“De mens is lichaam - in het lichaam (als innerlijk leven of ziel) en buiten het lichaam als het gezichtspunt, van waaruit het beide is.”
Op deze manier drukte de Duitse bioloog, socioloog en filosoof Helmuth Plessner uit dat de mens zowel centrisch als excentrisch is.
Op welke manier onderscheidt het excentrische de mens van het dier?
Waarom beschouwt Plessner de mens als kunstmatig van nature?
En op welke manier werken Plessners biologische inzichten door in zijn politieke filosofie, die nog zeer actueel is in het licht van de oorlog in Oekraine?
Te gast is Jos de Mul
De denker die centraal staat is Plessner
Artikel van Jos de Mul en Julien Kloeg over Schmitt en Plessner in relatie tot Oekraïne en Rusland
Wil je meer lezen van of over Plessner? Jos geeft je de volgende tips:
Van Plessner zelf:
Duitstalige uitgaven
Vrijwel alle werken zijn gepubliceerd in de 20 delen van de Gesammelte Schriften: H. Plessner (1980). Gesammelte Schriften Frankfurt am Main: Suhrkamp.
De belangrijkste werken daarin zijn :
- Plessner, H. (2016). Die Stufen des Organischen und der Mensch. Einleitung in die philosophische Anthropologie. Gesammelte Schriften, In deel IV. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
- Plessner, H. (1981). Macht und menschliche Natur. Ein Versuch zur Anthropologie der geschichtlichen Welt. In Gesammelte Schriften, In deel V. Frankfurt am Main: Suhrkamp.
- Plessner, H. (1981). Grenzen der Gemeinschaft : eine Kritik des sozialen Radikalismus. In Gesammelte Schriften, In deel V Frankfurt am Mail: Suhrkamp.
Daarnaast zijn nog een aantal werken die niet in de Gesammelte schriften zijn opgenomen afzonderlijk gepubliceerd:
- Plessner, H. (2002). Elemente der Metaphysik (H.-U. Lessing Ed.). Berlin: Akademie Verlag.
- Plessner, H. (2019). Philosophische Anthropologie. Frankfurt a/M: Suhrkamp.
Nederlandtalige uitgaven
- Plessner, H. (1961). Lachen en wenen. Een onderzoek naar de grenzen van het menselijk gedrag. Utrecht/Antwerpen: Aula.
- Plessner, H. (1976). Hoe de mens bestaan kan. Inleiding in de wijsgerige antropologie. Alphen aan de Rijn: Samsom.
- Plessner, H. (2021). Grenzen van de gemeenschap. Kritiek van radicale sociale bewegingen. Gorredijk: Noordboek.
Engelse vertalingen
- Plessner, H. (1970). Laughing and Crying: A Study of the Limits of Human Behavior. Evanston,: Northwestern University Press.
- Plessner, H. (1999). The Limits of Community: A Critique of Social Radicalism (A. Wallace, Trans.). Amherst, N.Y.: Humanity Books.
- Plessner, H. (2018). Political anthropology. Evanston, Illinois: Northwestern University Press.
- Plessner, H. (2019). Levels of Organic Life and the Human (M. Hyatt, Trans.). New York: Fordham University Press.
Secundaire literatuur
Inleidend
- Jos de Mul, ‘Aan deze zijde van de utopie’. De wijsgerige antropologie van Helmuth Plessner, Inleiding in: Carola Dietze, Helmuth Plessner, leven en werk. Rotterdam: Lemniscaat, 2014. Gratis te downloaden : https://www.demul.nl/nl/publicaties/boekbijdragen/6380-aan-deze-zijde-van-de-utopie
- Dietze, C. Plessner. Leven en werk. Met een inleiding door Jos de Mul. Rotterdam: Lemniscaat.
- Fischer, J. (2008). Philosophische Anthropologie. Eine Denkrichtung des 20.Jahrhunderts. Freiburg/München: Verlag Karl Alber.
- De Mul, J. ( ed.), Plessner's Philosophical Anthropology. Perspectives and Prospects. Amsterdam/Chicago: Amsterdam University Press/Chicago University Press, 2014, 498 p. Gratis te downloaden: https://www.demul.nl/nl/publicaties/boeken/5744-artificial-by-nature-plessners-philosophical-anthropology-perspectives-and-prospects
Voor gevorderden
- De Mul, J. (2013). Understanding Nature. Dilthey, Plessner and biohermeneutics. In G. D’Anna, H. Johach, & E. S. Nelson (Eds.), Dilthey, Anthropologie, und Geschichte (pp. 459-478.). Würzburg: Königshausen & Neumann. Gratis te dwonloaden: https://www.demul.nl/nl/publicaties/boekbijdragen/6288-understanding-nature-dilthey-plessner-and-biohermeneutics
- De Mul, J. The Emergence of Practical Self-Understanding. Human Agency and Downward Causation in Plessner’s Philosophical Anthropology. In: Human Studies, December 2018 (DOI: 10.1007/s10746-018-09483-2). Gratis te dwonloaden: https://www.demul.nl/nl/publicaties/artikelen-in-academische-tijdschriften/6539-the-emergence-of-practical-self-understanding-human-agency-and-downward-causation-in-plessner-s-philosophical-anthropology
- De Mul, J. Polyzentrizität und Poly(ex)zentrizität: neue Stufen der Positionalität? Zu Telerobotern, Craniopagus-Zwillingen und globalen Gehirnen. In: A. Henkel & G. Lindemann (Hrsg.) Mensch und Welt im Zeichen der Digitalisierung. Baden Baden: Nomos, 2019, 187-207. Gratis te downloaden: https://www.demul.nl/nl/publicaties/boekbijdragen/6538-polyzentrizitaet-und-poly-ex-zentrizitaet-neue-stufen-der-positionalitaet-zu-telerobotern-craniopagus-zwillingen-und-globalen-gehirnen
- De Mul, J. The Political Task of Philosophical Anthropology in the Age of Converging Technologies. In Erik Norman Dzwiza-Ohlsen & Andreas Speer (Hrsg). Philosophische Anthropologie als interdisziplinäre Praxis. Max Scheler, Helmuth Plessner und Nicolai Hartmann in Köln – historische und systematische Perspektiven. Paderborn: Brill/Mentis, 2021, 305-326. Gratis te dwonloaden: https://www.demul.nl/nl/publicaties/boekbijdragen/6593-the-political-task-of-philosophical-anthropology-in-the-age-of-converging-technologies-1