Wie is de ware wappie? Over kritisch denken en complottheorieën | #1934 Stef Aupers
May 6, 2025
auto_awesome
In gesprek met socioloog Stef Aupers, hoogleraar aan de KU Leuven, duiken we diep in de wereld van complottheorieën en de impact van sociale netwerken. Aupers bespreekt hoe technologie, emoties en macht samenkomen in het politieke landschap. De sterke aantrekkingskracht van spiritualiteit in Silicon Valley en de rol van Epstein in complottheorieën komen ook aan bod. Met een kritische blik op de uitdagingen van communicatie en onderwijs, pleit hij voor wetenschappelijk onderbouwde keuzes in een steeds complexer wordende wereld.
Complotdenken ontstaat uit wantrouwen jegens onzichtbare machtsstructuren en de zoektocht naar verborgen agenda's in de maatschappij.
De geloofwaardigheid van complottheorieën is vaak sterker onder mensen met minder middelen, die zich tegelijkertijd vervreemd voelen van autoriteiten.
Sociale media creëren echo chambers die de kloof tussen gevestigde kennis en complottheorieën vergroten, wat het wantrouwen in de overheid versterkt.
Deep dives
De oorsprong van complotdenken
Complotdenken begint vaak met de vraag wie de macht heeft en waar die macht zich bevindt. Deze machtsstructuren zijn vaak onzichtbaar, wat leidt tot wantrouwen en speculaties over verborgen agenda's. Een voorbeeld is de gijzeling van de Rembrandt-torens in 2002, waar een man claimde dat een Philips-televisie verboden moest worden vanwege geheim informatie achter de zwarte balkjes. Dit incident illustreert hoe mensen denken dat technologie en de overheid verborgen informatie bevatten, wat een maatschappelijke ontwikkeling van wantrouwen oproept.
De sociale context van complotdenken
Het geloof in complottheorieën kan worden gezien als een reactie op de complexiteit van de moderne samenleving. Mensen voelen zich vaak vervreemd van de gevestigde autoriteiten, en zoeken naar verklaringen voor hun onvrede. Dit geldt vooral voor mensen met minder middelen en een lager opleidingsniveau, die sneller geneigd zijn om ingrijpende theorieën te geloven. Hoewel het belangrijk is om het wantrouwen serieus te nemen, lijkt het ook een reflectie van bredere sociale ongelijkheden.
Wetenschappelijke en maatschappelijke belangen
Wetenschappers, net als politici, hebben vaak belangen die hun onderzoek en conclusies kunnen beïnvloeden. Dit kan leiden tot een houding waarbij gevestigde kennis niet kritisch genoeg wordt bevraagd, wat ruimte laat voor complottheorieën. Belangrijke vragen zijn wie deze kennis opstelt en met welk doel, aangezien belangengroepen vaak verhalen creëren die hun positie versterken. Hierdoor wordt de relatie tussen kennis en macht steeds relevanter in het discussie over complotdenken.
De rol van technologie en sociale media
In de huidige tijd zijn sociale media een krachtige bron van informatie en desinformatie, die complotdenken kunnen voeden. Jongeren voorheen vertrouwen op mainstream nieuws hebben nu toegang tot tal van online bronnen, waardoor het moeilijker wordt om waarheden van onwaarheden te onderscheiden. Dit creëert echo chambers waarin mensen bevestigd worden in hun bestaande overtuigingen, wat vervolgens het wantrouwen in de gevestigde media en autoriteiten vergroot. Hierdoor ontstaat er een complex netwerk van ideeën en overtuigingen die de basis vormen voor veel hedendaagse complottheorieën.
De betekenis van wantrouwen in de maatschappij
Het vertrouwen van burgers in de overheid en de gevestigde orde is afgenomen, wat heeft geleid tot een bredere acceptatie van complottheorieën. Veel mensen voelen zich niet gehoord en hun zorgen worden vaak niet serieus genomen, wat nare gevolgen heeft voor de sociale samenhang. Dit verlies aan vertrouwen kan leiden tot radicalisering en het ontsteken van sociale onrust. Om dit tegen te gaan, is het cruciaal dat zowel beleidsmakers als wetenschappers de ervaringen en angsten van burgers serieus nemen en hier op een adequate manier op reageren.
Jelle van Baardewijk in gesprek met socioloog Stef Aupers over complotdenken.--Steun DNW en word patroon op http://www.petjeaf.com/denieuwewereld.Liever direct overmaken? Maak dan uw gift over naar NL61 RABO 0357 5828 61 t.n.v. Stichting De Nieuwe Wereld. Crypto's doneren kan via https://commerce.coinbase.com/pay/79870e0f-f817-463e-bde7-a5a8cb08c09f-- Bronnen en links bij deze uitzending: - De persoonlijke site van Stef Aupers: http://www.stefaupers.nl/- 'Zwarte zwanen': https://npo.nl/start/serie/zwarte-zwanen/seizoen-1/zwarte-zwanen- Agnes Joseph over het nieuwe pensioenstelsel: https://www.youtube.com/watch?v=Dz3tZBonI5A- Stef Aupers bij Brainwash: https://www.youtube.com/watch?v=xwPqr3Blz_A- Jaron Harambam bij DNW: https://www.youtube.com/watch?v=h54QTW_oVhs- 'The truth is out there': https://www.singeluitgeverijen.nl/volt/boek/the-truth-is-out-there/
Remember Everything You Learn from Podcasts
Save insights instantly, chat with episodes, and build lasting knowledge - all powered by AI.
