De blauwe fabel – Ties Joosten #boekencast afl 46

Het eerste boek van Follow the Money, geschreven door Ties Joosten, heeft de ondertitel: Waarom we de KLM al een eeuw lang tegen elke prijs in de lucht houden. Het boek schildert een interessant verhaal over de geschiedenis van het bedrijf dat we allemaal kennen en waar we allemaal waarschijnlijk wel een keer mee gevlogen hebben. Is het goed om trots op dit bedrijf te zijn of juist niet? Met dit boek de geschiedenis van onze nationale trots leren kennen is op zichzelf enorm interessant. Het boek geeft ook een beeld van waarom de overheid vandaag nog steeds zoveel geld in dit bedrijf pompt. Door het boek heen zie je telkens weer ondersteuning vanuit Den Haag voor de KLM met financiële middelen, waarbij telkens weer de belofte wordt gedaan dat dit de laatste keer is. Loze beloftes, waardoor beleggen in dit bedrijf tot nu toe een financiële zekerheid is geweest, want in nood springt de belastingbetaler bij. Waarbij verschillende ministers met slimme/slinkse trucjes telkens weer de financiering goedgekeurd krijgen in de Kamer. Uiteindelijk ging ik mezelf steeds meer de vraag stellen: moeten we wel doorgaan met het ondersteunen van de koninklijke en deze industrie? Maar daar komen we later op terug. Het boek is opgedeeld in de volgende hoofdstukken: Een nieuwe Gouden EeuwDe KLM als VOCDe KLM als nieuwe kolonieThe jet ageDe grote broodjesoorlogVan vlaggenschip tot kurkHet kastenstelsel van de KLMFranse liefde Het vechtpaarThe great lockdownDe grootste crisis komt nog Hoe het begon Het boek begint met de geschiedenis van de drijvende kracht achter de Nederlandse luchtvaart in die beginjaren, Albert Plesman. Plesman is een hardwerkende zakenman die de eerste luchtvaartshow in Nederland georganiseerd krijgt en ondanks een dodelijk ongeval op de eerst dag er toch een succes van weet te maken. Een groep vooraanstaande Nederlandse industriëlen, onder wie Cor van Aalst, Frits Fentener van Vlissingen en Anton Kröller, smeden plannen voor de oprichting van een Nederlandse luchtvaartmaatschappij. De captains of industry zijn op dat moment al actief in de Koninklijke Nederlandse Vereniging voor Luchtvaart (KNVvL), die nu nog altijd bestaat. Prins Hendrik, de echtgenoot van koningin Wilhelmina, is de beschermheer van die vereniging. Niet geheel zonder eigenbelang willen deze industriëlen de luchtvaart in Nederland op gang brengen; ze zoeken een snelle verbinding met Nederlands-Indië. Allemaal hebben ze namelijk zakelijke belangen in Indië, en ze zien op dat moment de kolonie nog altijd als de hoeksteen van een Nederlands wereldrijk dat zich kan meten met dat van de Britten of Fransen.  In 1919 zegt Adriaan König, de minister van Waterstaat, een voor die tijd ongekend hoge subsidie van 75.000 gulden toe, en verklaart dat 'de regering nooit zal nalaten haar steun te verlenen aan de Nederlandse luchtvaart'. Deze uitspraak en subsidie markeert het begin van een eeuw lang de KLM ondersteunen tegen elke prijs. Liefde voor vliegen In het tweede hoofdstuk zie je de drang van Plesman om telkens weer de nieuwste vliegtuigen te kopen, waardoor oudere modellen versneld moeten worden afgeschreven. Aangezien het bedrijf geen of nauwelijks winst maakt komt het geld om deze drang van Plesman te financieren bijna altijd bij de belastingbetaler vandaan. Waarbij hij de Nederlandse vliegtuigbouwer Fokker niet ondersteunt. Een andere opvallende drijfveer van Plesman is dat hij het aantal vliegroutes wil blijven uitbreiden, ook al zijn ze niet winstgevend. Plesman lijkt bovenal een liefhebber van de luchtvaart en is minder een ondernemer of directeur en maakt zich niet druk over de winst. In de Tweede Wereldoorlog ondersteunt Plesman met de KLM de Duitsers, door het onderhoud van de Duitse vliegtuigen te verzorgen. De KLM krijgt daar ook voor betaald, net als de NS, die betaald wordt voor het transport van Joden. Dit klinkt wat vreemd, want twee van Alberts zonen vliegen bij de geallieerden tegen de Duitsers.