De Ongelooflijke Podcast

Wie wil nou niet vrij zijn? Het is een van de belangrijkste waarden in onze cultuur, en als je goed kijkt is het ook één van de oerprincipes die achter vrijwel elk publiek debat schuilgaat. 'We moeten vrij zijn om te doen, te laten en te zeggen wat we willen', zo klinkt het vaak. Er is alleen één probleem: onze moderne, populaire definitie van vrijheid klopt niet. Zeker niet als je kijkt naar de geschiedenis en de theologische traditie. En dat is niet zonder consequenties, het zorgt voor problemen in onze samenleving en misschien ook wel in onze eigen levens.  Deze podcast verkent de vrijheid van de klassieke oudheid, de Bijbel, de Verlichting, Jean-Paul Sartre, de Koude Oorlog en de Disney Film 'Frozen'. Kortom, we gaan weer de diepte in, met het illustere Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf van de Universiteit Utrecht en theoloog Stefan Paas van de Vrije Universiteit Amsterdam en Theologische Universiteit Kampen.De boeken die genoemd werden in deze aflevering:- Vrijheid van Annelien De Dijn- Fabelhafte Rebellen, Die frühen Romantiker und die Erfindung des Ich van Andrea Wulf- The Malaise of Modernity van Charles Taylor- Four Essays on Liberty van Isaiah Berlin

Te gast zijn Jos Wienen, een historicus en burgemeester van Haarlem met een schat aan kennis over Willem van Oranje, en theoloog Stefan Paas. Ze duiken in de fascinerende geschiedenis van Willem, de Vader des Vaderlands, en bespreken zijn rol in de strijd tegen Philips II en zijn invloed op de opstand. Ook ontdekken ze hoe zijn meerwaarde in vrijheid en tolerantie vandaag de dag nog steeds inspireert. De podcast verkent de religieuze impact en de strategische communicatie van Willem, met boeiende parallellen naar moderne propagandatechnieken.

'We zijn in een volstrekt nieuwe fase van de geschiedenis terechtgekomen. De groep is weggevallen en het individu staat moederziel alleen.' Dit schrijft psychiater Esther van Fenema in haar nieuwe boek 'Het Verlaten individu'. Een gitzwart, dystopisch boek, noemt ze het zelf, over de zorgwekkende staat waarin onze samenleving zich volgens haar bevindt. Dit baseert ze mede op haar werk als psychiater. Esther van Fenema beschrijft onze tijd aan de hand van de 7 hoofdzonden. En ze voegt daar zelf nog een achtste hoofdzonde aan toe: leegte. Haar verhaal is doordesemd met citaten uit de Bijbel, en dat is niet zo gek gezien haar achtergrond. Van Fenema is van joodse komaf maar haar ouders voedden haar christelijk op. Moeten we ook in die richting zoeken voor de oplossing voor het verlaten individu? Een donderpreek, zo noemt vaste gast en theoloog Stefan Paas het betoog van Esther van Fenema. Moet het toewerken naar een oplossing of is zo'n donderpreek an sich gewoon keihard nodig? David Boogerd in gesprek met psychiater Esther van Fenema en theoloog Stefan Paas.

Er is een wereld voor en een wereld na 9/11. Ruim twintig jaar later blijkt die ene dag nog altijd bepalend. Want het publieke debat over de islam, religie in het algemeen en de multiculturele samenleving zou nooit meer hetzelfde zijn. Daarom in deze aflevering een gesprek met Lotfi El Hamidi: historicus, journalist bij NRC en schrijver van het boek Generatie 9/11. Als Nederlands-Marokkaanse jongen die opgroeide in een Rotterdamse achterstandswijk heeft hij een uniek perspectief op de afgelopen 20 jaar. Over hoe het voelt om opeens 'de ander' te zijn, over wat Pim Fortuyn volgens Lotfi scherp zag, over de alsmaar bediscussieerde vraag of de islam wel samen kan gaan met een Westerse samenleving en waarom Geert Wilders meer jongeren de moskee in krijgt dan de meeste imams. David Boogerd spreekt Lotfi El Hamidi uiteraard samen met vaste gast theoloog Stefan Paas.

Wat als je zo depressief bent dat het leven zinloos lijkt? Of sterker: wat als het niet alleen zinloos líjkt, maar het leven ook echt zinloos is? Eens in de zoveel tijd overvalt de zinloosheid muzikant, schrijver en journalist Aafke Romeijn. Ze wordt dan depressief en slaapt soms twintig uur op een dag. In de Ongelooflijke Podcast vertelt ze op een originele, inzichtgevende en soms zelfs humoristische manier over depressie en hoe ze daarmee omgaat. De depressies gaven haar ook verrassende onzichten over religie en zelfs secularisatie. Dat religie een rol speelt voor Aafke is niet vanzelfsprekend geweest omdat ze afkomstig is uit een 'atheïstisch nest' en het grootste gedeelte van haar leven in een 'atheistische bubbel' verkeerde. Wat vindt zij dan toch in die christelijke traditie? En wat heeft depressie haar geleerd over onze cultuur?  David Boogerd en vaste gast theoloog Stefan Paas in gesprek met Aafke Romeijn.

Hij is de jongste gast in de Ongelooflijke Podcast tot nu toe, Simon van Teutem is pas 24 jaar maar maakt nu al indruk als denker. Hij studeert politicologie in Oxford, schrijft voor De Correspondent en maak een podcasts voor NRC met Bas Heijne. Oxford was de eerste plek waar hij echt in aanraking kwam met religie want zijn opvoeding was volstrekt seculier, zonder God en geloof. Toch twijfelt hij aan zijn eigen agnosticisme. Waar komen die twijfels vandaan? En is zo'n seculiere opvoeding beter dan een religieuze opvoeding? Een aflevering met mooie discussies, maar het gaat dieper dan dat, zeker in de laatste 20 minuten. David Boogerd in gesprek met Simon van Teutem en uiteraard vaste gast theoloog Stefan Paas.

Met de bekende operazangeres Francis van Broekhuizen duiken we in de wereld van klassieke muziek en gaan daarin op zoek naar muziek die zo mooi is dat de hemel bijna het aardse raakt. En passant vertelt Francis over de context en de geschiedenis van de klassieke muziek die je hoort. Er komt van alles langs: Bach, Mozart, Verdi, Strauss en meer. De liefhebber van klassiek komt aan z'n trekken deze aflevering, maar ook als je niets weet van klassieke muziek is dit een ideale ontdekkingstocht. David Boogerd spreekt met Francis van Broekhuizen en vaste gast theoloog Stefan Paas over geloof, een goddelijke vonk, genialiteit en de kunst van het scheppen. De liederen die langskwamen in deze aflevering staan hieronder en zijn te beluisteren via deze Spotify-playlist. 5 Lieder, Op. 39, TrV 189: No. 4. Befreit (version for soprano and orchestra) Uitgevoerd door: Berlin Rundfunkorchester, Marek Janowski, Soile IsokoskiGeschreven door: Richard Strauss Ave ReginaUitgevoerd door: Netherlands Chamber Choir, Paul Van NevelGeschreven door: Guillaume Dufay  Matthäus-Passion, BWV 244, Erster Teil: 27a. Aria a doi Cori (Sopran, Alt) "So ist mein Jesus nun gefangen" - 27b. Chorus I & II "Sind Blitze, sind Donner in Wolken verschwunden"Uitgevoerd door: Andreas Scholl, Collegium Vocale Gent, Philippe Herreweghe, Sibylla RubensGeschreven door: Johann Sebastian Bach Requiem in D Minor, K.626: III. Sequentia: f. LacrimosaUitgevoerd door: Herbert von Karajan, Berliner Philharmoniker, Wiener SingvereinGeschreven door: Wolfgang Amadeus Mozart Messa di Requiem, Dies irae: Dies iraeUitgevoerd door: Angela Gheorghiu, Berliner Philharmoniker, Claudio AbbadoGeschreven door: Giuseppe Verdi Verdi: Messa da Requiem - Libera me: VIId. Libera me, DomineUitgevoerd door: Angela Gheorghiu, Berliner Philharmoniker, Claudio AbbadoGeschreven door: Giuseppe Verdi Fratres (Version for Strings & Percussion)Uitgevoerd door: Arvo Pärt, I Fiamminghi (The Orchestra of Flanders), Rudolf WerthenGeschreven door: Arvo Párt Suite No. 3 in D Major, BWV 1068: II. Air Uitgevoerd door: Berliner Philharmoniker, David Bell, Herbert von Karajan Geschreven door: Johann Sebastian Bach

In deze aflevering proberen we de vinger te krijgen achter wat er nu allemaal gebeurt. De crises buitelen over elkaar heen: de oorlog in Oekraïne, inflatie, gascrisis, asielcrisis, klimaatcrisis, stikstofcrisis, wooncrisis, en zelfs een frikandellencrisis. Wat is er aan de hand? En wat is een goede manier om naar de crises te kijken? Historicus Beatrice de Graaf dompelde zich onder in rampsoed uit het verleden en schreef voor de Maand van de Geschiedenis' het essay 'Crisis!'. Deze geschiedenis werpt een heel andere blik op de deze tijd. Misschien is het grootste verschil wel de rol van God en geloof, en juist daar valt wellicht ook wat te leren. In deze aflevering spreekt David Boogerd met het vertrouwde Ongelooflijke duo: historicus Beatrice de Graaf en theoloog Stefan Paas. En ze leveren weer als vanouds! 

Hij is kunstenaar, activist en 'theoloog in het wild': Rikko Voorberg. Zonder twijfel een van de meest opvallende theologen van Nederland en iemand die de grenzen letterlijk en figuurlijk opzoekt. Voorberg voelt zich het meest pastor in een vluchtelingenkamp, maar daar zijn brengt hem ook veel schaamte. Het is een urgent thema want er zijn wereldwijd nog nooit zoveel vluchtelingen geweest als nu, en ook in Nederland is een asielcrisis. Er hangt veel van dit vraagstuk af, want hoe kijk je naar de mens en mensenrechten? Is ieder mens heilig en intrinsiek van waarde of is dat idee steeds meer aan het afbrokkelen? 'Wat we zien is secularisatie van de politiek', zegt theoloog en vaste gast van deze podcast Stefan Paas. En de gevolgen zijn misschien wel groter dan we denken. David Boogerd gaat in gesprek met Rikko Voorberg en Stefan Paas.

Deze extra aflevering staat in het teken van het overlijden van de Britse Queen Elizabeth II, de op een na langste regerende monarch in de geschiedenis. Daarnaast is ze een vrouw met een grote religieuze betekenis, want als Supreme Governor van de Church of England en 'Defender of the Faith' was haar rol als staatshoofd altijd verweven met het religieuze. En haar eigen leven was dat ook, in deze aflevering hoor je hoe dat grote invloed had op de manier waarop ze het koningschap invulde. Ook bespreken we de religieuze beleving van de Britten en de opmerkelijke ontstaangsgeschiedenis van de anglicaanse kerk. David Boogerd gaat in gesprek met Joost Röselaers, hij was predikant van een Nederlandse kerk in Londen en daarmee ook hofpredikant van The Queen, en vaste gast, theoloog en anglofiel, Stefan Paas. Maar eerst spreekt David kort met historicus Beatrice de Graaf, want zij is op dit moment in Londen.