De Wereld volgens Hammelburg

1. Kan hij de deal in zijn eentje onderuit halen?

Strikt genomen niet. Formeel heeft het Congres de sancties tegen Iran opgeschort en elke vier maanden moet de president een advies geven om die opschorting voort te zetten. Vermoedelijk weigert hij dat op 12 mei. Dan is het aan het Congres om de sancties al dan niet te hervatten. In theorie kan het Congres niets doen, en dan blijft de overeenkomst overeind.

2. Is die kans groot?

Nee, want het Congres was al onder Obama, die de deal sloot, tegen. Obama gaf zijn goedkeuring daarom per presidentieel decreet. Uit wraak werd toen de wet aangenomen die elke vier maanden dat presidentiële advies eist. Een meerderheid is nog steeds tegen de deal, dus als er een stemming komt, is het exit Amerika. Maar nogmaals: het Congres kan de zaak ook laten lopen.

3. Het was een overeenkomst tussen Iran en zes landen, goedgekeurd door de VN-Veiligheidsraad. Daar kan Amerika toch niet zomaar van af?

Volgens de kleine lettertjes kan dat wél, maar de vraag is wat de andere ondertekenaars doen: Duitsland, Frankrijk, het Verenigd Koninkrijk, Rusland en China. Rusland en China hebben al gezegd: wij gaan gewoon door. De drie Europese ondertekenaars doen dat waarschijnlijk ook, maar omdat de deal via de VN voor de hele wereld geldt, komt elk land voor die vraag te staan: wel of niet doorgaan.

4. Staat Amerika dus alleen?

Ook weer strikt genomen: ja. Maar het Amerikaanse rechtssysteem kent extraterritoriale wetten. Voorbeeld: in Airbus-vliegtuigen zitten heel veel Amerikaanse onderdelen en dus komen er dan sancties tegen Frankrijk, Duitsland en Spanje, als ze toestellen aan Iran verkopen. Amerika beheerst ook het internationale bankverkeer, dus zakendoen met Iran wordt dan vrijwel onmogelijk. Vandaar dat Iran zegt: als Amerika eruit stapt, doen wij dat ook, en dan hervatten wij het nucleaire programma.

5. Trump noemt de overeenkomst de slechtste deal ooit'. Heeft hij een punt?

In elk geval staat hij daar niet alleen in; veel landen delen de kritiek. Iran bouwt ballistische raketten, waarvan de critici zeggen: dat is niet in strijd met de letter van de overeenkomst, maar wel met de strekking. Bovendien overtreedt Iran daarmee een VN-resolutie die het raketprogramma verbiedt. Tweede bezwaar: de Iraanse rol in Syrië en als feitelijke leider van Hezbollah. En Trump is fel tegen de looptijd van de deal, want die gaat maar tot 2025. Sommige Europese landen willen, net als Trump, de deal verbreden, maar daarmee gaat Iran nooit akkoord. Achter de schermen wordt daar nog over onderhandeld. Dus: wie weet. Het motto van de voorstanders is: beter een slechte deal dan geen deal. Voor dealmaker Trump is dat vloeken in de kerk.

In De Wereld volgens Hammelburg beantwoordt Bernard Hammelburg elke zaterdag vijf vragen over een internationaal thema. Heb je een onderwerp voor hem? Mail BNR, onlineredactie@bnr.nl

See omnystudio.com/listener for privacy information.