Duurzaam | BNR

Mei was een van de droogste maanden sinds 1976. En volgens de Europese klimaatdienst Copernicus is dit geen uitzondering meer, maar het nieuwe normaal. Deze aflevering in het kort:☑️ Water recyclen met de Hydraloop, oplossing tegen watertekort ☑️ Earth Overshoot valt dit jaar op 24 juli☑️ Jongeren maken zich minder druk om het klimaatNederland staat bekend om zijn watermanagement, maar focust vooral op overstromingen. Ondertussen groeit een minstens zo groot probleem: waterschaarste. De gevolgen zijn nu al merkbaar – van lage grondwaterstanden en sproeiverboden tot druk op drinkwatervoorzieningen. In deze aflevering spreken we met Arthur Valkieser, oprichter van Hydraloop. Zijn innovatieve systeem maakt het mogelijk om tot wel 45% van je huishoudelijke watergebruik te hergebruiken. Douchewater dat je toilet doorspoelt of je wasmachine voedt, zonder gedoe met filters of chemicaliën. 🎧 Luister ook: Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economieHydraloop is compact, plug & play, en geschikt voor nieuwbouw én bestaande woningen. We bespreken de impact van droogte op huishoudens, de rol van overheidsbeleid, en waarom Nederland achterloopt op het gebied van waterrecycling. Ook kijken we naar andere landen, zoals in het Midden-Oosten, waar dit soort oplossingen al breder worden toegepast. Welke rol zouden gemeenten en projectontwikkelaars hierin kunnen spelen? En wat is er nodig om deze technologie op grote schaal door te laten breken? 🎧 Luister ook: Zeewier als messtofOns groene geweten is deze keer Klaske Kruk van Circularities. Zij haalt een onderzoek aan van Ipsos I&O. Daaruit blijkt dat hun zorgen over klimaatverandering afnemen. Jongeren voelen zich vaak machteloos en schuiven het onderwerp naar de achtergrond. Terwijl hun bewustzijn over duurzame keuzes toeneemt, daalt hun gedrag juist: ze vliegen meer, douchen langer en eten vaker vlees. Ook vinden steeds minder jongeren dat de overheid meer moet doen.See omnystudio.com/listener for privacy information.

Een nieuwe raffinaderij in Beverwijk maakt meststof van zeewier. Het klinkt exotisch, maar is bloedserieus. Holdfast and Stipe komt hiermee met een plantaardig alternatief voor kunstmest.Deze aflevering in het kort:☑️ Waarom zeewier een duurzaam alternatief kan worden voor kunstmest☑️ Hoe boeren hogere opbrengsten kunnen behalen met minder impact☑️ Nog steeds zit er PFAS op onze groenten en fruitIn deze aflevering onderzoeken we de impact van deze innovatie. Die moet een oplossing bieden voor problemen van boeren. Zij moeten vergroenen, maar stuiten op stikstofregels, bodemuitputting en hoge kosten. Holdfast and Stipe biedt ze een 100% plantaardige meststof op basis van zeewier. Gemaakt in een eigen raffinaderij in Beverwijk, zonder chemische bewerking en met een reeks wetenschappelijk onderbouwde voordelen voor gewas, bodem en klimaat.🎧 Luister ook: Hoe bouwen we een economie zonder afval?Nikki Spil vertelt hoe haar meststof zorgt voor gezondere bodems en sterkere planten. Ook het milieu vaart er wel bij: de ecologische voetafdruk is 50 procent kleiner dan die van kunstmest en de koolstofopslag in de bodem neemt toe. Daarnaast staan we stil bij de opschaling. Want hoe krijg je dit type innovatie echt de landbouw in? Boeren reageren in eerste instantie enthousiast, maar het bedrijf heeft nog wel een lange weg te gaan voordat er op grote schaal impact gemaakt kan worden.🎧 Luister ook: schoon water als Nederlands exportproductHarm komt met schokkende cijfers over groentepestidicen Op meer dan de helft van onze kropsla, druiven en aardbeien zitten resten van PFAS-bestrijdingsmiddelen. Dat blijkt uit onderzoek door PAN NL - Pesticide Action Network Netherlands. ‘In de Europese Unie zijn nog steeds meer dan 30 soorten PFAS-pesticiden toegestaan en het heeft er alle schijn van dat die kankerverwekkend zijn, je hormoonhuishouding verstoren, je vruchtbaarheid aantasten of heel giftig zijn voor het waterleven. Laten we dit soort gif alsjeblieft uitbannen.”See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er moet iets veranderen aan onze manier van leven. Maar waarom doen we het dan niet? Kunstenaar en programmamaker Lucas De Man schreef er een boek over. “We zitten niet alleen in een klimaatcrisis, maar vooral in een waardencrisis.”Deze aflevering in het kort:☑️ Waarom het oude verhaal van winst en ego niet meer werkt☑️ Verduurzamen van Tata Steel kost Nederland miljarden euro’s☑️ Herbewapening bedreigt klimaatdoelenWe leven in een tijd vol crises - van klimaat tot mentaal welzijn - en steeds meer mensen vragen zich af: waar gaat het heen met de wereld? En belangrijker nog: wat kan ík doen? Lucas De Man zoekt in zijn nieuwste boek naar antwoorden op deze grote vragen. Hij pleit in zijn boek voor een andere kijk op vooruitgang en een ander toekomstverhaal. Volgens hem is het dominante verhaal van individualisme, efficiëntie en winst uitgewerkt.🎧 Luister ook: koraal in crisis: kunnen we het nog redden?Een term die hij in zijn boek beschrijft is eco-elitisme. Het is het verwijt dat duurzaamheid vooral een hobby of overtuiging is van hoogopgeleide, welgestelde mensen die zich zonnepanelen, elektrische auto’s, biologische voeding of een CO2-compensatie kunnen permitteren. “Dat is op zich niet erg, maar het wordt wél een probleem als die groep vooral op zichzelf focust, kritiek uit op anderen en zich moreel verheven voelt”, aldus De Man. Zo is hij bijvoorbeeld erg kritisch op historicus Rutger Bregman. “Niet om zijn optimisme, maar om zijn stelligheid. Zijn waarheid is wéér een waarheid van bovenaf.” Volgens Lucas De Man hebben we geen nieuwe goeroes nodig, maar gedeelde verhalen die ontstaan vanuit diversiteit, twijfel en samenwerking.🎧 Luister ook: Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economie Harm windt zich intussen op over de nieuwe wapenwedloop in de wereld. Deze wereldwijde ontwikkeling noemt hij een grote bedreiging voor de klimaatdoelen. “Alleen al de herbewapening van de Navo zorgt voor 200 miljoen ton extra broeikasgassen per jaar. En elke dollar die naar wapens gaat, gaat niet naar een echte veilige toekomst”, aldus Harm. Hij refereert daarbij aan onderzoeker Ellie Kinney van het Conflict and Environment Observatory. Zij schreef een rapport dat werd aangehaald in The Guardian. “We investeren nu in militaire veiligheid, verhogen daardoor de wereldwijde uitstoot en verergeren de klimaatcrisis op de lange termijn.”See omnystudio.com/listener for privacy information.

Van bakfiets tot mobiliteitsbudget. Voor veel mkb’ers is het verduurzamen van hun mobiliteit een flinke uitdaging. Deze aflevering in het kort:☑️ Wat mkb’ers nú al kunnen doen om hun mobiliteit te verduurzamen☑️ De impact van milieuzones op ondernemers in de binnenstad☑️ Hoe gedragsverandering net zo belangrijk is als techniekBestelbusjes en leaseauto’s zorgen voor een groot deel van de uitstoot, maar hoe maak je daarin slimme én haalbare keuzes? In deze aflevering hoor je hoe je als ondernemer stappen zet zonder je bedrijf stil te zetten. Te gast is Walther Ploos van Amstel, mobiliteitsexpert en lector City Logistiek aan de Hogeschool van Amsterdam. Hij vertelt dat elektrisch rijden voor mkb’ers nu al voordeliger is, niet alleen voor het klimaat, maar ook voor de eigen bedrijfskas. Verder gaat het onder meer nog over elektrische bakfietsen, mobiliteitsbudgetten, thuiswerken en het belang van gedragsverandering. 🎧 Kees Klomp pleit voor radicale herstart van de economieOok bespreken we met hem de impact van milieuzones in steden. Sinds januari zijn dieselbusjes op veel plekken niet meer welkom in de binnenstad. Dat wordt op gehandhaafd, vertelt hij. “In Rotterdam zijn er al 8000 waarschuwingen uitgedeeld. Vanaf 1 juli blijft het daar niet bij, dan leidt het tot een boete van 140 euro.” Ondernemers die moeten leveren of bouwen in de stad moeten zich dus aanpassen. En dat doen ze volgens Ploos van Amstel dan ook.🎧 Koraal in crisis, kunnen we het nog redden?Harm windt zich op over een bericht over groene beleggingsfondsen. Die blijken namelijk voor meer dan 33 miljard dollar te hebben geïnvesteerd in olie- en gas. “Fondsen met klinkende namen als Sustainable Global Stars en Europe Climate Pathway stoppen veel geld in Shell, BP, TotalEnergies, ExxonMobil en Chevron. Het argument is dat ze via aandelen invloed kunnen uitoefenen op de verduurzaming van deze fossiele bedrijven. Maar in de praktijk komt daar weinig van terecht. Ik weet niet precies wie wie nu voor de gek aan het houden is.”See omnystudio.com/listener for privacy information.

Kees Klomp, betekeniseconoom en auteur van 'Ecoliberalisme', betoogt dat het kapitalisme faalt en pleit voor een radicale herstart van de economie. Hij introduceert het concept van ecoliberalisme, dat focust op vrijheid en gelijkwaardigheid voor alle levensvormen. Klomp legt uit hoe we een economie van welzijn rondom zorg voor elkaar en de aarde kunnen creëren. Ook bespreekt hij de dringende noodzaak om de CO2-uitstoot aan te pakken en hoe gemeenschapsinitiatieven een rol kunnen spelen in deze duurzame transitie.

Maarten Steinbuch, hoogleraar aan de TU Eindhoven, onthult de fascinerende ontdekking van witte waterstof in Frankrijk. Deze koolstofvrije energiebron, die uit de ondergrond komt zonder menselijke tussenkomst, biedt potentieel voor een fossielvrije toekomst. Steinbuch bespreekt zowel de voordelen als de technische uitdagingen van deze innovatieve brandstof. Zijn zorg over de onzekerheden en de rol van oliemaatschappijen in de ontwikkeling van witte waterstof maakt de discussie nog prikkelender. Is dit de sleutel tot duurzame energie?

Koraalriffen zijn onmisbaar voor het leven in zee én voor miljoenen mensen wereldwijd. Maar de riffen verbleken in rap tempo door opwarming van de oceanen. Deze aflevering in het kort:☑️ Waarom 84% van de koraalriffen lijdt onder hittestress☑️ Wat werkt (en wat niet) bij het herstellen van koraal☑️ Hoe belangrijk lokale gemeenschappen zijn voor het behoud van rif-gebiedenWereldwijd staat het slecht gesteld met koraalriffen: meer dan 80 procent heeft te maken met hittestress. Door opwarming van de oceanen verliezen koralen hun symbiotische algen, wat leidt tot verbleking en mogelijk afsterven. Maar dat is niet het enige probleem. Verzuring van het zeewater, vervuiling, overbevissing en ziektes maken het leven onder water nóg moeilijker. Zeebioloog Ronald Osinga legt uit wat er precies gebeurt, waarom koraal zo belangrijk is voor biodiversiteit, kustbescherming en economie en wat we kunnen verwachten als de temperatuur op aarde blijft stijgen. In het slechtste scenario blijft aan het eind van deze eeuw nog maar één procent van de riffen over.🎧 Luister ook: scheepvaart gaat nu eindelijk CO2-bonnetje betalenToch is er ook hoop. Osinga vertelt hoe onderzoekers en lokale gemeenschappen wereldwijd werken aan koraalherstel, onder meer met kunstmatige riffen en laboratoriumtechnieken. Ook de Mineral Accretion Technique komt voorbij, al is Osinga daar kritisch over. Lokale betrokkenheid blijkt cruciaal voor succesvol beheer, net als financiële middelen en langdurige inzet. Maar zonder actie op grotere schaal, blijven dit soort inspanningen volgens hem dweilen met de kraan open. 🎧 Luister ook: kan Tata Steel ‘s werelds groenste staalfabriek worden?Harm trapt de aflevering af met goed nieuws. Een onderzoek onder 130.000 mensen in 125 landen toont aan dat bijna 90 procent van de bevolking wil dat hun regering meer doet tegen klimaatverandering. En twee derde van de ondervraagden wil daarvoor best 1 procent van hun inkomen afstaan. Harm concludeert: een kleine groep klimaatontkenners maakt veel meer en effectiever lawaai dan de stille meerderheid. ‘Laten we daarmee ophouden.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Na bijna tien jaar onderhandelen is er eindelijk een deal: rederijen gaan betalen voor de CO2-uitstoot van hun schepen. De sector bleef tot nu vaak buiten beeld bij nieuwe klimaatafspraken.Deze aflevering in het kort:☑️ Internationale deal over een CO2-heffing voor grote tankers☑️ Van schonere brandstof tot zeilen; dit zijn de alternatieven☑️ De klimaatplannen van Hermans pakken wortel van probleem niet aanDe internationale scheepvaart is verantwoordelijk voor zo’n 3 procent van de wereldwijde CO2-uitstoot. Harde afspraken werden tot dusver niet echt gemaakt. Zelfs in het Klimaatakkoord van Parijs wordt met geen woord over de scheepvaart gerept. Dat verandert nu. In deze aflevering duiken we in het nieuwe akkoord dat een wereldwijde CO2-heffing voor de scheepvaart introduceert. Gaat dit zorgen voor een groene revolutie op zee of is het vooral symboliek? 🎧 Luister ook | Kernfusie: de belofte van oneindig veel groene energieDat vragen we aan Hannah Mosmans. Zij is scheepvaartexpert van de Erasmus Universiteit en legt uit wat er precies is afgesproken, waarom het zo lang heeft geduurd en welke impact dit gaat hebben op reders wereldwijd. Ook spreken we methaar over de alternatieven voor zware stookolie, de technologische uitdagingen én de rol van consumenten. Want moet de oplossing misschien ook gezocht worden in minder consumptie? Want dat leidt uiteindelijk tot minder varen.🎧Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telenOns groene geweten Nikki Trip windt zich op over de klimaatplannen die minister Hermans afgelopen week presenteerde. De industrie krijgt een half miljard euro steun, onder andere via de terugkeer van de Indirecte Kostencompensatie-regeling. Die regeling is bedoeld voor energie-intensieve bedrijven, zoals staal- en kunstmestproducenten, zodat ze niet naar het buitenland vertrekken. ‘Dit is in feite gewoon fossiele subsidies, waar we juist vanaf moeten. Waar ik me over verbaas is het ontbreken van serieuze actie om de kern van het klimaatprobleem echt aan te pakken’, aldus Trip in haar analyse.See omnystudio.com/listener for privacy information.

In de Duin- en Bollenstreek werken gemeenten, woningcorporaties en energiebedrijven samen aan een nieuw warmtenet op aardwarmte. Maar waarom duurt het zo lang? En wie gaat dit betalen?Deze aflevering in het kort:☑️ De uitdagingen bij de ontwikkeling en aanleg van een nieuw warmtenet☑️ Veel agrariërs gebruiken nog steeds teveel glyfosaat☑️ Ahold-Delhaize drijft de prijzen van biologisch voedsel opIn deze aflevering duiken we in de kansen én de knelpunten van warmtenetten. Dat doen we met Michiel Ottenvanger, projectleider van van Aardwarmte Rijnland. Warmtenetten worden vaak genoemd als dé oplossing om grote groepen woningen van het aardgas af te halen. Maar in de praktijk lopen veel projecten stuk op financiële hobbels, bewonersprotesten en bureaucratische vertraging. Michiel Ottenvanger vertelt hoe het project Aardwarmte Rijnland al vier jaar onderweg is. En toch nog steeds wacht op een eerste schop in de grond. Toch gelooft hij in het plan. Met geothermie als onuitputtelijke warmtebron kunnen straks tienduizenden huishoudens in de regio duurzaam worden verwarmd. 🎧 Luister ook | De strijd van Benedicte Ficq tegen grote vervuilersMaar dan moet de overheid wel de portemonnee trekken, want betaalbaarheid blijft de achilleshiel. Niemand zit te wachten op hogere maandlasten en dit warmtenet aanleggen kost ongeveer 1,3 miljard euro. Volgens Ottenvanger is een duurzaam alternatief zoals de warmtepomp niet per se een beter idee, gelet op de problemen met netcongestie. In deze aflevering bespreken we de rol van overheden, de invloed van de nieuwe Warmtewet en het dilemma tussen publieke regie en commerciële belangen. 🎧 Luister ook | Boeren gaan duurzame bouwmaterialen telenHarm windt zich intussen op over Albert Heijn Delhaize. Onderzoeksbureau Profundo komt met het bericht dat deze supermarkt de prijzen van biologische producten kunstmatig verhoogt. Zo maken ze tot wel 40 procent meer winst, lezen we op de site Nieuwe Oogst. Op die manier betaalden klanten in 2023 maar liefst 863 miljoen te veel. ‘Dat grootgrutters een belangrijke rol moeten en kunnen spelen in het verduurzamen van ons voedselsysteem weet eigenlijk iedereen die een beetje nadenkt. Maar over hoe we dat moeten doen verschillen de meningen blijkbaar nogal.’See omnystudio.com/listener for privacy information.

Tata Steel staat op een kruispunt. Terwijl het bedrijf 1600 banen schrapt, werkt het tegelijk aan een groenere toekomst. Hoe realistisch is die koers richting duurzaamheid, circulaire productie en groen staal? Deze aflevering in het kort:☑️ Hoe Tata Steel de meest duurzame staalfabriek van de wereld wil worden☑️ Vezelhennep wordt gebruikt bij isoleren van 1.000 Friese woningen☑️ Stroomvraag van datacenters stijgt komende jaren explosiefHarm gaat deze aflevering in gesprek met Hans van der Weijde. Hij is innovatiedirecteur bij Tata Steel in IJmuiden en voorzitter van de landelijke HTSM-werkgroep circulaire economie. Het gesprek gaat onder meer over zeldzame metalen, Europese afhankelijkheden en de kunst van het hergebruiken. Want wat betekenen de geopolitieke spanningen en schaarser wordende grondstoffen voor Nederland? En wat is er nodig om écht circulair te worden – van ontwerp tot productie?🎧 Luister ook | Neem een kijkje in het Nederland van 2020 Van der Weijde legt uit waarom design-for-recycling cruciaal is en hoe Tata nu al stappen zet richting hergebruik, schrootrecycling en het nuttig inzetten van restproducten zoals staalslakken. Natuurlijk bespreken we ook de recent aangekondigde ontslaggolf en de vraag die op ieders lippen ligt: wat merken omwonenden nu van de duurzame ambities van Tata? Is de belofte van groen staal in 2030 haalbaar of vooral een hoopvolle ambitie? 🎧 Luister ook | Waarom zoveel duurzame bedrijven nu failliet gaanHet Internationale Energie Agentschap heeft een wereldwijde analyse gemaakt van het toenemende gebruik van AI en stroom in de wereld. wat blijkt? Rond 2030 is de stroomvraag van datacenters verdubbeld tot 945 terawattuur. En de grote boosdoener is AI. 'Als AI wordt gebruikt om emissies overal slim terug te dringen en de innovatie in hernieuwbare energie te versnellen, kan deze toename misschien wel worden gecompenseerd. Maar ik krijg er nogal een ongemakkelijk gevoel van', aldus Harm. ‘Misschien omdat er nergens wordt gezegd op welke manier we met AI daadwerkelijk een klimaatneutrale wereld kunnen maken.’See omnystudio.com/listener for privacy information.