Na Polen mag nu Denemarken een half jaar de Europese Unie voorzitten. Dat betekent focus en tempo houden bij de belangrijke beleidsthema's én eigen accenten zetten. Ook daarin wordt de politieke en culturele diversiteit van Europa concreet zichtbaar.

Wat zijn de plannen van premier Mette Frederiksen? Waar gaan de Denen extra aan trekken?

Jaap Jansen en PG Kroeger zetten de Deense ambities in de context van de actualiteit én van de opmerkelijke historie van Denemarken. Met bloeiende handelsrelaties van de Zijderoute en de Wolga tot Constantinopel, Kyiv en Bagdad. En Johan de Witt liet bij de Oostzee zo fors ingrijpen dat de dankbare Deense koning Michiel de Ruyter in de adelstand verhief!

***

Deze aflevering is mede mogelijk gemaakt met donaties van luisteraars die we hiervoor hartelijk danken. Word ook vriend van de show!

Heb je belangstelling om in onze podcast te adverteren of ons te sponsoren? Zend een mailtje naar adverteren@dagennacht.nl en wij zoeken contact.

Op sommige podcast-apps kun je niet alles lezen. De complete tekst plus linkjes en een overzicht van al onze eerdere afleveringen vind je hier

***

'Een sterk Europa in een veranderende wereld' is voor Mette Frederiksen het leidende motto dit half jaar. Dat begint met een revolutionaire stap voorwaarts. Na decennia van opt-outs en euroscepsis heeft Denemarken resoluut gekozen voor nauwe integratie in het gezamenlijke EU-defensiebeleid. Voortaan is het én NAVO én EU. Extra ruggensteun tegen Poetin in de Oostzee en tegen Trump bij de Noordpool hebben de Deense strategie volledig veranderd.

Deze nieuwe focus koppelt Frederiksen aan nog meer ‘nieuwe en doeltreffende aanpak’ bij het tegengaan van illegale migratiestromen. De Denen zien ook dit als 'defensie aan de buitengrenzen'.

Een duidelijk eigen zwaartepunt sluit erg goed aan bij die in Nederland. Intensieve en innovatieve samenwerking van bedrijfsleven en (beroeps)onderwijs - denk aan 'Beethoven' en 'Katapult' hier - wordt een topprioriteit dit half jaar. Zeker zo sterk verbonden met de kernpunten van het Draghi-rapport zijn de Deense plannen voor innovatie en hightech, ruimtevaart en het schrappen van verouderde en gedetailleerde regels.

Het grote project in dit half jaar wordt de start van de onderhandelingen van de 27 EU-lidstaten over de EU-begroting voor de komende zeven jaar. Lukt het Frederiksens team hier tempo te maken?

Denemarken is uit ‘de vrekkige vier’ gestapt, het laatste groepje EU-landen dat met Nederland staat voor zuinig en streng begroten. Minister Eelco Heinen van Financiën wordt steeds eenzamer.

Eurocommissaris Wopke Hoekstra moet fors aan de slag: de Denen willen concrete en stevige klimaatmaatregelen om de doelstellingen richting 2050 echt te halen.

Ambitie en wereldwijde blik zijn de Denen niet vreemd. Denemarken heeft een boeiende historie. PG neemt ons mee op hun razendsnelle schepen in de eeuwen tussen 750 en 1050. De Denen globaliseerden op ongekende schaal met trektochten, verkenningen en handelsposten.

We ontmoeten Denen die in Staraja Ladoga de eerste hoofdstad van Rusland tot bloei brachten. En zien hun monetaire relaties met Tasjkent, Samarkand en Bagdad, zodat zij langs de Wolga in de grote, islamitische marktstad Boelgar handel dreven met de karavanen van de zijdehandelaren uit China.

In later eeuwen was Denemarken de poort van de 'moedernegotie'. De helft van de miljoenen doorvaarten door de Sont waren schepen uit de Nederlanden. Geen wonder dat de tollen en de stabiliteit daar chefsache waren van Johan de Witt. In 1658 stuurde hij Michiel de Ruyter met de vloot daarheen om zo nodig ‘iedereen op zijn bakkes te slaan die ons dat wil beletten’.

Minstens zo kleurrijk is het verhaal van Amerika en de eeuwenoude Sonttollen; tarieven waar tegen opgetreden moest worden. Met grof geweld en intimidatie werd in 1857 vrijhandel opgelegd.

En de beroemdste Deen in de kunst woonde in het kasteel waar zijn vader de Sont bewaakte om de schepen te laten dokken. Hamlet, de prins in slot Elseneur, kwam daar ooit al met hét motto voor Europa onder Deense leiding: “To be or not to be, that is the question." Zijn of niet zijn, daar gaat het om.