Bouwen aan welzijn – Jan Jongert

Vandaag het gesprek met Jan Jongert. Jan studeerde in 2003 af als Architect aan de Academie van Bouwkunst Rotterdam. Als medeoprichter van Superuse Studios in Rotterdam ontwerpt hij interieurs en gebouwen en ontwikkelt strategieën om de transitie naar een verantwoorde samenleving te faciliteren. Hij richt zich op het ontwikkelen van hulpmiddelen en processen en het realiseren van tastbare projecten die lokale uitwisseling en productie mogelijk maken, als alternatief voor het transporteren en verspillen van onze middelen, producten en componenten over de hele wereld. Jan is gespecialiseerd in het gedrag van stromen in interieurs, industriële en stedelijke omgevingen. Zijn fascinatie ligt bij het verkorten en verbinden van stromen als middel om nieuwe waarde te creëren en een samenleving te ondersteunen die verantwoordelijkheid neemt. Er is veel achtergrond geluid bij Jan in het kantoor. Mijn excuses hiervoor. Laten we beginnen… In gesprek met Jan leerde ik: Dat je de waarde die in goederen zit, zonder dat je ze eerste recycled, weer zo heel mogelijk op een andere plek kunt gebruiken. Embodied energy - dat is alle energie en grondstoffen die opgeslagen liggen in een product. Als je gaat recyclen ben je een groot deel van die embodied energy aan het vernietigen, zoals de energie die het gekost heeft om het te produceren en te monteren. Plus transport en energie om het nieuwe product te maken. Cement is een van de meest vervuilende grondstoffen die er zijn, zowel in de winning als in de productie. Het voormalige zwemparadijs Tropicana is een hub voor de circulaire economie. Het hergebruik van materialen was hoe we 100-150 jaar geleden bouwden. Met de industrialisatie hebben we processen, specialisatie en schaalvergroting op gang gebracht waardoor we enorm veel materialen over de wereld zijn gaan transporteren. De eerste opdracht was een villa in Enschede. De Twentse Kabel Fabriek was leverancier van oude haspels die door 2012Architecten (later Superuse) was gebruikt voor die villa. En het staal van een textielmachine is in het huis gebruikt. Verhalen uit Enschede aan het huis verbonden. De strategie van Superuse is met zo weinig mogelijk energie en zo min mogelijk nieuw bouwen. Welke gebouwen zijn er al? De 1 miljoen woningen die gebouwd moeten worden in 10 jaar, hoeven voor ruim 60% niet nieuw te worden gebouwd omdat je in bestaande kantoren kunt bouwen. In de winkelcentra staan de verdiepingen boven de winkels leeg op dit moment, die kunnen opnieuw worden ingericht als woningen. Nederland is een van de landen waar de gemiddelde bewoner de meeste vierkante kilometer per individu heeft, 65 m2 terwijl dat in Duitsland rond de 45 m2. We zouden dit kunnen veranderen door meer mensen gezamenlijk te huisvesten. Er is voldoende huisvesting om de toekomstige groei mogelijk te maken. Er moet hiervoor bijvoorbeeld gesplitst en geïsoleerd worden. De vraag begint bij wat is er in de nieuwbouw te verminderen. Hoe meer we als individu in de maatschappij zitten, hoe meer ruimte we ons willen toe-eigenen en hoe meer spullen nodig hebben om dit te vullen. Meer in collectieve woonvormen denken op gezamenlijk een aantal zaken delen. Dit heeft enorme systemische gevolgen zoals de zorg, vereenzaming, infrastructuur. In 2030 moet 50% van alle bouwprojecten circulair gebouwd worden. Op dit moment zitten we op 8%. Het stikstofprobleem zorgt ervoor dat we nu niet meer mogen bouwen. Iets wat Jan goed vindt, maar vanuit de minister die verantwoordelijk is voor stikstof, wordt dit als een probleem gezien. Terwijl het eigenlijk een dankbaar moment is om het anders te doen. Ontwerpen en bouwen met de begrenzing van de bronnen en energie levert veel meer creativiteit op. Welke invloed heeft de manier we belasting hebben georganiseerd in Nederland, op onze duurzame keuzes? De arbeid is zwaar belast, dus duur, de grondstoffen laag worden belast.