#227 - 'We staan aan de vooravond van de grootste verandering ooit' (met Jan Rotmans en Stefan Paas)
Jan 4, 2025
auto_awesome
In deze aflevering spreken Jan Rotmans, hoogleraar transitiekunde en pionier in klimaatwetenschap, en theoloog Stefan Paas over de grootste maatschappelijke verandering ooit. Rotmans legt uit hoe de klimaatcrisis onze levens diepgaand beïnvloedt, inclusief religieuze dimensies. Ze bespreken de noodzaak van samenwerking tussen wetenschappers en bedrijven zoals Shell om vooruitgang te boeken. De rol van hoop en zingeving voor jongeren in de huidige transitie komt ook aan bod, met een oproep tot persoonlijke en sociale verandering.
Jan Rotmans benadrukt dat we ons bevinden aan de vooravond van een transitie die groter is dan de industriële revolutie.
Het ontwikkelen van een emotionele verbinding met de natuur is cruciaal om mensen te inspireren tot duurzame verandering.
Hoop in plaats van angst kan de motivatie van mensen vergroten om zich in te zetten voor een betere toekomst.
Deep dives
De kracht van de natuur
Een bezoek aan de Noordpool heeft de spreker, Jan Rotmans, diep geraakt en hem een spirituele ervaring gegeven. Tijdens zijn reis zag hij de ernstige gevolgen van klimaatverandering, zoals het smelten van gletsjers en de extreme temperaturen, wat hem aanzette tot verdriet en reflectie. Deze connectie met de natuur benadrukte voor hem de kwetsbaarheid van ons ecosysteem en de noodzaak om in actie te komen. Rotmans legt de nadruk op het belang van emotionele verbinding met de natuur om mensen te inspireren en te motiveren tot verandering, in plaats van alleen cijfers en feiten te presenteren.
Tijd voor hoop en actie
Volgens Rotmans bevinden we ons aan de vooravond van een enorme maatschappelijke transitie die zelfs groter is dan de industriële revolutie. Dit komt voort uit de actuele crisis, inclusief klimaatverandering, en vereist dat mensen de noodzaak van verandering begrijpen en ernaar handelen. Hij moedigt aan om optimistisch te blijven over de toekomst, ondanks de dagelijkse uitdagingen en mislukkingen op het gebied van klimaatbeleid. Rotmans stelt dat verandering begint bij een deeg-van-onderuit benadering, waarbij een klein percentage van de bevolking die zich hiervoor inzet, kan leiden tot een breder begrip en de wens tot transformatie.
Evolutie versus revolutie
Rotmans pleit voor een langzame maar consistente benadering van systeemverandering, in plaats van radicale en directe maatregelen die mogelijk weerstand oproepen. Hij vergelijkt de beweging naar duurzaamheid met de verschuiving van roken naar niet-roken, waarbij kleine, geleidelijke veranderingen uiteindelijk leiden tot grotere maatschappelijke acceptatie. Dit benadrukt de noodzaak van geduld en doorzettingsvermogen, vooral als het gaat om gedragsveranderingen in de samenleving. Hij stelt dat er een kritische massa van 25% van de bevolking nodig is om wezenlijke veranderingen teweeg te brengen, waarna de verschuivingen exponentieel kunnen toenemen.
Persoonlijke transformatie en identiteit
Een wezenlijk aspect van deze transitie is de noodzaak voor persoonlijke verandering. Mensen moeten hun angsten en twijfels onder ogen zien en ontdekken hoe zij actief kunnen bijdragen aan een duurzamere wereld. Rotmans benadrukt dat deze persoonlijke transformatie essentieel is voor een collectieve verandering en dat individuen zich bewuster moeten worden van hun impact op het milieu. Het ontwikkelen van een gevoel van zingeving en de verbinding met anderen kunnen deel uitmaken van deze persoonlijke reis naar duurzaamheid.
De rol van hoop in de maatschappij
Hoop speelt een cruciale rol in het stimuleren van positieve verandering in de samenleving. Rotmans stelt dat als een groter percentage van de bevolking zich gemotiveerd voelt door hoop in plaats van angst, dit kan leiden tot meer betrokkenheid en actie. Hij ziet een groeiende beweging van mensen die zich inzetten voor een betere wereld, maar deze is vaak niet zichtbaar in de mainstream media. Om de transitie effectief te laten verlopen, is het belangrijk om een geloofwaardige toekomstvisie en een positieve boodschap te delen die mensen inspireert en verbindt.
Bevinden we ons in de de grootste transitie en maatschappelijke verandering ooit? Ja, zegt hoogleraar transitiekunde Jan Rotmans: 'Dit is nog groter dan de industriële revolutie.'
Rotmans is een pionier in de klimaatwetenschap, maar zijn blik reikt verder. Hij ziet de verandering zich voltrekken in de hele samenleving, voor ieder persoonlijk, zelfs op religieus niveau. Vooral dat laatste is voor hem een steeds belangrijkere rol gaan spelen.
Jan Rotmans adviseert zowel de klimaatbeweging als grote bedrijven zoals Shell en ING. Want het is alle hens aan dek; 2024 was het warmste jaar ooit, meldde het KNMI onlangs.
Is de boel nog te redden, en zo ja, hoe? En hoe ingrijpend is wat ons te wachten staat?
Een urgent verhaal, maar toch ook verrassend hoopvol. Is de kentering nabij?
David Boogerd in gesprek met Jan Rotmans, hoogleraar aan de Erasmus Universiteit Rotterdam, en vaste gast, theoloog Stefan Paas, hoogleraar aan de Vrije Universiteit Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.