iedereen in het dorp onderduikers had, zo redeneerde hij, dan kon niemand de boel verraden. Nieuwlande. Uiteindelijk bleek één omstandigheid bijna allesbepalend. Uit een nieuwe analyse van de gegevens die door de Oliners waren verzameld, bleek dat als aan deze voorwaarde werd voldaan vrijwel iedereen in actie kwam – om precies te zijn: 96 procent. Wat was die voorwaarde? Simpel: je moest gevraagd worden. Als je de wereld wilt veranderen, dan gaat het er dus niet zozeer om hoe je ‘nu eenmaal in elkaar zit’, met je precieze persoonlijkheidstrekjes. Het gaat erom wie je kunt wórden. Je doet niet het goede omdat je een goed mens bent, je wordt een goed mens door het goede te doen. Hoofdstuk 3. Sluit je aan bij een cult (of begin er zelf een) Ralph Nader, de quakers en andere vreemde clubjes die de wereld veranderden Moreel ambitieuze ondernemers kunnen de koers van de geschiedenis wel degelijk veranderen. Tien van de twaalf mannen die in 1787 de Britse Society for the Abolition of the Slave Trade oprichtten, waren ondernemer. En negen van hen waren quakers. De teams publiceerden het ene na het andere rapport, met titels als Vanishing Air (over luchtvervuiling, vol ‘belastende feiten, cijfers en mislukkingen’), Water Wasteland (over watervervuiling, een ‘misdaad tegen de mensheid’) en The Chemical Feast (over de Food and Drug Administration, volgens time ‘misschien wel de meest vernietigende kritiek op een Amerikaanse overheidsinstelling ooit’).De rapporten van Nader en zijn volgelingen waren gortdroog, maar toch gingen er bijna een half miljoen over de toonbank. (‘Het doel van leiderschap is om meer leiders te produceren, niet meer volgers’, aldus Nader). Al die tijd bleef de methode van Nader hetzelfde: leg een onderbelichte misstand bloot, stel oplossingen voor en breng een coalitie van activisten, lobbyisten, politici en experts bij elkaar om die oplossingen in praktijk te brengen. Hoofdstuk 4. Beschouw winnen als je morele plicht Over de vier illusies van de Nobele Verliezer en het genie van Rosa Parks Integendeel, effectieve idealisten zijn radicaal in hun doelstellingen, maar doelgericht in hun uitvoering. Als ze moeten netwerken met vermogende types om geld op te halen voor de goede zaak, dan doen ze dat. Verhaal van Rosa Parks, en vooral de bewuste keuze voor haar. De timing. De gecoordineerde actie op korte termijn, de juiste mensen betrekken, en het uithoudingsvermogen. Pas vanaf dat moment ging Rosa Parks de rol van vrome heldin spelen. Ze wist dat ze niet te radicaal mocht overkomen, anders zouden de meeste witte Amerikanen zich tegen de beweging keren. ‘Strategisch gezien’, schreef een historicus later, ‘hing het succes van Parks als symbool van de boycot dus gedeeltelijk af van het verdoezelen van haar langdurige politieke activiteiten.’ Vrouwen als Rosa Parks en Jo Ann Robinson waren doordrongen van een simpele waarheid: in de strijd tegen onrecht is winnen een morele plicht. Om het lot van de Nobele Verliezer te vermijden zullen we moeten afrekenen met een aantal hardnekkige illusies. Volgens mij zijn er minstens vier grote mythes over hoe maatschappelijke verandering werkt. i: De illusie van bewustzijn Om het bot te zeggen: bewustzijn wordt zwaar overschat. Het feit dat mensen op de hoogte zijn van allerlei misstanden wil niet zeggen dat ze er ook naar handelen – integendeel. We vinden van alles en nog wat over van alles en nog wat, maar doen meestal weinig met onze meningen. Psychologen spreken ook wel van de ‘belief-behavior gap’. ii: De illusie van goede intenties De tweede misvatting van de Nobele Verliezer is dat goede bedoelingen genoeg zijn. een van de grootste abolitionisten aller tijden verlegde zijn aandacht naar het lijden van de daders. Psychologen noemen deze tactiek ‘moreel herkaderen’ (‘moral reframing’).148 Het idee is dat je nieuwe argumenten zoekt voor hetzelfde standpunt. Argumenten die wél resoneren bij de mensen buiten je cult, en die passen binnen het Raam van Overton. iii: De illusie van puurheid Wie de wereld wil veranderen, komt vroeg of laat voor een dilemma te staan: hoe ga je om met mensen die iets minder zuiver in de leer zijn? Wat Nobele Verliezers vaak vergeten, is dat iedere succesvolle beweging een coalitie is, een verbond van mensen die het over veel dingen óneens zijn. iv: De illusie van synergie dat idealisten vaak in de ban zijn van de ‘synergie-illusie’. Dan denken ze dat al hun idealen elkaar ondersteunen en versterken. ‘Progressieven zijn er steeds van overtuigd’, schreef Hirschman, ‘dat “alle goede dingen samengaan”.’ Neem de klimaatcrisis. Menig activist gelooft dat we deze alleen kunnen overwinnen als we óók een trits aan andere problemen oplossen. We zouden niet alleen moeten strijden tegen fossiele vervuilers, maar ook voor gratis kinderopvang, gratis zorg, gratis onderwijs, een basisinkomen, een baangarantie, een dertigurige werkweek, herstelbetalingen voor eeuwen aan kolonialisme – zeg gerust een einde aan het hele kapitalistische bestel. En o ja, we moeten dit doen in een radicaal vernieuwde democratie, met lotingen en burgerraden, en dat alles binnen tien jaar, want anders is het te laat. Het hele systeem moet nu op de schop, het is alles of niets, Utopia of de apocalyps. De magie zit in de talloze uren die activisten samen doorbrengen, niet achter een scherm, maar face to face. Activisten móésten vroeger wel een enorme organisatiecapaciteit opbouwen, en door die innige samenwerking werden ze een geduchte tegenstander. De idealisten zijn meestal niet realistisch,’ zei hij, ‘en de realisten zijn meestal niet idealistisch.’ Wat we nodig hebben, is een realistisch idealisme. Hoofdstuk 5. Leer huilen om tabellen met cijfers