Jacques Ellul: de actualiteit van een kritische techniekfilosoof. Een gesprek met Frank Mulder.
May 27, 2021
auto_awesome
Frank Mulder, journalist en schrijver gespecialiseerd in techniekfilosofie, duikt in de intrigerende ideeën van Jacques Ellul. Hij bespreekt hoe Ellul's inzichten over techniek en duurzaamheid ons kunnen helpen in de moderne wereld. Mulder verkent de spanningen tussen techniek, politiek en sociale rechtvaardigheid, evenals de vrijheid van de mens en innerlijke motivatie. Hij reflecteert op de impact van geestelijke strijd op technologie en de rol van persoonlijke overtuigingen in een snel veranderende samenleving. Een diepgaande en kritische blik op onze relatie met techniek.
Jacques Ellul benadrukt de complexe relatie tussen technologie en menselijke autonomie, wat relevante implicaties heeft voor moderne kwesties zoals kunstmatige intelligentie.
Ellul pleit voor het versterken van vriendschappen en gemeenschappen als een ethisch antwoord op de uitdagingen van technocratische controle en machtsstructuren.
Deep dives
De invloed van Jacques Ellul
Jacques Ellul is een invloedrijke Franse denker wiens werken zich richten op de complexe relatie tussen techniek, macht, en de samenleving. Ellul heeft veel gepubliceerd over hoe technologische systemen de organisatiestructuren van de moderne wereld vormgeven en de manieren waarop deze systemen de mensheid beheersen. Zijn boek 'De technische samenleving' onderzoekt deze relatie en toont aan dat de efficiëntiedrang in technologie niet alleen voordelen opbrengt, maar ook kan leiden tot een verlies van menselijke autonomie en moraliteit. Dit idee is relevant voor hedendaagse kwesties zoals de opkomst van kunstmatige intelligentie en de groeiende bureaucratie binnen de overheid, waarbij de mens vaakals een radertje in een groter systeem wordt gezien.
Kritiek op moderne structuren
Ellul formuleert scherpe kritiek op de huidige sociale en politieke structuren, waarbij hij stelt dat rechtvaardigheid en vrijheid vaak in conflict staan met technocratiche benaderingen van bestuur. Hij waarschuwt dat deze systemen vragen om meer controle en standaardisatie, wat ten koste gaat van menselijke waarden en de essentie van rechtvaardigheid. In moderne tijden wordt recht steeds meer behandeld als een instrument voor het functioneren van een systeem in plaats van een middel om gemeenschappelijke waarden te handhaven. Deze analyse is bijzonder relevant in het licht van recente discussies over de rol van overheden en de juridische systemen in situaties zoals de toeslagenaffaire in Nederland.
Vriendschap en gemeenschap
In zijn werk legt Ellul de nadruk op de waarde van vriendschap en gemeenschapsvorming als tegengewicht tegen de technieken van controle en macht. Dit idee weerspiegelt zijn persoonlijke levenshouding, waarin hij pleit voor interactie met minderheden en kwetsbaren in de samenleving. Door de focus op concrete relaties en het opbouwen van vertrouwensnetwerken, kunnen individuen en groepen een positieve impact maken, ongeacht de omvang van hun middelen of invloed. Dit idee gaat verder dan alleen kritiek geven; het moedigt aan tot actie vanuit een ethisch en sociaal verantwoordelijk perspectief.
Fatalisme en hoop
Ellul's werk kan soms een fatalistische toon hebben, waarbij hij de opkomst van destructieve maatschappelijke structuren voorspelt. Ondanks deze kritische houding heeft hij ook ruimte voor hoop en de mogelijkheid om te veranderen vanuit individuele en lokale initiatieven. Hij gelooft dat samenkomen in gemeenschap onveranderlijk is en dat er altijd ruimte is voor nieuwe mogelijkheden, ook in een systeem dat als onderdrukkend kan worden ervaren. Dit dubbele perspectief van kritiek en hoop biedt een krachtige lens om hedendaagse sociale en ecologische problemen te begrijpen en aan te pakken.
Ad Verbrugge in gesprek met journalist en schrijver Frank Mulder over de filosofie van Jacques Ellul. “Je moet doen wat je moet doen. Ook al kijkt er niemand.”
Get the Snipd podcast app
Unlock the knowledge in podcasts with the podcast player of the future.
AI-powered podcast player
Listen to all your favourite podcasts with AI-powered features
Discover highlights
Listen to the best highlights from the podcasts you love and dive into the full episode
Save any moment
Hear something you like? Tap your headphones to save it with AI-generated key takeaways
Share & Export
Send highlights to Twitter, WhatsApp or export them to Notion, Readwise & more
AI-powered podcast player
Listen to all your favourite podcasts with AI-powered features
Discover highlights
Listen to the best highlights from the podcasts you love and dive into the full episode