#218 - 'Stop met die obsessie voor secularisatie!' De mythes van deze tijd met Theoloog des Vaderlands Kees van Ekris en Stefan Paas
Nov 2, 2024
auto_awesome
Kees van Ekris, Theoloog des Vaderlands en bekend van Moderne Profeten, verkent de rol van mythes in een seculiere samenleving. Hij pleit tegen de obsessie voor secularisatie en onthult dat mensen veel meer religieus zijn dan we denken. Samen met theoloog Stefan Paas bespreken ze de invloed van mythologie op politiek en de hedendaagse cultuur. Ook belichten ze de nood aan bezielde verhalen en hoe de kerk daar niet optimaal op inspeelt. De lezers krijgen een dieper inzicht in de spirituele drijfveren die onze moderne levensstijl beïnvloeden.
Kees van Ekris stelt dat de obsessie voor secularisatie onze ware behoefte aan mythes en zingeving niet weerspiegelt.
In de politiek worden leiders vaak mythisch gepositioneerd, waardoor het rationele denken overschaduwd wordt door het verlangen naar verlossing.
De kerk moet in gesprek gaan met de hedendaagse mythen om relevant te blijven en de diepere vragen van mensen te adresseren.
Deep dives
De Mythische Drang in de Cultuur
In een cultuur waar religie en traditionele geloofssystemen vaak als doodverklaard worden beschouwd, blijft de behoefte aan mythische verhalen en verlossing sterk aanwezig. Deze mythen zijn niet alleen terug te vinden in religieuze zin, maar ook in de context van politiek, sport en technologie. De spreker wijst erop dat deze moderne 'goden' en verwachtingen die aan hen worden gesteld, niet altijd kunnen voldoen aan de hoge eisen die de samenleving eraan stelt. Dit leidt tot teleurstelling en frustratie, omdat de zoektocht naar zingeving vaak niet de voldoening biedt die mensen hopen te vinden.
De Obsessie met Secularisatie
De theoloog Kees van Eekris pleit ervoor dat de obsessie met secularisatie moet stoppen, omdat het begrip niet langer de realiteit van de huidige tijd weergeeft. Ondanks de veronderstelde ontkerkelijking, ziet hij dat mensen nog steeds diepgaande verlangens naar verbinding, verhalen en mythes hebben. Hij observeert dat mythes op diverse sociale plekken actueel zijn en dat mensen nog steeds religieuze elementen in hun leven integreren, zelfs als ze niet naar de kerk gaan. De uitdaging ligt in het erkennen van deze mythische kracht en wat dit betekent voor de samenleving en haar instituties.
De Rol van Mythische Krachten in de Politiek
Van Eekris bespreekt hoe mythische elementen niet alleen in religie, maar ook in de politiek leven en invloed uitoefenen op mensen. Hij merkt op dat politieke leiders vaak worden gezien als 'redder' of 'held', als ze in staat zijn om de angst en de onzekerheden van mensen te verlichten. Deze mythische perceptie van leiders, zoals die tijdens verkiezingen of politieke crises zichtbaar wordt, kan de redelijkheid en het rationeel denken overschaduwen. De angst voor het onbekende en de drang naar verlossing maken mensen vatbaar voor sterke leiders die met mythische beloften komen.
De Missie van de Kerk in een Godloze Cultuur
In een wereld die zo sterk gericht is op secularisatie en waar traditionele religie afneemt, wordt het voor de kerk een uitdaging om relevant te blijven. Van Eekris benadrukt dat de kerk zich moet aanpassen door de huidige mythen te benoemen en deze te helpen ontmaskeren. Het is van belang dat de kerk niet alleen de mythische taal van de samenleving spreekt, maar ook het gesprek aangaat over de realiteit en de menselijke ervaringen. Hierdoor kan de kerk de diepere vragen van zingeving en verbinding aangaan, waardoor ze opnieuw kan aansluiten bij de behoeften van de mensen.
De Verlies van Grote Verhalen
De spreker wijst op de teloorgang van samenhangende mythen en verhalen die ooit de maatschappij begeleidden, wat heeft geleid tot een cultuur van wanhoop en teleurstelling. De hallucinatoire beloftes van sport, technologie en andere moderne 'goden' schijnen niet de diepgang en het vervulling te brengen die mensen verlangen. In plaats daarvan is er sprake van een mythische oersoep waar kleine verhalen en flarden van zingeving elkaar afwisselen zonder een algehele visie te presenteren. Dit gebrek aan grote verhalen om de samenleving te verenigen, vergroot de kloof tussen mensen en de verbinding die ze zo dringend nodig hebben.
Na de Denker des Vaderlands vorige week, ontvangen we dit keer de Theoloog des Vaderlands, Kees van Ekris. En dat terwijl hij misschien wel het bestaansrecht van onze podcast ondermijnt. Hij vindt namelijk dat we moeten stoppen met onze obsessie voor secularisatie. Volgens hem zijn mensen niet zo rationeel, nuchter en ongelovig als we vaak denken. De lucht staat bol van mythes en bezielde verhalen: politiek, sport, seks en technologie. Kees trok dit jaar het land in en zag overal mythen terugkomen. Deze zijn bepaald niet altijd positief, sterker nog: ze kunnen gevaarlijk zijn. Hoe maak je dat onderscheid? Waarom moeten wij meer oog hebben voor de mythes om ons heen? Bovendien: als de mens inherent religieus is en snakt naar bezielde verhalen, waarom profiteert de kerk daar niet van?
Daarnaast leggen we hem de zeven onmogelijke vragen voor die Denker des Vaderlands, Marjan Slob, ook voorgeschoteld kreeg.
David Boogerd spreekt met Kees van Ekris - die je kunt kennen van de podcasts Moderne Profeten en Eerst Dit - uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.