#206 - Tegeltuinen, Jacques Ellul en de impact van technologie op ons leven (met Frank Mulder en Stefan Paas)
Aug 10, 2024
auto_awesome
In deze aflevering zijn Frank Mulder, een onderzoeker en journalist, en theoloog Stefan Paas te gast. Ze bespreken de invloed van technologie op onze moderne levens en waarschuwen voor de gevaren ervan. Mulder deelt inzichten van Jacques Ellul over hoe onze afhankelijkheid van technologie onze menselijkheid kan ondermijnen. Ook wordt de betekenis van vriendschap in multiculturele gemeenschappen belicht. Het gesprek verkent de ecologische en sociale kosten van digitalisering en roept op tot een kritische benadering van onze digitale connecties.
De aflevering benadrukt dat onze aanbidding van rationaliteit en efficiëntie ons kan doen afglijden naar robotachtig gedrag.
Het wonen in een multiculturele leefgemeenschap bevordert menselijke verbinding en solidariteit, wat sociale verandering kan stimuleren.
De negatieve impact van smartphones op sociale interactie vergroot eenzaamheid bij jongeren, ondanks de belofte van technologie om ons te verbinden.
Deep dives
Het gevaar van technologische dominantie
De aflevering bespreekt de gevaren van een samenleving die steeds meer door technologie wordt gedomineerd. Het idee dat we onze rationaliteit en efficiëntie aanbidden leidt tot een gedraging waarbij mensen op machines gaan lijken in plaats van omgekeerd. Dit wordt verder uitgelegd door het citaat dat door de spreker wordt ingebracht, dat het probleem van moderniteit schuilt in het feit dat ons streven naar technologische vooruitgang onze menselijkheid kan ondermijnen. Deze discussie roept vragen op over hoe technologie ons denken en handelen beïnvloedt in plaats van ons te helpen bij het bereiken van diepere doelen.
Leven in een woongemeenschap
De spreker deelt zijn ervaring van het wonen in een woongemeenschap in een multiculturele wijk en belicht de diversiteit en de uitdagingen van leven in een wijk die vaak als 'achterstandswijk' wordt bestempeld. Hij beschrijft hoe deze leefgemeenschap is ontstaan vanuit de wens om samen met anderen een positieve impact te maken en niet te worden beperkt door de demografische en economische segregatie. Door samen te wonen kunnen zij een ruimte creëren waarin ze mensen van verschillende achtergronden opvangen en een gevoel van gemeenschap bevorderen. Dit aspect van samenleven laat ook zien hoe menselijke verbinding en solidariteit kan bijdragen aan sociale verandering.
Complexiteit van gezinsstructuren
De spreker wijst op de zorgwekkende trend van gebroken gezinnen in achterstandswijken en de impact die dit heeft op kinderen. Uit onderzoek blijkt dat een aanzienlijk percentage kinderen in deze gebieden zonder vader opgroeit, wat op de lange termijn kan leiden tot herhalende patronen van armoede en instabiliteit. Deze trend wordt gezien als een gevolg van sociaal-economische factoren en de onzichtbare barrières die er zijn voor individuen in kwetsbare situaties. De spreker pleit voor aandacht voor de gezinsstructuren en de rol die deze spelen in de sociale dynamiek van gemeenschappen.
De invloed van smartphones op sociale interactie
De aflevering onderzoekt de negatieve effecten van smartphones op persoonlijke verbindingen en sociale interacties binnen gezinnen en gemeenschappen. De spreker stelt dat jongeren steeds afgezonderder worden en minder in staat zijn om effectieve sociale vaardigheden te ontwikkelen. Dit leidt tot een verschraling van sociale interactie en een toename van eenzaamheid, zelfs in een tijd waarin technologie beweert ons te verbinden. Het probleem wordt verder versterkt door het feit dat veel jongeren daadwerkelijk afhankelijk worden van hun apparaten voor interacties in plaats van face-to-face communicatie.
De hoop ondanks technologische uitdagingen
Ondanks de zorgen over de opmars van technologie, stelt de spreker dat er ook ruimte is voor hoop en positieve verandering. Hij moedigt aan om in de afgrond te kijken, dat wil zeggen, de realiteit onder ogen te zien en de uitdagingen erin te herkennen. Dit perspectief biedt de mogelijkheid om met elkaar samen te komen en ze aan te pakken door praktische initiatieven te ontwikkelen die gericht zijn op verbetering van de gemeenschap. Het idee is om niet te proberen de wereld te veranderen, maar betekenisvolle verbindingen te maken en samen te werken aan een betere toekomst.
Jacques Ellul en de kritische blik op techniek
Jacques Ellul, een invloedrijke denker, wordt genoemd als een belangrijk referentiekader voor de discussies over technologie en maatschappij. Hij benadrukt dat techniek meer moet worden gezien als een systeem dat ons leven beheerst in plaats van alleen als tools die we gebruiken. Deze benadering maakt het mogelijk de bredere implicaties van onze afhankelijkheid van technologie te verstaan en vraagt ons om de sociale en ecologische gevolgen van deze afhankelijkheid kritisch te evalueren. Zijn ideeën zijn relevant voor hedendaagse discussies over hoe we ons leven kunnen vormgeven in een wereld waarin techniek een steeds centralere rol speelt.
Een citaat uit De Groene Amsterdammer: 'Het probleem van de moderniteit is dat we rationele intelligentie op de troon hebben gezet. En wat we op de troon zetten, gaan we aanbidden. En wat we aanbidden – zo schreef de bijbelse psalmist drie millennia geleden al – daar gaan we op lijken. Het grootste gevaar is niet dat robots op ons gaan lijken, maar dat wij op robots gaan lijken.' Door dit soort fascinerende passages kwam hij op onze radar: Frank Mulder, onderzoeker en journalist van o.a. de Groene Amsterdammer. Hij schrijft over uiteenlopende onderwerpen als voeding, filosofie en gebroken gezinnen, maar zijn focus ligt op technologie en de immense impact die dat op ons heeft. Waarbij hij erg geïnspireerd is door de beroemde Franse denker Jacques Ellul - met wie je in deze aflevering ook kennis gaat maken. Frank Mulder is eigenzinnig, met een uitzonderlijke levensstijl. Hij woont met zijn gezin in een leefgemeenschap in de multiculturele wijk Overvecht in Utrecht. Het geeft hem een interessant perspectief op onze cultuur. Want daar moeten we een eerlijk, confronterend gesprek over voeren, vindt hij: 'We moeten in de afgrond durven kijken'.
Een gesprek met Frank Mulder en natuurlijk vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.