#180 - De Europese droom van Jan Peter Balkenende en Govert Buijs
Feb 10, 2024
auto_awesome
Jan Peter Balkenende, oud-premier van Nederland en nu emeritus hoogleraar, en filosoof Govert Buijs bespreken hun boek 'Capitalism Reconnected'. Ze pleiten voor een eerlijkere en humanere economie, met nadruk op duurzaamheid en maatschappelijke verantwoordelijkheid. Ze reflecteren over de invloed van grote bedrijven, de geopolitieke veranderingen in Europa, en het belang van waarden als samenwerking en sociale rechtvaardigheid. Ook deze voormalige premier deelt persoonlijke inzichten en de rol van consumenten in de zoektocht naar een betere toekomst.
De podcast benadrukt de groeiende aandacht voor normen en waarden in de maatschappij, wat leidt tot een verlangen naar verbinding en respect.
Jan Peter Balkenende en Govert Buijs pleiten voor een eerlijke economie die sociale verantwoordelijkheid en duurzaamheid integreert in hun boek 'Capitalism Reconnected'.
Er wordt onderstreept dat Europa moet functioneren als een samenhangend geheel dat zich inzet voor mondiale samenwerking en de herinterpretatie van Europese waarden.
Deep dives
De herwaardering van normen en waarden
Er is een toenemende aandacht voor normen en waarden in de maatschappij, die eerder vaak terzijde werden geschoven. De gesprekken rondom deze thema’s weerspiegelen een verlangen naar verbinding en respect tussen mensen. Buiten de politieke hoofdkwartieren in Den Haag ervaart men dat er een groter besef ontstaat van wat deze waarden betekenen in het dagelijks leven. Dit geeft blijk van een verschuiving in het publieke bewustzijn, wat suggereert dat de maatschappij klaar is voor een herinterpretatie van deze fundamenten.
Een nieuwe economische visie
Er wordt gepleit voor een menselijke en eerlijke economie in het licht van de problemen veroorzaakt door het kapitalisme. In hun boek 'Capitalism Reconnected' zoeken de auteurs naar een groter verhaal dat vernieuwende economische principes omvat, inclusief duurzaamheid en sociale verantwoordelijkheid. Ze benadrukken de noodzaak om economische waarden te koppelen aan maatschappelijke behoeften en verantwoordelijkheden. Dit leidt tot een oproep voor reflectie en heroriëntatie over wat een rechtvaardige economie zou moeten zijn, in plaats van alleen focus op financiële groei.
De rol van Europa in de wereld
In het gesprek wordt Europa’s rol als geopolitieke speler steeds belangrijker gezien, tegen de achtergrond van de huidige wereldproblemen en spanningen. De auteurs stellen dat Europa moet functioneren als een krachtig, samenhangend geheel dat niet alleen opkomt voor de eigen belangen, maar ook een voorbeeld stelt voor globale samenwerking. De noodzaak om samen te werken aan oplossingen voor mondiale uitdagingen, zoals klimaatverandering en sociale ongelijkheid, wordt benadrukt. Dit vereist een herziening van Europese waarden en narratieven om te waarborgen dat de EU een constructieve speler blijft.
De menselijke maat in economie
De gesprekken benadrukken dat economie niet enkel draait om cijfers en winst, maar ook om de impact die deze heeft op mensen en de samenleving. Het idee van 'elijk' en menselijke waarden is essentieel voor de toekomst van economische ontwikkeling. Er wordt gepleit voor een verschuiving van het huidige economische paradigma naar een model dat de sociale en ecologische randvoorwaarden respecteert en versterkt. Dit betekent dat zowel ondernemers als beleidsmakers naar de bredere implicaties van hun beslissingen moeten kijken en bijdragen aan een duurzame toekomst.
De kracht van verhalen en waarden
Verhalen zijn van cruciaal belang voor het vormen van samenlevingen en het bepalen van de richting waarin zij zich ontwikkelen. De auteurs wijzen op de noodzaak om Europese waarden expliciet te maken en deze te gebruiken als basis voor een gezamenlijk narratief. Dit helpt bij het creëren van een gevoel van saamhorigheid binnen Europa, ondanks de diversiteit van zijn lidstaten. Het gezamenlijk verhaal moet gebaseerd zijn op inclusiviteit, waardigheid en samenwerking, om zo de uitdagingen van deze tijd het hoofd te bieden.
Niemand minder dan oud-premier Jan Peter Balkenende is te gast. Best bijzonder, want hij doet zelden interviews. Nu maakt hij een uitzondering, samen met filosoof Govert Buijs vertelt hij over het boek dat ze samen schreven: 'Capitalism Reconnected'. Kapitalisme is uit de hand gelopen, stellen ze, en in hun boek zoeken ze naar een nieuw groot verhaal. Een verhaal voor een eerlijkere, humanere economie, maar ook een bezield verhaal voor Europa. Dat is natuurlijk vintage Ongelooflijke, want wat ís nou ons verhaal? En wat zijn de - al dan niet religieuze - waarden die ons moeten leiden?
Jan Peter Balkenende was CDA-politicus, premier van Nederland van 2002 tot 2010, hoogleraar aan de Vrije Universiteit in Amsterdam en tegenwoordig emeritus hoogleraar aan de Erasmsus Universiteit Rotterdam. Govert Buijs is schrijver en hoogleraar filosofie aan de VU in Amsterdam.
David Boogerd spreekt hen uiteraard samen met vaste gast, theoloog Stefan Paas, ook professor aan de VU in Amsterdam en de Theologische Universiteit Utrecht.