Raport - opowieści arabskie Jana Natkańskiego S01E04
Oct 24, 2023
auto_awesome
Gościem jest Jan Natkański, wybitny arabista i były ambasador w krajach arabskich. W rozmowie porusza fascynujące tematy dotyczące historii Iraku, takie jak narodziny irackiego nacjonalizmu oraz sojusze z Hitlerem podczas II wojny światowej. Opowiada o brutalnych latach dyktatury Saddama Husajna, czystkach w partii Baas oraz losach irackich Żydów. Zastanawia się również, w jaki sposób amerykańska interwencja wpłynęła na powstanie ISIS i problemy polityczne, z jakimi zmaga się Irak po wycofaniu wojsk amerykańskich.
Nacjonalizm w Iraku pojawił się w latach 30-tych XX wieku, co wpłynęło na rozwój politycznych ideologii w regionie.
Saddam Hussein, po przejęciu władzy w 1968 roku, wprowadził brutalne rządy i kult osobowości, co zastraszyło społeczeństwo irackie.
Po inwazji USA w 2003 roku Irak znalazł się w chaosie, co doprowadziło do wzrostu konfliktów etnicznych oraz powstania ISIS.
Deep dives
Historia Iraku od I wojny światowej
Irak przeszedł znaczne zmiany od czasów I wojny światowej, począwszy od mandatowego zarządzania Brytyjczyków. Król Fajsal Haszymidzki, wyznaczony przez Brytyjczyków, rządził w czasach, gdy Saddam Hussein zyskiwał na znaczeniu w partii Baas. W latach 30. w kraju kształtował się nacjonalizm i pojawiły się pierwsze partie polityczne. Po przyznaniu niepodległości w 1932 roku, Irak stał się miejscem intensywnego narastania konkurencyjnych ideologii politycznych, które miały wpływ na dalsze losy regionu.
Rządy Saddama Husseina
Saddam Hussein przejął władzę po zamachu stanu, zainicjowanym w 1968 roku przez partii Baas. Jego rządy były naznaczone brutalnymi represjami oraz kultem osobowości, co doprowadziło do zastraszenia społeczeństwa irackiego. Hussein nawiązał także współpracę z ZSRR, inwestując w rozwój armii oraz gospodarki, dzięki czemu Irak stał się jednym z najważniejszych graczy na Bliskim Wschodzie. Równocześnie, jego decyzje doprowadziły do wielu konfliktów, w tym wojny z Iranem oraz inwazji na Kuwejt.
Wojna z Iranem i inwazja na Kuwejt
Wojna iracko-irańska, która rozpoczęła się w 1980 roku, spowodowała ogromne straty ludzkie i materialne oraz miała trwać osiem lat. Po jej zakończeniu, Saddam Hussein postanowił zająć Kuwejt w 1990 roku, co wywołało międzynarodowe oburzenie i interwencję koalicji antysaddamowskiej. Tego samego roku koalicja, w skład której wchodziły m.in. Stany Zjednoczone, rozpoczęła operację mającą na celu wyzwolenie Kuwejtu, prowadząc do znacznych zniszczeń w całym regionie i osłabiając iracką armię. Wydarzenia te doprowadziły do długotrwałego konfliktu i destabilizacji w regionie.
Skutki inwazji amerykańskiej w 2003 roku
Inwazja USA na Irak w 2003 roku miała za zadanie usunięcie Saddama Husseina i zakończenie rzekomego programu broni masowego rażenia. Proces ten przekształcił Irak w pole bitwy dla nowych konfliktów, a jego struktury rządowe zostały praktycznie zlikwidowane. Chaos po inwazji przyczynił się do wzrostu konfliktów etnicznych i religijnych, w tym również do narodzin grupy terrorystycznej Państwo Islamskie, które wykorzystało brak stabilizacji. Amerykańska decyzja o dezintegracji armii irackiej spowodowała z kolei wzrost nastrojów antyamerykańskich oraz brutalnych rozruchów.
Sytuacja Iraku po 2011 roku
Po wycofaniu się amerykańskich wojsk w 2011 roku Irak stanął przed wieloma wyzwaniami, w tym korupcją i zróżnicowaniem politycznym, które znacznie utrudniały budowę stabilnego rządu. Coraz bardziej widoczne były podziały pomiędzy społecznościami szyickimi, sunnickimi i kurdyjskimi, co prowadziło do napięć i sporów politycznych. Problemy te były dodatkowo zaostrzone przez nadal obecne struktury Państwa Islamskiego, które wciąż stanowiło zagrożenie. Po wyborach w 2021 roku pomimo prób utworzenia rządu ponadpartyjnego, kraj zmagał się z korupcją oraz niepokojem społecznym, co nadal stanowi zagrożenie dla jego przyszłości.
Jak w Iraku rodził się nacjonalizm i ruch antybrytyjski? Dlaczego część irackich generałów dążyła do sojuszu z Hitlerem w czasie II wojny światowej? Jaki los spotkał irackich Żydów? Czym była partia BAAS łącząca myśl panarabską i socjalistyczną? Skąd wziął się Saddam Hussein? Czy jego drapieżna i krwawa polityka zgubiła Irak? Jaką rolę odegrali Amerykanie w powstaniu ISIS? I dlaczego iracka elita polityczna nie potrafi rządzić krajem? Na te i wiele innych pytań ambasador Jan Natkański odpowie w 4. odcinku Opowieści arabskich w Raporcie o stanie świata.
Zaprasza Agata Kasprolewicz.
Gość: Jan Natkański
Realizuje: Kris Wawrzak
Get the Snipd podcast app
Unlock the knowledge in podcasts with the podcast player of the future.
AI-powered podcast player
Listen to all your favourite podcasts with AI-powered features
Discover highlights
Listen to the best highlights from the podcasts you love and dive into the full episode
Save any moment
Hear something you like? Tap your headphones to save it with AI-generated key takeaways
Share & Export
Send highlights to Twitter, WhatsApp or export them to Notion, Readwise & more
AI-powered podcast player
Listen to all your favourite podcasts with AI-powered features
Discover highlights
Listen to the best highlights from the podcasts you love and dive into the full episode