En dan nu met een expert: waarom is links zo klein?
Jan 21, 2025
auto_awesome
Simon Otjes, universitair docent politieke wetenschap aan de Universiteit Leiden, duikt in de afname van de macht van linkse partijen. Hij bespreekt hoe de verschuiving naar culturele thema's, zoals migratie, de stemkeuzes van kiezers beïnvloedt. Otjes legt uit dat economische onderwerpen lastig te agenderen zijn voor links, terwijl rechtse partijen de culturele agenda domineren. Ook komen de representatiekloof en de impact van politieke identiteit op de democratie aan bod. Een fascinerende blik op de hedendaagse politieke dynamiek!
De verschuiving van economische naar culturele thema's heeft ertoe bijgedragen dat kiezers meer naar rechtse partijen neigen.
Linkse partijen kampen met een dilemma tussen samenwerking en het behouden van hun eigen identiteit om electoraat te winnen.
De politieke structuur in Nederland maakt het uitdagend voor linkse partijen om hun boodschap effectief over te brengen en kiezers te mobiliseren.
Deep dives
De afname van links in Nederland
De afname van de linkse partijen in Nederland wordt toegeschreven aan verschuivingen in belangrijke thema's voor kiezers. Ongeveer tweederde van de Nederlanders hecht waarde aan een gelijkmatige inkomensverdeling, wat economisch links is, maar ook ongeveer twee derde stelt dat er minder migratie moet komen, wat cultureel rechts is. Deze dualiteit leidt ertoe dat kiezers, afhankelijk van welke thema's prominent zijn, naar rechtse partijen neigen. Dit komt door de steeds grotere nadruk op culturele thema's, waardoor linkse partijen moeilijk een breed electoraat kunnen aanspreken.
Het belang van culturele thema's
Culturele thema's zijn steeds belangrijker geworden in het politieke discours, wat leidt tot een moeilijker speelveld voor linkse partijen. Dit verschuift de focus van traditionele economische onderwerpen naar thema's zoals migratie en identiteit. Het feit dat culturele onderwerpen vaak meer media-aandacht krijgen, versterkt deze tendens, wat linkse partijen onder druk zet om hun boodschap aan te passen. Hierdoor komen kiezers die economisch links maar cultureel conservatief zijn in een dilemma en kiezen zij vaker voor rechtse partijen.
De rol van politieke samenwerking
Politieke samenwerking tussen linkse partijen kan cruciaal zijn voor het behalen van stemmen, maar de huidige politieke cultuur maakt dit complex. Een fusie tussen bijvoorbeeld GroenLinks en de Partij van de Arbeid heeft niet noodzakelijk leidt tot electorale winst, omdat de kiezers niet zomaar van partij wisselen. Daarnaast zijn er aanwijzingen dat rechtse partijen, zoals Nieuwe Social Contract (NSC), profiteren van het verlies van stemmers die voorheen op linkse partijen stemden. Ondanks de herverdeling binnen de linkse partijen blijkt uit onderzoek dat dit niet altijd leidt tot meer stemmen voor linkse kandidaten.
De impact van politieke systemen
Het politieke systeem in Nederland, met een gedeeltelijke afwisseling van de macht, verschilt van andere landen waar complete regeringswisselingen plaatsvinden. Dit maakt het voor partijen moelijker om zich te organiseren in blokken, wat kan leiden tot een hogere democratische tevredenheid in andere landen. In diverse Europese landen blijkt dat de stabiliteit van blokken en de manier waarop partijen met elkaar interageren, bepalend zijn voor hoe kiezers hun vertrouwen in politieke systemen ervaren. Nederland wakker het gebruik van coalities aan dat het lastig maakt om op lange termijn een duidelijke lijn in beleid te behouden.
De uitdaging voor linkse partijen
Linkse partijen staan voor de uitdaging om de politieke agenda opnieuw te domineren, met de focus op economische onderwerpen in plaats van culturele. Hoewel er brede steun is voor herverdeling en economisch beleid, is het moeilijk om deze thema's in de publieke discussie aan de orde te stellen als culturele onderwerpen voortdurend de aandacht trekken. Dit vraagt niet alleen om een interne strategie van de linkse partijen, maar ook een samenwerking met andere politieke stakeholders die de aandacht voor culturele thema's willen minimaliseren. De uitdaging ligt daarbij in het creëren van maatschappelijke mobilisatie rond economische vraagstukken, wat in de huidige politieke context complex is.
Wereldwijd groeit de macht van extreem rechtse partijen, en zie je linkse politiek verzwakken en krimpen. Waarom? Wat bezielt de kiezer en wat doen politici? In deze aflevering van de Jesse Frederik Show schuift politiek expert Simon Otjes aan om het een en ander uit te leggen.
