Radio Naukowe

Letnia Akademia Młodych Umysłów - to Wy tu zadajecie pytania!Trzeci odcinek sezonu LAMU'22 łączy hasło: spostrzeżenia codzienne!0:40 Dlaczego jak myję ręce mydłem robią się bańki?Pyta: Kacper, 6 i pół rokuOdpowiada: dr Urszula Koss, chemiczka, edukatorka i popularyzatorka nauki, członkini Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki4:23 Dlaczego z daleka widać kałuże w czasie upału, a jak się tam dojedzie, to ich nie ma?Pyta: Alicja, 9 latOdpowiada: prof. Jacek Szczytko, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego8:39 Czy wszystkie płatki śniegu są niepowtarzalne, a jeśli tak dlaczego?Pyta: Laura, 5 i pół rokuOdpowiada: dr Jakub Małecki, glacjolog z Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, autor bloga glacjoblogia i współautor książki "Początek końca. Rozmowy o lodzie i zmianach klimatu"15:00 Czemu jest okno zaparowane rano na zewnątrz?Pyta: Klara, prawie 4 lataOdpowiada: Dariusz Aksamit, fizyk z Politechniki Warszawskiej, członek Stowarzyszenia Rzecznicy Nauki💛 Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki! 💛📧 kontakt@radionaukowe.pl Radio Naukowe nadaje:🎧 www https://radionaukowe.pl/🎧 Spotify https://cutt.ly/JbHd9bx🎧 Google Podcast https://cutt.ly/DbHd8xg🎧 Apple Podcast https://cutt.ly/IbHd5wx🎧 YouTube https://www.youtube.com/c/RadioNaukowe​🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠

Powszechnie sądzi się, że bociany zjadają głównie żaby. To mit. – Zjada, ale nigdy nie stanowią podstawowego źródła pokarmu – mówi w Radiu Naukowym Adam Zbyryt, biolog z Uniwersytetu w Białymstoku. Gość tego odcinka jest współautorem wraz z prof. Piotrem Tryjanowskim książki „Bocian. Biografia nieautoryzowana”.- Kiedy naukowcy w ramach eksperymentu proponują bocianom ryby, żaby, dżdżownice, gryzonie czy kurczaki jednodniowe to samce najpierw wybiorą gryzonie, a samice ptaki. Żaby są daleko z tyłu – mówi Adam Zbyryt. Bociany często łączą się w pary na całe życie, choć nie są w tym dogmatyczne. Jeśli samica spóźnia się do gniazda, to gdy pojawi się inna – nie gorsza – to biorąc pod uwagę presję czasu, samiec może się zdecydować na połączenie się z nową partnerką.Przy okazji: bociania para w gnieździe, ale jeszcze przed pojawieniem się jaj potrafią kopulować nawet 30 razy dziennie. – Krótko, ale bardzo intensywnie – podkreśla Zbyryt. W odcinku rozmawiamy również o tym, czy sens mają ośrodki rehabilitacyjne, dlaczego bociany białe mają trochę czarne skrzydła, co znaczą czerwone nogi i jaki jest dość oryginalny (i niezbyt higieniczny) sposób na chłodzenie się. Bardzo polecam!***💛 Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki! 💛***Obserwujcie Adama:https://www.facebook.com/Adam-Zbyryt-Cz%C5%82owiek-z-Puszczy-109952661725081https://www.instagram.com/zbyrytadam/

Zapraszam na drugi odcinek LAMU22! Tym razem eksperci mierzą się z pytaniami fundamentalnymi i wyjaśniają zjawiska fizyczne związane ze światłem, atomami i elektromagnetyzmem. Oto szczegóły:0:38 Czy światło jest wiecznie młode?Pyta: Piotrek, 7 latOdpowiada: dr Sebastian Trojanowski z Centrum Astronomicznego im. Mikołaja Kopernika Polskiej Akademii Nauk5:59 Z czego tworzą się atomy? Pyta: Jaś, 6 latOdpowiada: prof. Jacek Szczytko, Wydział Fizyki Uniwersytetu Warszawskiego11:16 Co by się stało, gdybym zjadła atom w chwili jego rozbicia? Czy wybuchłabym razem z nim?Pyta: Hania, 9 latOdpowiada: prof. Jean-Pierre Lasota14:32 Czym jest elektromagnetyczna siła?Pyta: Zosia, 9 latOdpowiada: Darek Aksamit z Politechniki Warszawskiej💛 Przygotowanie każdego odcinka to wiele godzin pracy. Jeśli podobał Wam się ten podcast – możecie go wesprzeć w serwisie Patronite. https://patronite.pl/radionaukowe Dzięki! 💛📧 kontakt@radionaukowe.pl Radio Naukowe nadaje:🎧 www https://radionaukowe.pl/🎧 Spotify https://cutt.ly/JbHd9bx🎧 Google Podcast https://cutt.ly/DbHd8xg🎧 Apple Podcast https://cutt.ly/IbHd5wx🎧 YouTube https://www.youtube.com/c/RadioNaukowe​🧠 Radio Naukowe - włącz wiedzę! 🧠

Podcast został nagrany w studio Radia Naukowego. Mogłam je urządzić – wyciszyć i wyposażyć w sprzęt – wyłącznie dzięki wsparciu Patronek i Patronów. Dziękuję Wam! A pozostałych zachęcam do dorzucenia się: patronite.pl/radionaukowe***- Można powiedzieć, że meteorolog zawodowo zajmuje się bujaniem w chmurach, a rozmowy z nim o pogodzie nigdy nie są nudne – żartuje Marta Kopeć, fizyczka atmosfery z ICM meteo. Razem z Bartoszem Niezgódką, osobą odpowiedzialną za informatyczna stronę serwisu, opowiadają w Radiu Naukowym o nowoczesnym prognozowaniu pogody.- Współczesne prognozy są oparte na modelach numerycznych. Przetwarzamy dane obserwacyjne – mówi Marta Kopeć. – Oprócz stacji naziemnych wykorzystujemy radary, balony, boje meteorologiczne, radary oraz czujniki na statkach. Staramy się korzystać także z danych z samolotów komercyjnych. Wszystkie te dane wkładamy w model numeryczny, czyli robimy gigantyczną symulację, która próbuje odtworzyć wszystkie procesy, które zachodzą w atmosferze – wyjaśnia.Dlaczego prognozy są coraz dokładniejsze? - Cały rozwój jest powiązany z rozwojem komputerów dużej mocy. Tysiące osób pracuje w dziedzinie numeryki i doszczegółowienia tych modeli – dodaje Bartosz Niezgódka. Jak mówi, na świecie są już próby do zejścia do dokładności prognozowania pogody do obszarów o boku 300 metrów. Obecnie ICM Meteo liczy dokładność do 1,5 km.W podcaście rozmawiamy również o tym, która pora roku jest najtrudniejsza dla meteorologów, skąd popularność 16-dniowej prognozy pogody, dlaczego w górach prognoza jest zmienna i jakie znaczenie w prognozowaniu ma efekt motyla. I dlaczego czasem, choć miało być słońce – to leje.***PS. To nie jest podcast sponsorowany. Zwyczajnie jestem fanką meteo.pl :)

Wraca LAMU! Drugi sezon. Dzieci pytają - naukowcy odpowiadają. Zaczynamy letnią przygodę.Odcinek pierwszy, pod hasłem: Ziemia00:40 Jak powstaje złoto? Skąd się je wydobywa? Pyta: Kalinka, 11 latOdpowiada: dr Jan Krawczewski z Państwowego Instytutu Geologicznego5:40 Dlaczego w zimę jest zimno, a w lato ciepło?Pyta: Mela, 6 latOdpowiada: Marta Kopeć z meteo.pl9:45 Jak to się dzieje, że człowiek zmienia klimat?Pyta: Gosia, 7 latOdpowiada: dr Aleksandra Kardaś, fizyczka atmosfery, naukaoklimacie.pl13:50 Skąd się wzięło powietrze? Dlaczego akurat nim oddychamy? I dlaczego jest w nim tlen?Pyta: Pola, 11 latOdpowiada: dr Anna Łosiak, geolożka planetarna z Instytutu Nauk Geologicznych PAN we Wrocławiu***Radio Naukowe istnieje tylko dzięki Patronom i Patronkom. Jeśli podoba Ci się ten podcast i możesz się dorzucić, zajrzyj --> https://patronite.pl/radionaukowe.

Radio Naukowe istnieje tylko dzięki Patronom i Patronkom. Jeśli podoba Ci się ten podcast i możesz się dorzucić, zajrzyj --> https://patronite.pl/radionaukowe.***Kiedy na świat przychodził przyszły założyciel islamu, żyjący na Półwyspie Arabskim koczownicy byli politeistami. Ze względu na brak współczesnych źródeł pisanych trudno dokładnie opisać panteon bóstw. Wiemy natomiast, że jednym z ważniejszych, a być może najważniejszym, był Allah.Mahomet, choć rzecz jasna nie był wynalazcą monoteizmu, a wpływy judaizmu i chrześcijaństwa były na Półwyspie widoczne, to jego propozycja była dla samych Arabów rewolucyjna. - Religia absolutnie bezkompromisowo monoteistyczna była absolutnym wywróceniem porządku społecznego i gospodarczego - mówi w Radiu Naukowym prof. Katarzyna Pachniak, kierowniczka Katedry Arabistyki i Islamistyki Wydziału Orientalistycznego Uniwersytetu Warszawskiego. - Zamożni mekkańczycy, którzy byli najważniejszymi wrogami Proroka, byli strażnikami ruchu pielgrzymkowego do mekkańskich [politeistycznych – RN] świątyń. Czerpali więc z tego konkretne korzyści – dodaje.Początki islamu to nie tylko zmiana społeczna. To również historia militarno-polityczna. Zapytałam prof. Pachniak czy sam Mahomet miał się za mistyka czy polityka? - Dla muzułmanów to najświętszy Prorok. Badacze oceniający go obiektywnie widzą, że był dobrym politykiem, mężem stanu. Chciał scalić plemiona i niewątpliwie uważał, że religia monoteistyczna będzie mu pomocna – odpowiada badaczka. – Jednocześnie nie można wykluczyć, że faktycznie wierzył, że to co słyszy jest głosem Boga – podkreśla.W podcaście rozmawiamy również o dżihadzie – co znaczy i na ile jest z islamem spleciony. Jest o historii spisywania Koranu i źródłach fundamentalistycznej postawy części współczesnych muzułmanów. Bardzo polecam ten odcinek! ***Obiecany w Post Scriptum link do kanału LAMU:https://www.youtube.com/channel/UCTdqIW9cVGzbm1DybHXSkbQ/featured

CZŁOWIEK kontra BIOLOGIA - debata Radia Naukowego na żywoNa ile jesteśmy w stanie jako gatunek wyrwać się prawom natury: starzeniu, chorobom dziedzicznym, zużywaniu się ciała... Co potrafimy technicznie, co będziemy umieli być może w przyszłości, co nam wolno pod względem etycznym?Goście:- prof. Wojciech Dragan, Katedra Psychologii Różnic Indywidualnych, Wydział Psychologii, Uniwersytet Warszawski- prof. Aleksandra Przegalińska, Katedra Zarządzania w Społeczeństwie Sieciowym, Akademia Leona Koźmińskiego oraz Harvard University- dr Joanna Różyńska, Centrum Bioetyki i Bioprawa, Wydział Filozofii, Uniwersytet WarszawskiDebata odbyła się 23 czerwca w budynku Wydziału Neofilologii Uniwersytetu Warszawskiego. Dziękujemy za gościnę!***Zorganizowanie debaty jest możliwe wyłącznie dzięki wsparciu Patronek i Patronów Radia Naukowego na patronite.pl. Jeśli chcesz, dorzuć się do projektu: https://patronite.pl/radionaukowe

„Mózg w probówce” to niewielki kawałeczek tkanki, który potrafi rosnąć i samoorganizować się. Oficjalniej nazywa się organoidem. – Nie można go porównać do dorosłego uorganizowanego mózgu, ale dla nas naukowców to perfekcyjny model – mówi w Radiu Naukowym prof. Maciej Figiel, kierownik Zakładu Neurobiologii Molekularnej w Instytucie Chemii Bioorganicznej PAN.Na takich mózgach w probówce wyhodowanych z linii komórkowych od pacjentów obciążonych chorobami neurodegeneracyjnymi przeprowadza się dokładne badania i testuje potencjalne leki.A dlaczego w ogóle w ogóle mózg się psuje? Problem pochodzi z nieprawidłowego funkcjonowania białek. Np. w chorobie Huntingona problemowe jest białko huntingtyna. – Te białka gromadzą się w komórkach mózgu, tak jakby śmiecą. W zdrowym mózgu takie nieprawidłowe białka kierowane byłyby do swoistego śmietnika i wywózki. Dzieje się tak dzięki mechanizmom komórkowym, które rozpoznają niepotrzebne białka i je usuwają. W tych chorobach, te mechanizmy nie funkcjonują albo funkcjonują nieprawidłowo – wyjaśnia naukowiec.Prof. Figiel jest przekonany, że nauka znajdzie środki farmakologiczne podawane podobnie jak zwykłe tabletki, które znaczący sposób poprawią funkcjonowanie osób z chorobami neurodegeneracyjnymi. Kiedy? - Nie wiem kiedy będą finalne leki, ale jestem dużym optymistą. Sami prowadzimy badania nad kilkoma substancjami i mamy duże nadzieje z nimi związane – podkreśla.W podcaście rozmawiamy również szerzej o przyczynach chorób mózgu, o samej hodowli minimózgów, ich rozmiarach i niezwykłych zdolnościach, rozważamy czy dałoby się wyhodować w wielkiej próbówce mózg w całości (i czy miałby on świadomość), a także czy organoidy ograniczą badania na zwierzętach.***Audycja jest efektem podróży Radia Naukowego do Poznania. Jeżdżę po kraju z mobilnym studiem, żeby zapewnić jak najwyższą jakość dźwięku i rozmowy. Podróże są możliwe wyłącznie dzięki Patronom i Patronkom na patronite.pl/radionaukowe. Wszystkim, którzy mnie wspierają – nieustająco dziękuję. Pozostałych Słuchaczy i Słuchaczki – zachęcam do dołączenia do społeczności wspierających.Radio Naukowe - włącz wiedzę!

Podcast istnieje tylko dzięki Patronom i Patronkom. Jeśli podoba Ci się ten podcast i możesz się dorzucić, zajrzyj --> https://patronite.pl/radionaukowe.***Jeszcze w Polsce nie wszędzie mamy 5G, a naukowcy już pracują nad kolejną generacją technologii komunikacji mobilnej. Przed nami 6G! Wszystko po to, żeby zaspokoić gigantyczne potrzeby ludzkości na możliwości przesył danych. – Przy czym to nie jest tak, że kolejna generacja wykorzystuje zupełnie inne zasady, to jest ewolucja – mówi w Radiu Naukowym dr inż. Paweł Kryszkiewicz z Wydziału Informatyki i Telekomunikacji Politechniki Poznańskiej. Ewolucja, która jednak może prowadzić do społecznej rewolucji. Niezawodny, błyskawiczny internet z minimalnymi opóźnieniami to szansa na upowszechnienie się operacji na odległość, inteligentnych miast, komunikacji pojazdów autonomicznych, itp. Jeśli zapytacie o maksymalną prędkość takiego internetu… to trudno odpowiedzieć. Prędkość przesyłu zawsze zależy od zagęszczenia anten, możliwości naszego urządzenia, ustawień operatora, a także liczby użytkowników. Ale tak, żeby zorientować się w skali zmiany: - Przepływności mogą wzrosnąć stukrotnie między 4G a 5G. Przy 4G możemy mówić o 100 megabitach na sekundę, przy 5G o 10 gigabitach. Z 6G standardowo mówimy, że powinna wzrosnąć 10-cio, 100-krotnie – mówi dr inż. Kryszkiewicz. Aby przyspieszyć przesył danych można rozmieścić gęściej stacje bazowe, korzystać z coraz szerszego pasma. - Ale w pewnym momencie to już nie jest skalowalne i szukamy nowych rozwiązań. Stosowane są zaawansowane techniki kodowania, a także techniki wieloantenowe. Zamiast pojedynczego masztu z anteną, będzie ich 100 albo całe aktywne antenowe ściany – opowiada naukowiec. Pojawiają się nawet pomysły, żeby korzystać ze… światła widzialnego. – Mogłyby to być świetlówki migające z prędkością niezauważalną dla naszych oczu, a z perspektywy telefonu będzie to przesył danych z prędkością powiedzmy jednego terabita na sekundę – prognozuje dr inż. Kryszkiewicz.Odcinek powstał w ramach podróży Radia Naukowego. Są możliwe wyłącznie dzięki wsparciu Patronek i Patronów na patronite.pl/radionaukowe – dziękuję! Kto może i ma ochotę dołączyć, serdecznie zapraszam. ***Do 5 czerwca trwa rekrutacja do Letniej Akademii Młodych Umysłów - LAMU. Dzieci pytają - naukowcy odpowiadają. Szczegóły: https://radionaukowe.pl/lamu2022/

Podcast istnieje tylko dzięki Patronom i Patronkom. Jeśli podoba Ci się ten podcast i możesz się dorzucić, zajrzyj --> https://patronite.pl/radionaukowe.***Czerwona planeta nie zawsze była taka całkiem czerwona. - Wczesne Mars i Ziemia, mniej więcej do 3,8 mld lat temu, były bardzo podobne do siebie. Na obu były jeziora, rzeki, wystające kawałki skał, wybuchały wulkany. Warunki z punktu widzenia mikroorganizmu były praktycznie nierozróżnialne – opowiada w Radiu Naukowym dr Anna Łosiak, geolożka planetarna z Instytutu Nauk Geologicznych Polskiej Akademii Nauk we Wrocławiu. – A ponieważ na Ziemi życie powstało w mniej niż 500 mln lat po powstaniu Układu Słonecznego, to dlaczego coś podobnego nie mogło by mieć miejsca na Marsie? – dodaje. I właśnie dlatego Mars skupia uwagę naukowców, którzy poszukują śladów życia pozaziemskiego. Gdyby się udało, byłaby to sensacja, ale też droga do kolejnych dociekań. Czy życie ziemskie i marsjańskie jest ze sobą spokrewnione? Może przeniosło się z jednej planety na drugą? Jeśli jednak okazałoby się, że nie ma ze sobą wiele wspólnego, to byłoby jeszcze ciekawiej. – Jeśli życie powstało u nas i niezależnie na Marsie, to znaczy, że prawdopodobnie jest superczęste – mówi dr Łosiak. Celem badań astrobiologicznych poza Marsem są obiekty z istniejącą wodą w stanie płynnym. – Wiemy, że woda w takim stanie istnieje na kilku księżycach planet gazowych. Na powierzchni jest lód, a pod spodem, wiemy to w niektórych przypadkach na pewno, kilkudziesięciokilometrowa warstwa wody. Ocean – mówi badaczka. A co ze światłem? Nie jest go zbyt mało pod lodem? – Życie wcale nie musi korzystać z energii świetlnej, jest jeszcze energia chemiczna - przypomina. Rozmawiamy o tym, jakie są warunki konieczne do powstania życia (tego życia, jakie znamy), czy można by je oprzeć na krzemie, czy nawet jeśli życie na Marsie kiedyś istniało, to czy nie zniknęły wszystkie ślady? Dlaczego woda jest kluczowa dla życia? I czy cokolwiek można powiedzieć o potencjalnym życiu na egzoplanetach?Dr Anna Łosiak jest również członkinią Polskiego Towarzystwa Astrobiologicznego. Towarzystwo zaprasza do członkostwa naukowców, ale i amatorów zainteresowanych tematem. Więcej: https://astrobio.pl/***Ruszyła LAMU 2022! Letnia Akademia Młodych Umysłów. Więcej:https://radionaukowe.pl/lamu2022/