#207 - 'Er is iets aan het veranderen in het debat rond God en atheïsme', een 'zingevingsdate' met Stine Jensen en Rik Peels
Aug 17, 2024
auto_awesome
Stine Jensen, filosoof en atheïst, en Rik Peels, christelijk filosoof en auteur van 'Leven zonder God', verkennen de veranderende dynamiek in het debat over geloof en atheïsme. Ze discussiëren over hoe ze hun perspectieven hebben aangepast en de rol van maatschappelijke vraagstukken in dit debat. Interessant is de inclusie van vrouwen in het atheïsme en hoe secularisatie jongeren beïnvloedt. Ook onderzoeken ze de morele intuïties die ten grondslag liggen aan geloof en ongeloof en pleiten ze voor een empathische dialoog.
Het debat over geloof en ongeloof verschuift van felle tegenstellingen naar meer mensgerichte en respectvolle gesprekken tussen gelovigen en atheïsten.
Stine Jensen pleit voor een cultuur van atheïsme die ruimte biedt voor rituelen en gemeenschappen, vergelijkbaar met religieuze tradities.
Persoonlijke biografieën spelen een cruciale rol in de vorming van geloofsovertuigingen, waardoor het debat authentieker en menselijker wordt.
Deep dives
De veranderende dynamiek in geloofsdebatten
Het debat over religie en atheïsme ondergaat significante veranderingen, met een verschuiving van felle tegenstellingen naar meer menselijke en respectvolle gesprekken. Filosofen Stine Jensen en Rick Pils benoemen deze verandering en reflecteren op het verleden, waar het 'nieuwe atheïsme' werd gekarakteriseerd door strijdlustige retoriek. Rick stelt dat de behoefte aan scherpte niet verdwijnt, maar dat het gesprek nu vaak meer gericht is op de persoonlijke ervaringen van gelovigen en atheïsten. Hierdoor ontstaat er gelegenheid om elkaar beter te begrijpen en op een constructieve manier in gesprek te gaan over elkaars overtuigingen.
De zoektocht naar zingeving in het atheïsme
Stine benadrukt dat atheïsme vaak als een negatief begrip wordt gezien, te veel gefocust op wat het niet is in plaats van op wat atheïsten als alternatief bieden. Ze pleit voor een dieper gesprek over zingeving en wat het betekent om atheïsme te zijn in een wereld waarin meer mensen deze levensbeschouwing aannemen. Daarbij is het belangrijk om niet alleen te onderzoeken waarom mensen atheïst zijn geworden, maar ook hoe ze betekenisvolle levens leiden zonder religie. Dit vraagt om een cultuur van atheïsme die ruimte biedt voor rituelen en gemeenschappen, net als religieuze tradities dat doen.
De invloed van persoonlijke ervaringen op geloofsopvattingen
Zowel Rick als Stine onderstrepen het belang van persoonlijke biografieën in hun benadering van geloof en ongeloof. Rick deelt zijn eigen reis van het christendom naar een kritische relatie met atheïsme, terwijl Stine reflecteert op haar opvoeding zonder religieuze invloeden. Beide filosoof benadrukken dat de verhalen en ervaringen van individuen een significante rol spelen in hoe overtuigingen worden gevormd en bewaarde. Door de focus te verleggen naar deze persoonlijke verhalen, wordt het debat niet alleen theoretisch, maar ook veel menselijker en authentieker.
Kritiek op religie en de ruimte voor atheïsme
Er wordt ook gesproken over de politieke en sociale uitdagingen die gepaard gaan met het uitdragen van atheïsme en religiekritiek in de huidige maatschappij. Rick en Stine stellen dat hoewel religie vaak als een norm is, er ook een groeiende behoefte is om ruimtes te creëren voor atheisten om hun overtuigingen niet alleen te delen, maar ook te articuleren in het publieke debat. Dit betreft niet alleen de vrijheid van geloof, maar ook het recht om ongeloof te uiten zonder vrees voor repercussies. Bovendien is er een oproep tot het bouwen van bruggen tussen verschillende wereldviews, zodat ruimte ontstaat voor een inclusieve discussie.
Toekomstvisies: Atheïsme in de moderne maatschappij
Er is een kritische reflectie op de toekomst van zowel atheïsme als religie in de moderne wereld. Hoewel er een toename van seculiere opvattingen is, zijn zowel Rick als Stine van mening dat de mens van nature religieus blijft en deze tendens waarschijnlijk niet in zijn geheel zal verdwijnen. De verschuiving naar een cultuuraspect van atheïsme biedt een mogelijke uitweg voor veel mensen die zingeving willen vinden zonder de structuren van traditionele religies. Beide filosoof zijn optimistisch dat door open gesprekken en zelfreflectie een nieuw soort atheïsme kan ontstaan dat rijker en gelaagder is.
Er is iets aan het veranderen in het debat over geloof en ongeloof, merken filosofen Stine Jensen (atheïst) en Rik Peels (christen). Ze staan al jaren aan de frontlinie van het religiedebat, wat zien ze gebeuren? Rik onderzocht in zijn nieuwe boek 'Leven zonder God' het atheïsme, en dat gaf hem als christen nieuwe inzichten. Stine raakte erdoor geïnspireerd, maar heeft ook vragen. Dat komt goed uit, want wij hebben een podcast! Hoe voer je een goed gesprek over elkaars (on)geloof? Hoe belangrijk zijn argumenten voor de vraag of God wel of niet bestaat? Hoe kan het dat weinig vrouwen atheïst worden? En is onze toekomst atheïstisch of niet?
Stine Jensen is bijzonder hoogleraar Publieksfilosofie aan de Erasmus Universiteit en Rik Peels is hoogleraar godsdienstfilosofie aan de Vrije Universiteit Amsterdam. Helaas geen Stefan Paas deze week, want dit gesprek was opgenomen tijdens zijn vakantie.