#212 - De impact van 'de dood van God' op onze samenleving en met name jongeren (met Menno de Bree en Stefan Paas)
Sep 21, 2024
auto_awesome
Menno de Bree, deskundige op het gebied van existentiële vragen bij jongeren, en Stefan Paas, theoloog, bespreken de impact van de 'dood van God' op generatie Z. Ze verkennen hoe deze ontwikkeling leidt tot een existentiële crisis en prestatiedruk. Daarnaast wordt ingegaan op de morele uitdagingen en de zoektocht naar identiteit in een wereld zonder vaste waarden. Ook komt de rol van popcultuur en humor als copingmechanisme aan bod, evenals de invloed van christelijke tradities op jongeren.
Generatie Z ervaart een toenemende druk om te presteren, wat bijdraagt aan mentale gezondheidsproblemen en gevoelens van onzekerheid.
De 'dood van God' creëert een gevoel van desoriëntatie bij jongeren, die zonder traditionele waarden zoeken naar betekenis in het leven.
Het verlangen naar authentiek zijn kan tegenproductief zijn, waardoor jongeren worstelen met keuzes en falen zonder de juiste begeleiding.
Deep dives
De mentale druk op generatie Z
Generatie Z, de huidige tieners en twintigers, groeit op in een tijd vol mentale uitdagingen en druk om te presteren. Deze generatie wordt geconfronteerd met de noodzaak om doelen te stellen, banen te vinden en hun identiteit te ontdekken, wat leidt tot gevoelens van onzekerheid en angst. De maatschappij verwacht dat zij in staat zijn zelfstandig en succesvol te zijn, maar deze verwachtingen kunnen overweldigend aanvoelen. De druk om altijd 'tot iets te komen' wordt vaak als een zware last ervaren, wat bijdraagt aan de toenemende mentale gezondheidsproblemen onder jongeren.
De dood van God en de gevolgen
De term 'de dood van God', zoals verwoord door Nietzsche, beschrijft een verschuiving in het wereldbeeld waarbij traditionele waarheden en zekerheden zijn afgebroken. Deze ingrijpende verandering heeft geleid tot een gevoel van desoriëntatie en ontwrichting, vooral onder de jongere generaties, die het moeilijk hebben om betekenis en richting in het leven te vinden zonder deze oude structuren. Het ontbreken van een hogere autoriteit of waarden maakt dat jongeren zich zelf verantwoordelijk voelen voor hun levenskeuzes. Deze verantwoordelijkheid kan als een zware last worden ervaren, wat leidt tot existentiële angsten en twijfels.
De rol van zelfvertrouwen en authenticiteit
In de huidige context worden jongeren vaak aangespoord om authentiek te zijn en hun eigen pad te kiezen, maar dit advies kan ook contraproductief zijn. Het idee dat je alleen succesvol kunt zijn door volledig te vertrouwen op je eigen wensen en gevoelens leidt soms tot verwarring en falen. Jongeren worden gedwongen om keuzes te maken zonder de nodige ervaring of wijsheid, wat kan resulteren in onzekerheid. Dit vraagt om een heroverweging van hoe we zelfvertrouwen en authenticiteit definiëren en aanmoedigen bij jongeren.
De zoektocht naar betekenis in een complexe wereld
De zoektocht naar betekenis en stabiliteit in een complexe wereld is cruciaal voor jonge mensen die worstelen met moderne verwachtingen. De constante blootstelling aan prikkels en de illustratie van een 'ideaal leven' via sociale media kunnen een vertekend beeld geven van wat succes betekent. Hierdoor kunnen jongeren het gevoel krijgen dat zij tekortschieten in vergelijking met hun leeftijdsgenoten. Het ontwikkelen van een authentiek zelf en het omarmen van imperfectie zijn belangrijke stappen in het omgaan met deze druk.
De verbinding tussen geluk en werk
Er is een groeiende bezorgdheid over de druk die jongeren voelen om geluk te vinden in hun werk, met de implicatie dat falen op professioneel vlak ook falen als persoon betekent. Dit leidt tot een ongezonde relatie met werk, waarin succes gelijkgesteld is aan persoonlijke waarde. Het idee dat werk de belangrijkste bron van betekenis en geluk zou moeten zijn, kan jongeren er ook van weerhouden andere waardevolle manieren van zingeving te verkennen. Het erkennen van de waarde van werk zonder het als allesbepalend te beschouwen, kan helpen om een gezondere levensbalans te vinden.
Het gebeurt eens in de zoveel tijd dat er een stuk in de krant verschijnt wat we gelijk van alle kanten krijgen opgestuurd: ‘Lees dit! Dit is écht iets voor De Ongelooflijke!’. Zo ook een essay uit het Financieele Dagblad (FD) dat gaat over mentale problemen en de druk van de moderne maatschappij: je moet iets maken van je leven! Je moet presteren! Je moet ontdekken wie je echt bent en wat het leven voor jou voor betekenis heeft! In dat essay stuitten we op de fascinerende zin: 'Generatie Z (zeg maar de tieners en twintigers van nu, red.) is de eerste generatie die de dood van God begint te internaliseren.' En dat heeft belangrijke gevolgen, stelt filosoof Menno de Bree. Hij is essayist en voorheen columnist van het FD en werkte daarnaast 20 jaar als docent aan het Universitair Medisch Centrum Groningen. Hij stelt dat we vaak naar psychologische of sociologische oorzaken kijken van mentale problemen, terwijl het volgens hem ten diepste een filosofisch probleem is. Een probleem dat te maken heeft met 'de dood van God' zoals Nietzsche het verwoordde.
David Boogerd spreekt Menno de Bree uiteraard met vaste gast, theoloog Stefan Paas, professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.