De Atlantische Blik

Op 5 november won Donald Trump met zijn Make America Great Again-boodschap overtuigend de Amerikaanse presidentsverkiezingen. Zijn onverholen antidemocratische neigingen en autoritaire leiderschapsstijl hebben voor nu de strijd om de ziel van Amerika gewonnen. Ze lijken een scherpe breuk met het overwegend liberaal-democratische gezicht dat we de afgelopen decennia van Amerika hebben gezien. Toch zijn ook autoritaire ideeën altijd een belangrijk onderdeel geweest van de Amerikaanse politieke cultuur. Om ons voor te bereiden op wat er in de toekomst zou kunnen gebeuren, raadt historicus Maarten Zwiers ons dan ook aan om de geschiedenis van zuidelijke staten als Alabama, Mississippi en Louisiana te bestuderen. In die staten tekende zich lang gelden al een blauwdruk voor het hedendaagse Trumpisme af.

Nathan Thrall is een in Jeruzalem gevestigde Amerikaanse journalist en Pulitzer Prize-winnaar, bekend om zijn diepgaande analyses van het Israëlisch-Palestijnse conflict. In dit gesprek wordt de impact van de Gaza-oorlog op de Amerikaanse verkiezingscampagnes onderzocht, met een focus op jongeren en progressieve stemmers. Daarnaast worden de effecten van pro-Palestijnse protesten op de Amerikaanse politiek besproken. Thrall deelt aangrijpende verhalen van Palestijnen die leven onder de bezetting, waarmee hij de menselijke kant van de situatie belicht.

Japan ziet zich aan alle kanten omringd door dreigingen. De nieuwe Japanse premier Shigeru Ishiba zou dan ook graag een Aziatische variant op de NAVO zien, waarbij een aantal landen afspreken zich gezamenlijk te verdedigen tegen de dreiging uit China, Rusland en Noord-Korea. Hoe realistisch is zijn voorstel, hoe probeert zijn land grip op alle dreigingen te krijgen en wat verwacht Japan precies van de samenwerking met de VS en de NAVO? Kunnen we de veiligheidssituatie in Oost-Azië nog wel los zien van die in Europa, nu duizenden Noord-Koreaanse militairen Rusland te hulp zijn geschoten in Oekraïne? Te gast is Anoma van der Veere, onderzoeker bij het Leiden Asia Centre en werkzaam als Japan correspondent voor diverse media.

De Russische president Vladimir Poetin noemde het internet in 2014 een ‘CIA project’. Sindsdien probeert Rusland onafhankelijker te worden van Westerse tech-bedrijven. Dat blijkt makkelijker gezegd dan gedaan. Welke mogelijkheden heeft Rusland, en wat kan wel en wat kan niet in de mondiaal verknoopte digitale wereld die het internet heeft gemaakt? Gaat Rusland het Chinese internetmodel achterna, of is het onvermijdelijk dat de Russische internet-autoriteiten een zekere invloed van Westerse, en dus vrije internetplatformen moeten blijven toestaan? In deze aflevering van de Atlantische Blik spreekt eindredacteur Maarten Muns met Mariëlle Wijermars, die aan de Universiteit Maastricht onderzoek doet naar het Russische internet.

Al 75 jaar rekenen de Europese landen via de NAVO op bescherming door de Verenigde Staten. Het Noord-Atlantisch Verdrag had een wederzijds strategisch belang. Toch zijn er ook genoeg momenten geweest dat de belangen binnen het bondgenootschap op z’n zachts gezegd uiteenliepen. Europa voelde er bijvoorbeeld niets voor om Amerika te helpen bij hun wereldwijde strijd tegen het communisme. Maar ondanks verdeeldheid op tal van terreinen is er toch altijd eensgezindheid geweest over de noodzaak elkaars grondgebied gezamenlijk te verdedigen. In deze aflevering van De Atlantische Blik duikt eindredacteur Maarten Muns de geschiedenis van de NAVO in, samen met historicus Ivo van de Wijdeven. Ze bespreken de historische context van het Europa van direct na de Tweede Wereldoorlog, hoe de NAVO zich door verschillende crises heensloeg, hoe het zichzelf opnieuw uitvond na het ‘interbellum’ tussen 1989 en 2022 en waar we nu – in medio 2024 - staan.

In het jaar waarin de NAVO 75 jaar bestaat keert het bondgenootschap terug naar zijn geboorteplaats: Washington. Op donderdag 4 juli vond een bijeenkomst plaats in Het Nutshuis genaamd: Terug Naar Washington - Admiraal Rob Bauer over 75 jaar NAVO. Aansluitend gaven Bob Deen (Clingendael) en Mendeltje van Keulen (Haagse Hogeschool) een reactie op de keynote speech van Admiraal Rob Bauer. Het gesprek werd gemodereerd door Stefan de Vries (BNR Nieuwsradio).

Rusland voert een totale, industriële oorlog tegen Oekraïne. Het Kremlin spreekt zelfs van een existentiële beschavingsoorlog tegen het collectieve Westen. Het is niet ondenkbaar dat het Russische leger binnen afzienbare tijd aan de poorten van het NAVO-grondgebied rammelt. Want de oorlogsplannen van Vladimir Poetin reiken verder dan alleen Oekraïne. Het is nu aan de NAVO om, wellicht met aanzienlijk minder Amerikaanse militaire betrokkenheid, een geloofwaardige afschrikking tegen deze agressie op te tuigen. Hoe is de afschrikkingsstrategie van de NAVO sinds de Russische aanval op Oekraïne veranderd, hoe staan de Europese bondgenoten ervoor en wat moet er gebeuren om een grootschalige oorlog met Rusland te voorkomen? Deze en andere vragen bespreekt eindredacteur Maarten Muns met hoogleraar War Studies Frans Osinga.

Willemijn Aerdts en Ernst Dijxhoorn, beiden verbonden aan de Universiteit Leiden, schreven voor Atlantisch Perspectief een artikel over de inlichtingen- en veiligheidsdiensten en opkomende technologieën zoals AI en quantum computers. Hoe kan een wetgever deze diensten in staat stellen optimaal gebruik te maken van de mogelijkheden die de technologieën bieden en tegelijkertijd rekening houden met de waarden die we in een liberale democratie belangrijk vinden, zoals privacy? En hoe moeten we ons op dit gebied verhouden tot autocratische vijanden die deze beperkingen niet hebben en nieuwe technologieën zoveel mogelijk inzetten voor hun spionage-, surveillance en ondermijningsactiviteiten? Dat is een lastige balanceer-act. Deze en andere vragen bespreekt eindredacteur Maarten Muns met Willemijn Aerdts in deze aflevering van De Atlantisch Blik.

On April 2, The Netherlands Atlantic Association hosted the opening of their new offices in The Nutshuis, The Hague. To commemorate NATO's 75th anniversary on April 4, we had the pleasure of hosting Oana Lungescu, former advisor and spokesperson to the NATO Secretary General, in an interview with Dieuwertje Kuijpers. This podcast is a recording of the event, which was hosted in The Hague.

Dit jaar zijn er verkiezingen in de VS en de EU, maar ook in grote democratieën zoals India, Indonesië en Mexico. Door de bliksemsnelle opkomst van generatieve AI wordt het steeds makkelijker om kiezers te manipuleren met allerlei vormen van desinformatie. Voorproefjes daarvan zagen we al, tijdens de recente verkiezingen in Slowakije en bij de voorverkiezingen in de Amerikaanse staat New Hampshire. In deze aflevering van de Atlantische Blik gaat eindredacteur Maarten Muns in hierover in gesprek met Jochem de Groot. Voor Atlantisch Perspectief schreef hij een artikel over het grote belang van trans-Atlantische democratieën om deze nieuwe technologieën onder controle te houden tijdens dit super election year. Nb. Door een technisch probleem tijdens de opname is de audiokwaliteit van deze podcast helaas niet zoals we dat graag zouden willen. Onze excuses hiervoor. We hopen dat geluidskwaliteit niet te veel afleidt van de inhoud.