De Wereld | BNR

In Ierland wonen vijf miljoen Ieren. Bijna 34 miljoen Amerikanen noemen zichzelf trots ‘Iers.’ Inclusief Joe Biden. Deze week komt hij een verkiezingsbelofte na: tijdens een bezoek aan Ierland gaat hij op bedevaart naar Ballina  Ballina is het plaatsje waar zijn betovergrootvader vandaan kwam. Eén betovergrootvader, dus – voldoende om te zeggen ‘I’m Irish.’ De meeste Ierse Amerikanen hebben niet meer dan dat – een druppeltje Iers bloed. Of helemaal niets. Er zijn zwarte Amerikanen die zich Iers noemen omdat ze Murphy, O’Sullivan of O’Connor heten. Dat zijn dan nazaten van slaven, die vaak de naam van hun eigenaar kregen.  Het Ierse gevoel leeft enorm onder Amerikanen. Een kroeg is alleen een echte kroeg als er ‘Irish pub’ op de gevel staat. Tijdens de Noord-Ierse ‘Troubles’ zamelden politieagenten in Boston, veelal van Ierse afkomst, illegaal geld in voor de IRA. Op St. Patrick’s Day, een nationale feestdag, kleurt in Chicago de rivier groen en komt er in de Irish pubs groen bier uit de tap.  Er zit in de Ierlandmythe wat vreemds. Al bijna een eeuw is het land strikt neutraal, bleef buiten de Tweede Wereldoorlog en de NAVO. Die neutraliteit gaf nog heel wat hoofdpijn toen het land lid wilde worden van de Europese Unie. Kortom: Joe Biden kan nog zo lyrisch doen over dat druppeltje Iers bloed, je kunt het land van zijn betovergrootvader moeilijk een vastberaden westerse bondgenoot noemen. Biden is niet de eerste president die zich voorstaat op zijn Ierse wortels. Richard Nixon, Bill Clinton en Bush Sr en Jr wisten zeker dat ze Iers bloed hadden, Ronald Reagans overgrootvader kwam er vandaan. En natuurlijk John Kennedy. Die noemde het ‘niet zijn geboorteland, maar wel het land waarvoor hij de grootste vriendschap voelde.’  Je voelt hem aankomen, en jawel, hoor, ook Barak Obama is Iers. Je zou het op het eerste gezicht niet zeggen, maar hij had, via zijn moeders kant, een neef in de achtste graad in Moneygall, een Iers dorpje van honderd inwoners. Hij ging er, met Michaelle, kijken, en natuurlijk stond op de souvenirs O’Bama, met een apostrof.  Je zou bijna denken dat die 34 miljoen zichzelf Iers noemende Amerikanen de grootste etnische groep zijn in Amerika. Maar dat zijn de 50 miljoen Duitse Amerikanen. Voor de duidelijkheid: die kwamen met de immigratiegolven in de 17de, 18de en 19de eeuw, dus ver voor de twee wereldoorlogen. Met namen zoals Trump.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Afgelopen week lekte een tal van geheime documenten van het Pentagon. De papieren bevatten onder andere gevoelige informatie over de oorlog in Oekraïne. Volgens het onderzoekscollectief Bellingcat is dit nog maar het topje van de ijsberg en kunnen we nog veel meer documenten verwachten. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na meer dan 400 dagen oorlog in Oekraïne blijft de situatie aan het front zoals hij is. Is de quo een voordeel voor Rusland of juist voor Oekraïne? Bernard Hammelburg neemt de stand van zaken door met Uri Rosenthal, oud-minister van Buitenlandse Zaken, vanaf het evenement Trends in Export in Rotterdam.  Luister ook | De balanceeract van Victor Orban We kunnen niet met en niet zonder China  Europa wil minder afhankelijk worden van China, mede onder druk van Amerika. Maar ontkoppeling kan óók weer niet, zegt ook commissievoorzitter Ursula von der Leyen. Economisch zijn we namelijk veel te afhankelijk van elkaar. Te gast is Valérie Hoeks, sinoloog en ondernemer bij China Inroads. Trump de verlosser? | Postma in Amerika  De rook is weer een beetje neergedaald na de voorgeleiding van Trump. Er is steeds meer kritiek op de zaak tegen de oud-president. En ondertussen wordt Trump door Marjorie Taylor Green omschreven als een heuse martelaar.  Luister ook |  #173 Amerika's troetelwapenSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Oekraïne wil mogelijk met Rusland onderhandelen over de status van de Krim. Dat zegt een adviseur van de Oekraïense president Zelenski tegen de New York Times. Tot nu toe zei Zelenski altijd dat hij niet wil onderhandelen totdat al het bezette gebied weer in Oekraïense handen is. Wordt hier nu toch de deur op een kier gezet voor vredesonderhandelingen? See omnystudio.com/listener for privacy information.

Donald Trump maakt er weer een mooie show van, en zijn fans smullen van het spektakel. Vreemdgaan, zwijggeld, de vanzelfsprekende veronderstelling van een sinister, links complot, zijn fiere intocht, als de Joker in Batmans Gotham. En de onterechte veronderstelling dat dit hem electorale schade kan opleveren.  Trumps tegenstanders hameren op het feit dat geen enkele oud-president ooit formeel in staat van beschuldiging is gesteld wegens een misdrijf. Dat is waar, maar bij een zittende president is het wel gebeurd. Ulysses Grant werd in 1872 gearresteerd wegens te hard rijden. Met zijn paard en wagen, om precies te zijn, in het centrum van Washington. Hij moest als arrestant mee naar het bureau en werd daarna veroordeeld tot boete van 20 dollar, het equivalent van 700 dollar nu. En een strafblad.  Nu is er tegen Trump alleen nog maar een aanklacht, en dus is hij onschuldig totdat zijn schuld is bewezen, maar zijn tegenstanders verkneukelen zich al bij de gedachte dat een veroordeelde misdadiger geen kandidaat voor het presidentschap of president kan zijn. Dat is een misvatting. In de grondwet is er geen woord over te vinden. Sterker nog: Trump zou van achter de tralies campagne mogen voeren. En als hij wint mag hij ook vanuit de gevangenis regeren. Lastig, maar niet verboden.  De meeste landen gaan soepel om met misdrijven door politieke leiders. De Franse grondwet verbiedt het lidmaatschap van het parlement als er een strafblad is, maar voor de president geldt dat niet – die staat feitelijk boven de wet. In het nieuwe Israëlische kabinet namen twee bewindslieden plaats die in de gevangenis hebben gezeten. De Britten. hebben geen grondwet, maar wel regels en gewoontes. Een strafblad is geen beletsel, zolang de gevangenisstraf niet langer dan een jaar is geweest. De Nederlandse grondwet spreekt zich niet uit over gepleegde misdrijven, maar de rechter kan het passief kiesrecht ontnemen, hoewel die optie nooit wordt toegepast, en de Kieswet lijkt op de Britse: als de gevangenisstraf maar niet langer is geweest dan een jaar.  Democratieën maken zich over van alles druk: stikstof, immigratie, inflatie, werktijden, parkeerbeheer, corruptie, racisme, veiligheid, drugs, door rood rijden – maar niet over crimineel gedrag van hun leiders, en al zeker niet in Amerika. Als je naar Trumps plotseling omhoogvliegende populariteit kijkt, dan mag het geen verrassing zijn als later blijkt dat hij de aanklager persoonlijk heeft ingehuurd.  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er wordt al tijden gesproken over een nieuw offensief van zowel Rusland als Oekraïne. Het is de vraag wie er als eerste klaar is om een offensief te lanceren. Maar wanneer is iets eigenlijk een offensief? Vandaag is ook de dag dat Finland officieel lid wordt van de NAVO. Daarmee verdubbelt in een klap de grens tussen de NAVO en Rusland. Hoe gaan de Russen daarop reageren?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hongarije wil graag nauw optrekken met Poetin, maar vindt de paraplu van de EU en de NAVO ook wel erg comfortabel. Ook kent Hongarije een sterk anti-Russisch sentiment door de opstand van 1956. Wat beweegt Orbán om te doen wat hij doet? Bernard Hammelburg praat erover met Ivo van de Wijdeven, historicus en schrijver van de boeken ‘De macht van het verleden’ en ‘de spoken van Visegrad’. Luister ook | 'Europese Commissie wil Chinees techbedrijf Nuctech uit aanbestedingen drukken' Schotse onafhankelijkheid verder weg dan ooit Schotland maakt sinds het jaar 1707 onderdeel uit van het Koninkrijk Groot-Brittannië, later – met Noord-Ierland – het Verenigd Koninkrijk. De kans dat de Schotten weer voor zichzelf gaan beginnen is in korte tijd drastisch afgenomen ondanks het aantreden van een nieuwe premier. Te gast is Groot-Brittannië-correspondent Lia van Bekhoven. Lees ook | Humza Yousaf wacht 'zware dobber' als nieuwe premier van Schotland Wat is winnen voor Oekraïne? | Europa Update Al weken hebben we het over een Russisch offensief. En een Oekraïens tegenoffensief. De vraag die daarbij opborrelt is wat 'winnen' eigenlijk betekent? De belangrijkste veiligheidsadviseur van de Oekraïense president Zelensky, Oleksii Danilov, heeft daar een duidelijke mening over. Europa-verslaggever Geert Jan Hahn sprak met hem. Luister ook | BNR Perestrojkast Is Trump de nieuwe Elvis? | Postma in Amerika Donald Trump is nog altijd niet gearresteerd in New York. Tegelijkertijd blijft hij een nummer 1-hit scoren door het '6 januari gevangenenkoor'. Stijgt het Trump een beetje naar de bol? In een interview noemt hij zichzelf misschien wel de nieuwe Elvis. Amerika-correspondent Jan Postma legt uit. Luister ook | Amerika PodcastSee omnystudio.com/listener for privacy information.

Er zijn nog altijd grote zorgen over de kerncentrale in Zaporizja. De topman van het internationaal atoomenergieagentschap nam er gisteren een kijkje. En: Oekraïne werkt aan een nieuw drone programma. Door middel van crowdfunding probeert Oekraïne een heus droneleger op te zetten. De eerste eenheden zijn inmiddels gereed, maar de vraag is hoe die drones nou precies ingezet gaan worden?See omnystudio.com/listener for privacy information.

Niet alleen de massale demonstraties tegen het muilkorven van de onafhankelijke rechtspraak hebben Bibi Netanyahu voorlopig op de knieën gekregen, het was ook – misschien wel vooral – de enorme druk van Joe Biden. De Amerikanen hebben hem achter de schermen stevig gestalkt. Nu die campagne, in elk geval voorlopig, is geslaagd, wordt Bibi wellicht beloond met een uitnodiging van Biden.  Netanyahu zit al sinds zijn nieuwe termijn als premier op Bidens uitnodiging te wachten. Maar het wordt geen gemoedelijke babbel over samenwerking en vriendschap. Biden gaat, als het bezoek doorgaat, Bibi stevig te oren wassen. Biden en zijn adviseurs hebben hem onder extreme druk gezet, en – zoals de New York Times het noemt – de diplomatieke beleefdheid laten varen. Israël stond op het punt zijn status als enige democratie in het Midden-Oosten te verkwanselen, wat ernstige consequenties zou hebben voor de relatie met de belangrijkste bondgenoot: de VS. Een land dat vonnissen van zijn hooggerechtshof ter goedkeuring voorlegt aan het parlement, neemt afscheid van de scheiding der machten, en daarmee van de democratie. In Amerikaanse ogen dreigde een autocratische staatsgreep. Washington wil samenwerken met Israël, niet met Bibistan.  Washington keek met onrust naar wat Bibi ‘anarchisten’ noemt: een groep reservisten met de naam ‘Wapenbroeders’, die weigert op herhalingsoefening te gaan, en naar de piloten van een elite-squadron van de luchtmacht, die niet wilden opstijgen. Begrijpelijke onrust, want de militaire banden en samenwerking tussen de inlichtingendiensten zijn een gezamenlijk belang. Amerika stopt jaarlijks 3,3 miljard dollar in de Israëlische veiligheid en nog eens 500 miljoen in raketten voor het ‘iron dome’ luchtafweersysteem. Israël is de grootste ontvanger van Amerikaanse buitenlandse hulp sinds de Tweede Wereldoorlog. Zolang het om een bondgenootschap van democratieën gaat, zal in het Congres altijd een meerderheid voorstander zijn van die speciale relatie. Maar de Amerikaanse steun is niet vanzelfsprekend. Netanyahu heeft een hoop goodwill verspeeld, in het Congres, onder diplomaten, in de evangelische beweging, maar ook onder Joodse Amerikanen.  Bibi heeft de stemming over de omstreden wet voor een maand uitgesteld. Biden hoopt duidelijk op hetzelfde als de demonstranten: dat van uitstel afstel komt. De coalitiepartners willen daar niet van horen, maar ook die kijken naar de peilingen en tellen hun knopen. Bij nieuwe verkiezingen is de coalitie kansloos. Misschien wordt de democratie op het nippertje gered.See omnystudio.com/listener for privacy information.

President Zelenski bezocht gisteren de frontlinie in het Zuidoosten van het land. Waarom is het zo belangrijk dat Zelenski daar zijn gezicht laat zien? Ondertussen zijn na veel gesteggel de Leopard 2 tanks uit Duitsland en de Britse Challenger tanks in Oekraïne aangekomen. Gaan deze tanks nu een direct effect hebben op de slagkracht van het Oekraïense leger?  See omnystudio.com/listener for privacy information.