698. Snapte de middeleeuwer consent beter dan wij?
Feb 5, 2025
auto_awesome
Cécile de Morrée is literatuurhistoricus aan de Radboud Universiteit en expert in middeleeuwse literatuur. Ze verkent hoe middeleeuwers het concept van toestemming begrepen en toepasten. Ondanks het idee dat we verder zijn, laat ze zien dat communicatie en gelijkwaardigheid in die tijd misschien vooruitstrevend waren. De rol van muziek in de sociale interactie van jongeren wordt belicht, evenals de interessante overeenkomsten en verschillen in de opvattingen over liefde en toestemming tussen nu en de middeleeuwen.
De middeleeuwse liederen benadrukken het belang van continue communicatie en wederzijdse instemming in relaties, wat tegenwoordig vaak vergeten wordt.
De sociale dynamiek van consent in de middeleeuwen laat zien dat machtsverhoudingen tussen sociale klassen nog steeds relevant zijn in huidige discussies.
Deep dives
De historische context van consent
In de middeleeuwen was consent een belangrijk onderwerp, vastgelegd in populaire liedjes die een belangrijke rol speelden in de sociale interactie tussen jonge mensen. Deze liederen gaven inzicht in de omgangsvormen rondom relaties en seksualiteit, waarbij de nadruk lag op wederzijdse instemming en respect voor elkaars grenzen. Ondanks de geringe aanwezigheid van expliciete gevallen van aanranding in de Antwerpse liedbundel, bleek de boodschap van gelijkwaardigheid en respect door te schemeren. Dit laat zien dat de normen rondom consent niet alleen vanuit een huidige invalshoek bekeken moeten worden, maar ook vanuit een historisch perspectief waar ook nog veel te leren valt.
Consent als een continu proces
Het concept van consent wordt in de middeleeuwse liederen gepresenteerd als een dynamisch proces in plaats van een eenmalige gebeurtenis. De teksten illustreren dat er doorlopend communicatie en afstemming nodig is tijdens ontmoetingen om ervoor te zorgen dat beide partijen zich comfortabel voelen bij de situatie. Dit idee van continue wederzijdse instemming en dialoog is iets dat in de moderne tijd vaak vergeten wordt, maar in de middeleeuwen eerder als vanzelfsprekend werd ervaren. De liederen tonen aan dat partners op verschillende momenten tijdens hun interactie moeten blijven checken en bevestigen dat er nog steeds consent is.
Sociale dynamiek en machtsverhoudingen
De middeleeuwse liederen reflecteren niet alleen de opvattingen over consent, maar ook de sociale dynamiek en machtsverhoudingen tussen mannen en vrouwen. In de meeste gevallen waren succesvolle en veilige ontmoetingen voornamelijk te vinden tussen partners van gelijke sociale klasse, waardoor de dreiging van een machtsonevenwicht verminderd werd. Echter, in de gevallen waar misbruik en geweld voorkwamen, waren het vaak mannen uit hogere klassen die kwetsbare vrouwen uit lagere klassen benadeelden. Dit wijst op de dubbele standaarden en de verschillende verwachtingen die er bestonden voor mannen en vrouwen, wat nog steeds relevant is in de hedendaagse discussie over consent.
"We leven toch niet in de middeleeuwen?!" is een uitspraak die vaak wordt gebruikt om aan te geven dat iets achterhaald is. Maar volgens literatuurhistoricus Cécile de Morrée (Radboud Universiteit) kunnen we nog wat leren van die jonkvrouwen en jonkers—vooral over consent. Want wat blijkt? Onze voorouders hadden het wiel allang uitgevonden.