Duurzaam | BNR

Kees Klomp, betekeniseconoom en auteur van 'Ecoliberalisme', betoogt dat het kapitalisme faalt en pleit voor een radicale herstart van de economie. Hij introduceert het concept van ecoliberalisme, dat focust op vrijheid en gelijkwaardigheid voor alle levensvormen. Klomp legt uit hoe we een economie van welzijn rondom zorg voor elkaar en de aarde kunnen creëren. Ook bespreekt hij de dringende noodzaak om de CO2-uitstoot aan te pakken en hoe gemeenschapsinitiatieven een rol kunnen spelen in deze duurzame transitie.

Maarten Steinbuch, hoogleraar aan de TU Eindhoven, onthult de fascinerende ontdekking van witte waterstof in Frankrijk. Deze koolstofvrije energiebron, die uit de ondergrond komt zonder menselijke tussenkomst, biedt potentieel voor een fossielvrije toekomst. Steinbuch bespreekt zowel de voordelen als de technische uitdagingen van deze innovatieve brandstof. Zijn zorg over de onzekerheden en de rol van oliemaatschappijen in de ontwikkeling van witte waterstof maakt de discussie nog prikkelender. Is dit de sleutel tot duurzame energie?

Koraalriffen zijn onmisbaar voor het leven in zee én voor miljoenen mensen wereldwijd. Maar de riffen verbleken in rap tempo door opwarming van de oceanen. Deze aflevering in het kort:☑️ Waarom 84% van de koraalriffen lijdt onder hittestress☑️ Wat werkt (en wat niet) bij het herstellen van koraal☑️ Hoe belangrijk lokale gemeenschappen zijn voor het behoud van rif-gebiedenWereldwijd staat het slecht gesteld met koraalriffen: meer dan 80 procent heeft te maken met hittestress. Door opwarming van de oceanen verliezen koralen hun symbiotische algen, wat leidt tot verbleking en mogelijk afsterven. Maar dat is niet het enige probleem. Verzuring van het zeewater, vervuiling, overbevissing en ziektes maken het leven onder water nóg moeilijker. Zeebioloog Ronald Osinga legt uit wat er precies gebeurt, waarom koraal zo belangrijk is voor biodiversiteit, kustbescherming en economie en wat we kunnen verwachten als de temperatuur op aarde blijft stijgen. In het slechtste scenario blijft aan het eind van deze eeuw nog maar één procent van de riffen over.🎧 Luister ook: scheepvaart gaat nu eindelijk CO2-bonnetje betalenToch is er ook hoop. Osinga vertelt hoe onderzoekers en lokale gemeenschappen wereldwijd werken aan koraalherstel, onder meer met kunstmatige riffen en laboratoriumtechnieken. Ook de Mineral Accretion Technique komt voorbij, al is Osinga daar kritisch over. Lokale betrokkenheid blijkt cruciaal voor succesvol beheer, net als financiële middelen en langdurige inzet. Maar zonder actie op grotere schaal, blijven dit soort inspanningen volgens hem dweilen met de kraan open. 🎧 Luister ook: kan Tata Steel ‘s werelds groenste staalfabriek worden?Harm trapt de aflevering af met goed nieuws. Een onderzoek onder 130.000 mensen in 125 landen toont aan dat bijna 90 procent van de bevolking wil dat hun regering meer doet tegen klimaatverandering. En twee derde van de ondervraagden wil daarvoor best 1 procent van hun inkomen afstaan. Harm concludeert: een kleine groep klimaatontkenners maakt veel meer en effectiever lawaai dan de stille meerderheid. ‘Laten we daarmee ophouden.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na bijna tien jaar onderhandelen is er eindelijk een deal: rederijen gaan betalen voor de CO2-uitstoot van hun schepen. De sector bleef tot nu vaak buiten beeld bij nieuwe klimaatafspraken.Deze aflevering in het kort:☑️ Internationale deal over een CO2-heffing voor grote tankers☑️ Van schonere brandstof tot zeilen; dit zijn de alternatieven☑️ De klimaatplannen van Hermans pakken wortel van probleem niet aanDe internationale scheepvaart is verantwoordelijk voor zo’n 3 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Harde afspraken werden tot dusver niet echt gemaakt. Zelfs in het Klimaatakkoord van Parijs wordt met geen woord over de scheepvaart gerept. Dat verandert nu. In deze aflevering duiken we in het nieuwe akkoord dat een wereldwijde CO2-heffing voor de scheepvaart introduceert. Gaat dit zorgen voor een groene revolutie op zee of is het vooral symboliek? 🎧 Luister ook | Kernfusie: de belofte van oneindig veel groene energieDat vragen we aan Hannah Mosmans. Zij is scheepvaartexpert van de Erasmus Universiteit en legt uit wat er precies is afgesproken, waarom het zo lang heeft geduurd en welke impact dit gaat hebben op reders wereldwijd. Ook spreken we methaar over de alternatieven voor zware stookolie, de technologische uitdagingen én de rol van consumenten. Want moet de oplossing misschien ook gezocht worden in minder consumptie? Want dat leidt uiteindelijk tot minder varen.🎧Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telenOns groene geweten Nikki Trip windt zich op over de klimaatplannen die minister Hermans afgelopen week presenteerde. De industrie krijgt een half miljard euro steun, onder andere via de terugkeer van de Indirecte Kostencompensatie-regeling. Die regeling is bedoeld voor energie-intensieve bedrijven, zoals staal- en kunstmestproducenten, zodat ze niet naar het buitenland vertrekken. ‘Dit is in feite gewoon fossiele subsidies, waar we juist vanaf moeten. Waar ik me over verbaas is het ontbreken van serieuze actie om de kern van het klimaatprobleem echt aan te pakken’, aldus Trip in haar analyse.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de Duin- en Bollenstreek werken gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven samen aan een nieuw warmtenet op aardwarmte. Maar waarom duurt het zo lang? En wie gaat dit betalen?Deze aflevering in het kort:☑️ De uitdagingen bij de ontwikkeling en aanleg van een nieuw warmtenet☑️ Veel agrariërs gebruiken nog steeds teveel glyfosaat☑️ Ahold-Delhaize drijft de prijzen van biologisch voedsel opIn deze aflevering duiken we in de kansen én de knelpunten van warmtenetten. Dat doen we met Michiel Ottenvanger, projectleider van van Aardwarmte Rijnland. Warmtenetten worden vaak genoemd als dé oplossing om grote groepen woningen van het aardgas af te halen. Maar in de praktijk lopen veel projecten stuk op financiële hobbels, bewonersprotesten en bureaucratische vertraging. Michiel Ottenvanger vertelt hoe het project Aardwarmte Rijnland al vier jaar onderweg is. En toch nog steeds wacht op een eerste schop in de grond. Toch gelooft hij in het plan. Met geothermie als onuitputtelijke warmtebron kunnen straks tienduizenden huishoudens in de regio duurzaam worden verwarmd. 🎧 Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilersMaar dan moet de overheid wel de portemonnee trekken, want betaalbaarheid blijft de achilleshiel. Niemand zit te wachten op hogere maandlasten en dit warmtenet aanleggen kost ongeveer 1,3 miljard euro. Volgens Ottenvanger is een duurzaam alternatief zoals de warmtepomp niet per se een beter idee, gelet op de problemen met netcongestie. In deze aflevering bespreken we de rol van overheden, de invloed van de nieuwe Warmtewet en het dilemma tussen publieke regie en commerciële belangen. 🎧 Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telenHarm windt zich intussen op over Albert Heijn Delhaize. Onderzoeksbureau Profundo komt met het bericht dat deze supermarkt de prijzen van biologische producten kunstmatig verhoogt. Zo maken ze tot wel 40 procent meer winst, lezen we op de site Nieuwe Oogst. Op die manier betaalden klanten in 2023 maar liefst 863 miljoen te veel. ‘Dat grootgrutters een belangrijke rol moeten en kunnen spelen in het verduurzamen van ons voedselsysteem weet eigenlijk iedereen die een beetje nadenkt. Maar over hoe we dat moeten doen verschillen de meningen blijkbaar nogal.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tata Steel staat op een kruispunt. Terwijl het bedrijf 1600 banen schrapt, werkt het tegelijk aan een groenere toekomst. Hoe realistisch is die koers richting duurzaamheid, circulaire productie en groen staal? Deze aflevering in het kort:☑️ Hoe Tata Steel de meest duurzame staalfabriek van de wereld wil worden☑️ Vezelhennep wordt gebruikt bij isoleren van 1.000 Friese woningen☑️ Stroomvraag van datacenters stijgt komende jaren explosiefHarm gaat deze aflevering in gesprek met Hans van der Weijde. Hij is innovatiedirecteur bij Tata Steel in IJmuiden en voorzitter van de landelijke HTSM-werkgroep circulaire economie. Het gesprek gaat onder meer over zeldzame metalen, Europese afhankelijkheden en de kunst van het hergebruiken. Want wat betekenen de geopolitieke spanningen en schaarser wordende grondstoffen voor Nederland? En wat is er nodig om écht circulair te worden – van ontwerp tot productie?🎧 Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2020 Van der Weijde legt uit waarom design-for-recycling cruciaal is en hoe Tata nu al stappen zet richting hergebruik, schrootrecycling en het nuttig inzetten van restproducten zoals staalslakken. Natuurlijk bespreken we ook de recent aangekondigde ontslaggolf en de vraag die op ieders lippen ligt: wat merken omwonenden nu van de duurzame ambities van Tata? Is de belofte van groen staal in 2030 haalbaar of vooral een hoopvolle ambitie? 🎧 Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaanHet Internationale Energie Agentschap heeft een wereldwijde analyse gemaakt van het toenemende gebruik van AI en stroom in de wereld. wat blijkt? Rond 2030 is de stroomvraag van datacenters verdubbeld tot 945 terawattuur. En de grote boosdoener is AI. 'Als AI wordt gebruikt om emissies overal slim terug te dringen en de innovatie in hernieuwbare energie te versnellen, kan deze toename misschien wel worden gecompenseerd. Maar ik krijg er nogal een ongemakkelijk gevoel van', aldus Harm. ‘Misschien omdat er nergens wordt gezegd op welke manier we met AI daadwerkelijk een klimaatneutrale wereld kunnen maken.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Windmolens, warmtepompen en waterstof: het zijn dé toverwoorden van de energietransitie. Maar wie zorgt ervoor dat al die duurzame energie ook echt uit ons stopcontact komt?Deze aflevering in het kort:☑️ Nog heel veel ruimte op het stroomnet buiten de piekuren☑️ Eneco investeert fors in herstel van biodiversiteit☑️ Nieuwe wapenwedloop is slecht nieuws voor milieu en klimaatKaren de Lathouder is de COO Assets bij Eneco. De energietransitie vraagt volgens haar om grote ambities én harde keuzes. Eneco wil in 2035 klimaatneutraal zijn en investeert daarom fors in zon, wind en warmtenetten. Maar het bedrijf besloot onlangs om niet mee te dingen naar een nieuw windpark op de Noordzee. Volgens De Lathouder is de businesscase momenteel namelijk niet rond te rekenen. Ook gaat het over TenneT. Bedrijven die wachten op een zware elektriciteitsaansluiting kunnen in sommige gevallen toch worden aangesloten. Voorwaarde is wel dat ze tijdens de piekuren afschalen.🎧 Eiwit uit lucht, de toekomst van voedselproductieSamen met ons groene geweten Aniek Moonen bespreken we de rol van energiebedrijven in de verduurzaming van Nederland. Van slimme manieren om netcongestie te omzeilen tot biodiversiteitsdoelen bij nieuwe projecten. Het energiebedrijf wil inmiddels dat alle investeringsbeslissingen voor nieuwe duurzame energiebronnen op land een netto positief effect hebben op de biodiversiteit. Dit betekent dat Eneco zich inspant voor herstel van de biodiversiteit tot minimaal 110 procent ten opzichte van de staat bij aanvang van het project.🎧 Een masterplan voor duurzame landbouw in NederlandHarm windt zich op over de miljarden die in de krijgsmacht worden gestopt. Deze nieuwe wapenwedloop heeft volgens hem een extreem grote impact op het milieu. "Van tanks tot straaljagers, onderzeeboten, wapens, bommen, oefenterreinen en kazernes. Die kosten allemaal bij elkaar grote hoeveelheden grondstoffen en fossiele brandstof om het te maken en aan de gang te houden. De oorlogsindustrie is zeer vervuilend. Naar schatting van enkele wetenschappers komt daar meer dan 5 procent van de wereldwijde uitstoot vandaan, meer dan lucht- en scheepvaart gecombineerd."See omnystudio.com/listener for privacy information.

Schoon water lijkt vanzelfsprekend. Toch kampen wereldwijd miljoenen mensen met droogte en vervuiling. Het Nederlandse bedrijf Dutch Clean Tech claimt een oplossing te hebben. Deze aflevering in het kort:☑️ Hoe de technologie Dutch Clean Tech water zuivert☑️ Twijfels over de 25%-regel voor sociale verandering ☑️ Oplossen van Netcongestie hoeft geen 200 miljard euro te kostenVan microplastics in oceanen tot giftige lozingen in rivieren. De watercrisis is één van de grootste milieuproblemen van deze tijd. Wereldwijd hebben 2 miljard mensen geen toegang tot schoon drinkwater. Zelfs in Nederland zien we steeds vaker periodes van droogte en een dalend grondwaterpeil. Het Noord-Hollandse bedrijf Dutch Clean Tech heeft een innovatieve waterzuiveringstechnologie ontwikkeld die volgens hen zowel betaalbaar als schaalbaar is. “We filteren vervuiling zonder chemische toevoegingen en kunnen ons systeem overal ter wereld inzetten”, vertelt Sander Pielkenrood, directeur van het bedrijf.🎧 Luister ook | De plastic recycling-industrie dreigt te worden weggevaagdDutch Clean Tech werkt al aan projecten in onder andere Mexico en Guatemala. Hier wordt vervuild rivierwater omgezet in schoon drinkwater dat voldoet aan de normen van de Wereldgezondheidsorganisatie. Ook dichter bij huis, op Schiphol, zuiveren ze afvalwater met restanten van olie en kerosine. In deze aflevering van BNR Duurzaam bespreken we de technologische mogelijkheden, de obstakels op het gebied van regelgeving en hoe financiering kan helpen om schoon water toegankelijk te maken voor iedereen. 🎧 Luister ook | Een concrete route naar minder CO-uitstootHarm heeft het in zijn betoog over netcongestie. Het kost eindeloos veel miljarden om het net te verzwaren, maar daar worden nu vraagtekens bij gezet door experts van onder meer Holland Solar, de Nederlandse Vereniging van Duurzame Energie, NedZero en Energy Storage NL. Hun boodschap is simpel: stem vraag en aanbod beter op elkaar af. ‘Door op piekmomenten meer eigen stroom te gebruiken, door slimme opslag en grootverbruikers te betalen om buiten de spits stroom te gebruiken. Zo kunnen veel problemen worden voorkomen en hoeft er niet 195 miljard te worden geïnvesteerd’, aldus Harm. ‘Hopelijk gaan er wat creatieve geesten mee aan de slag.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Nederland verspilt nog altijd veel te veel grondstoffen. Een nieuwe vereniging van 45 bedrijven wil daar verandering in brengen en circulair ondernemen de norm maken.Deze aflevering in het kort:☑️ De doelen van de Nederlandse Vereniging Circulaire Economie☑️ Hoe Ahrend en NS hun bedrijfsvoering circulair maken☑️ Zeespiegel stijgt door smeltende ijskappenDe afhankelijkheid van schaarse grondstoffen groeit, terwijl andere landen al volop inzetten op circulariteit. In Nederland blijft de verspilling groot. Hoog tijd voor actie, vinden 45 bedrijven en koepelorganisaties. Zij hebben zich verenigd in de nieuwe Nederlandse Vereniging Circulaire Economie (NVCE), die zich hard maakt voor eerlijke wet- en regelgeving, fiscale prikkels voor hergebruik en een gelijk speelveld voor circulaire ondernemers.🎧 Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaanIn deze aflevering van BNR Duurzaam spreekt Harm Edens met Klaske Kruk, initiatiefnemer van de NVCE. Wat wil deze nieuwe club precies bereiken in Den Haag,en waarom was dit het juiste moment om op te staan? Ook te gast zijn Dionne Ewen van kantoorinrichter Koninklijke Ahrend en Ilse de Vos van de NS. Derze bedrijven zetten al volop in op hergebruik, refurbished producten en circulair ontwerpen. Maar eenvoudig is dat niet. De huidige regelgeving is nog vooral ingericht op een lineaire economie, waarbij weggooien vaak goedkoper is dan repareren. Luister naar inspirerende praktijkvoorbeelden en ontdek waar ondernemers écht tegenaan lopen als ze circulair willen werken. En hoe we samen de stap kunnen zetten naar een economie waarin minder verspild wordt – en méér waarde behouden blijft.🎧 Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2120Duizenden jaren geleden was de Noordzee een vruchtbaar land: Doggerland. Tot de zeespiegel plotseling razendsnel steeg en het gebied verdween onder water. Nieuw onderzoek van geoloog Marc Hijma van kennisinstituut Deltares laat zien dat de zeespiegel destijds met bijna een meter per eeuw steeg – zónder invloed van de mens. Nu ijskappen opnieuw smelten, waarschuwen wetenschappers: dit scenario kan zich herhalen. De geschiedenis toont hoe snel veranderingen kunnen gaan – en hoe kwetsbaar Nederland is als we niets doen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Wind en zon kennen we. Maar wat als de Noordzee ons nóg een energiebron biedt? Golfenergie is constant, duurzaam en grotendeels nog onbenut. Deze aflevering in het kort:☑️ Dit zijn de kansen van golfenergie voor Nederland☑️ De technologie die Symphony Wave Power ontwikkelt☑️ Nederlandse bedrijven nog lang niet circulairGolfenergie wordt opgewekt door de beweging van golven, die mechanische energie omzetten in elektriciteit via generatoren. Drijvend of onder het wateroppervlakte. Grote voordelen ten opzichte van zon en wind? De technologie is veel minder afhankelijk van weersomstandigheden en kan dus dag en nacht energie produceren. Maar terwijl windmolens al volop op zee staan, blijft de ontwikkeling van golfenergie vooralsnog achter. Hoe komt dat eigenlijk? En hoe groot is de potentie voor Nederland?Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilersOnze gasten in deze uitzending zijn Fred Gardner van Symphony Wave Power en Anton de Fockert van Deltares. Gardner is zijn technologie al aan het testen op land, na 2030 hoopt hij de eerste commerciële projecten te kunnen uitrollen. De twee deskundigen leggen uit hoe golven dag en nacht energie kunnen opwekken, wat er nodig is om deze technologie op te schalen en waarom we in Nederland achterlopen op landen als Groot-Brittannië en Portugal. Ook bespreken we de uitdagingen. Zo hebben startups moeite met het vinden van financiering. Ook de impact op het zeeleven komt aan bod.Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telenVerder in deze aflevering: het is de Week van de Circulaire Economie. Hoe circulair zijn Nederlandse bedrijven eigenlijk? Uit onderzoek blijkt dat mkb’ers gemiddeld voor 56 procent circulair werken, maar vooral in sectoren als bouw en agrifood is nog veel te winnen. Harm windt zich intussen op over de staat van Europese innovatie. Terwijl de geopolitieke spanningen oplopen, is Northvolt – ooit Europa’s grote hoop in de batterij-industrie – failliet verklaard. Hoe kan dat, vraagt hij zich af?See omnystudio.com/listener for privacy information.