Archiwum Edukacji #27 - Abakhan. Nomadyczna sztuka Eurazji Wykład Doroty Jagody Michalskiej

Centralnym punktem wykładu będzie próba spojrzenia na twórczość Magdaleny Abakanowicz (1930–2017) poprzez pryzmat jej tatarskich korzeni, kwestii do tej pory marginalizowanej. Wiedza ta pozwala we wczesnych pracach tekstylnych artystki z latach 60. XX wieku dostrzec ich strukturalne podobieństwo do tatarskiej architektury nomadycznej, a przez to odwołania do wędrownego stylu życia związanego z tradycjami pastoralnymi. Takie odczytanie jej twórczości może stać się ważnym przykładem próby „kreolizacji” polskiej historii sztuki poprzez zaproponowanie alternatywnego dla „formy narodowej” modelu.

W ramach wykładu twórczość Abakanowicz zostanie umieszczona w szerszym kontekście Eurazji, diaspory tatarskiej i historii rosyjskiego imperializmu. Ważnym kontekstem będzie historia Tatarów Krymskich – zarówno w powiązaniu z powojennym ludobójstwem, jak i obecną aneksją półwyspu przez armię rosyjską. Przyjrzymy się, jaką rolę odegrali Tatarzy w koncepcji EURASII niemieckiego artysty Josepha Beuysa, jak również w pracach i performansach współczesnej tatarskiej artystki Nazilyii Nagimovej.

Wspólnoty tatarskie zamieszkujące dzisiejsze pogranicze Polski, Białorusi i Litwy należą do najstarszych wspólnot muzułmanów sunnickich w Europie. Już od XV wieku ich historia była blisko związana z losami Rzeczypospolitej. Dziś ich obecność może stanowić ważny punkt wyjścia dla szerszej dyskusji na temat kluczowych zmian geopolitycznych zachodzących wskutek rosyjskiej aneksji Krymu, kryzysu uchodźczego na wschodniej granicy, a także odradzającej się pamięci związanej z sowieckim kolonializmem.

Dorota Jagoda Michalska – historyczka sztuki, krytyczka i kuratorka. Ukończyła Uniwersytet Warszawski i Courtauld Institute of Art w Londynie. W 2023 obroniła doktorat na Uniwersytecie Oxfordzkim, poświęcony relacjom między polską sztuką nowoczesną a warunkami peryferyjnego kapitalizmu. Jej teksty ukazały się m.in. w e-flux, „Afterall”, „ArtMargins”, „Post.Moma”, a także w katalogach Biennale w Wenecji, Biennale w Pradze i wystaw w Zachęcie – Narodowej Galerii Sztuki. Współredaktorka książki poświęconej sztuce i kolonialności w Europie Wschodniej, która ukaże się w wydawnictwie Routledge na początku 2025 roku.