In deze aflevering is Rob Wijnberg te gast, een journalist en oprichter van De Correspondent. Hij bespreekt langlopende kiezersonderzoeken en ontrafelt de groei van nativistische gevoelens in Nederland. De opkomst van rechtse partijen zoals de PVV komt aan bod, evenals de invloed van migratie op stemgedrag. Wijnberg legt uit hoe culturele en identitaire aspecten steeds belangrijker worden, terwijl economische thema’s aan kracht verliezen. De dynamiek tussen publiek sentiment en politieke strategieën wordt ook grondig verkend.
De recente groei van de PVV staat niet voor een verhoging van migratiekritische opvattingen, maar voor een consolidatie van stemmen richting één partij.
De stabiliteit van publieke opinies omtrent migratie sinds de jaren '70 wijst op een discrepantie tussen politieke narratieven en werkelijke opvattingen.
Sociaal-democratische partijen in Nederland hebben moeite om kiezers aan te trekken die zich bezighouden met culturele thema's zoals migratie.
Deep dives
Groei van de PVV en politieke voorkeuren
De recente verkiezingen hebben een significante groei van de PVV aangetoond, met 38 zetels, maar de kern van deze groei ligt niet in een toename van verharding in de maatschappij. In plaats daarvan blijkt uit kiezersonderzoeken dat de groep Nederlanders met migratiekritische opvattingen constant is gebleven en dat deze groep zich nu verzamelt rond de PVV. Dit wijst erop dat er niet noodzakelijk een groeiend aantal mensen is dat naar extremere standpunten neigt, maar dat er eerder een consolidatie van stemmen naar een partij plaatsvindt die deze opvattingen vertegenwoordigt. Dit biedt een nieuw perspectief op de dynamiek van politieke voorkeuren in Nederland, waarbij de PVV is geëvolueerd tot een verzamelpunt voor al deze kiezers die eerder verspreid waren over verschillende partijen.
Stabiliteit van publieke opinie over migratie
De stabiliteit van de publieke opinie over migratie is opvallend, met gegevens die laten zien dat het uit de jaren '70 teruggaat. Ondanks de indruk die het publieke debat kan geven van een toenemende onvrede over migratie, blijkt dat de meerderheid van de Nederlanders consequent positieve of neutrale opvattingen heeft over het behoud van culturele diversiteit door migranten. Kiezersonderzoeken tonen aan dat er weinig verandering is in de opvattingen over asiel en integratie, en zelfs een lichte verschuiving naar een positievere kijk op de mogelijkheid voor migranten om hun eigen cultuur te behouden is waarneembaar. Dit suggereert dat politieke narratieven soms verder gaan dan de werkelijke publieke opvattingen.
Anti-migratiesentiment en politieke representatie
Het onderzoek onthult dat hoewel er een substantiële groep Nederlanders anti-migratiesentimenten heeft, veel van deze kiezers historisch gezien niet op de PVV stemden vanwege het gebrek aan politieke representatie. De PVV heeft het echter voor elkaar gekregen om deze groep kiezers aan zich te binden door als enige partij openlijk een anti-migratiestem te voeren. Daarentegen hebben eerdere pogingen door andere figuren, zoals Hans Janmaat, gefaald door sociale uitsluiting en een gebrek aan een breed publiek aanhangers. Het resultaat is dat de PVV nu enorm profiteert van een sentiment dat lang niet was geworteld in de politieke arena.
De afname van links en de verschuiving naar culturele onderwerpen
Links in Nederland, met name sociaal-democratische partijen, hebben het moeilijk en zijn steeds kleiner geworden, wat zich uitlevert in de huidige verkiezingsresultaten. Onderzoek toont aan dat deze partijen onvoldoende in staat zijn om kiezers aan zich te binden die zich aangetrokken voelen tot culturele thema's zoals migratie. Deze verschuiving lijkt ook in andere landen plaats te vinden, met een groeiende belangstelling voor culturele en identiteitskwesties die vaak minder economisch gemotiveerd zijn. Dit roept vragen op over hoe links zich moet positioneren om relevant te blijven in een veranderend politiek landschap.
Framing en publieke opinie in politieke campagnes
De effectiviteit van politieke campagnes hangt sterk af van hoe thema's worden geframed, wat betekent dat de manier waarop (politieke) thema's worden gepresenteerd bepaalt in hoeverre ze resoneren met kiezers. Voorbeeldthema's zoals woningbouw en milieu zijn vaak consensuskwesties, waar over het doel overeenstemming bestaat, maar de verschillen in uitvoeringsmethodes moeilijker te traceren zijn voor de kiezer. Dit zorgt ervoor dat politici dagelijks balanceren tussen wat populair is bij de kiezers en wat er uitvoerbaar is. Het suggereert dat kiezers misschien niet altijd helder hebben wat ze willen, maar de effectiviteit van een campagne sterk kan toenemen door doelstellingen te formuleren en daarbij een duidelijke, herkenbare boodschap te communiceren.
Wordt Nederland steeds rechtser? Is links onpopulair geworden door neoliberaal beleid? In deze aflevering van de Jesse Frederik Show duiken we in langlopende kiezersonderzoeken, en bespreken we verrassende conclusies.
Opname: Tom Ruijg Montage, mixage en sound design: Julius van IJperen
Maak ook onafhankelijke journalistiek mogelijk: corr.es/wordlid
