De winstparadox – Jan Eeckhout #boekencast afl 57

De ondertitel van het boek van Jan Eeckhout is, Waarom de macht van supersterbedrijven onze economie ondermijnt. Een zeer interessant boek waarin Jan de gevolgen laat zien door de groei van de zogenaamde supersterbedrijven op het loon van medewerkers, concurrentie, prijzen van het product en meer. Al hebben we enkele kritische opmerkingen over het laatste deel van dit boek. Jan heeft Amerikaanse en Europese ervaringen al worden er op een enkele uitzondering na (AB InBev) vooral gekeken naar voorbeelden uit de VS. Terwijl in de boeken van Hermann Simon, zijn voldoende voorbeelden van supersterbedrijven in Europa te vinden. Jan sluit het boek af met wat volgens hem de oplossing is voor deze situatie, die veel impact heeft in de markt. Het boek The Profit Paradox verscheen eerst in het Engels (2021) en begin 2022 in het Nederlands. Jan Eeckhout is hoogleraar economie aan de UPF van Barcelona en doceerde aan UCL, MIT en Princeton. Hij wordt gezien als de pionier in het onderzoek naar de gevolgen van marktmacht.  Studeerde Economics en Engineering in Leuven, Master Economy university of Manchaster en Doctor of Philosophy en Phd Economics in Londen. Het boek bestaat uit drie delen: De oorsprong van marktmachtDe schadelijke gevolgen van marktmachtDe toekomst van werk en het zoeken naar oplossingen In de inleiding laat Jan zien dat de lonen sinds 1980 van de meeste medewerkers niet zijn gestegen, maar de productiviteit is wel gestegen in diezelfde periode. Ofwel de winst in productiviteit die medewerkers realiseren wordt niet aan ze uitgekeerd, maar verdwijnt in de zakken van de aandeelhouders. De uitzondering zijn de managers met een masters of doctors titel, die zijn wel beter af wat betreft het loon. In het begin van de vorige eeuw was er een vergelijkbare situatie met de roofbaronnen uit o.a. de olie en spoorwegen. Deze roofbaronnen hebben bekende namen zoals Carnegie, Schwab, Vanderbilt en Rockefeller. Enkele van deze superrijken gaven destijds veel van hun vermogen weg aan goede doelen waardoor ze nog bekender werden (denk ook aan Bill Gates nu). Ze probeerden de misstanden recht te zetten die ze zelf veroorzaakt hebben. Ook in die periode was de gewone werknemer slecht af, terwijl er veel technologische vooruitgang was en de productiviteit steeg. De oorsprong van marktmacht 2 De kunst van het managen van de slotgracht De slotgracht om een kasteel was bedoeld om de rijkdom in het midden te beschermen. Een bedrijf die veel winst maakt doet er goed aan om de slotgracht te verbreden en verdiepen waardoor het lastig wordt voor concurrenten en nieuwe toetreders tot de markt, volgens Warren Buffet. Jan laat met data en grafieken zien dat de mark-up (het percentage bovenop de kosten voor de verkoopprijs) aanzienlijk is verhoogd sinds 1980. Het percentage winst als aandeel van de omzet is hierdoor ook sterk gestegen van 1-2 procent naar 7-8 procent. In het boek lees je dat de toename van marktmacht slecht is voor de werknemer, het geld verplaatst zich van compensatie voor werk naar compensatie van winst, dus van werknemer naar aandeelhouder. Daarnaast zorgen fusies en overnames voor een verdere toename van de marktmacht, terwijl de consument er niet beter van wordt. Daarbij worden kantoren slim opgericht in landen waar de belastingdruk op winst het laagste is. Hier heeft Nederland ook een dubieuze rol in de financiële wereld en het beschermen van de winsten door deze bedrijven en haar aandeelhouders. We zagen eerder al in het boek over de KLM (De blauwe fabel) dat de vliegmaatschappijen onderlinge afspraken maakten over de prijs om zo de prijzen kunstmatig hoog te houden.  3 Technologische verandering en superioriteit Technologische verbetering levert ook grotere bedrijven op, denk bijvoorbeeld aan de online platforms zoals Alibaba, Google, Facebook en Amazon van dit moment. Jan laat zien dat Apple een telefoon voor $ 1200 verkopen in plaats van $400,