Macro met Boot en Mujagić | BNR

De Amerikaanse economie vertoont sombere tekenen met een dalend consumentenvertrouwen, lager dan tijdens de beginjaren van de pandemie. De groei is op het laagste punt sinds 2013 en de inflatie dreigt het hoogste niveau in decennia te bereiken. Vroeger gold er een overvloed aan vacatures, maar nu maken mensen zich zorgen over hun banen en de stijgende kosten. Het vertrouwen lijkt verder weg dan ooit, terwijl men terugkijkt op een recente bloeiperiode van de economie.

In deze aflevering is macro-econoom Edin Mujagic te gast, een expert op het gebied van inflatie en zijn impact op de economie. Hij bespreekt fascinerende onderzoeksresultaten die onthullen dat veel mensen niet op de hoogte zijn van de oorzaken van inflatie. Mujagic deelt zijn inzichten over hoe inflatie effectief kan worden aangepakt en waarom dit onderwerp belangrijker is dan ooit tevoren. De verrassende perceptie van inflatie binnen verschillende bevolkingsgroepen is zeker een eye-opener.

Arnoud Boot, een gerenommeerd macro-econoom, bespreekt de gevaren van de huidige geopolitieke situatie. Hij waarschuwt dat instanties kansen aangrijpen om ideeën door te drukken die ons economisch verzwakken. Boot benadrukt het belang van concurrentie en innovatie in de financiële sector, in plaats van fusies die de markt verstoren. Ook komt hij aan bod over de uitdagingen binnen het Europese bankwezen, waarbij hij pleit voor een betere balans tussen regelgeving en privacybescherming.

In deze aflevering is Edin Mujagić te gast, een macro-econoom die vaak inzicht geeft in de economie. Hij bespreekt hoe de stijgende rente en hoge inflatie ons doen denken aan de economische crisis van de jaren '70. Mujagić legt uit dat beleggers bezorgd zijn over de houdbaarheid van schulden en de invloed daarvan op inflatie. Centrale banken, zoals de Federal Reserve, worstelen met het behalen van hun inflatiedoelstelling van 2 procent, en Mujagić voorziet een vicieuze cirkel die weer kan leiden tot economische stagnatie.

De Federal Reserve houdt de rente onveranderd, maar verder werd volgens econoom Edin Mujagic gisteren eigenlijk juist álles aangepast. De economische groeiraming werd naar beneden bijgesteld naar 1,7 procent, de inflatieverwachting voor dit jaar werd verhoogd naar 3 procent en ook de werkloosheid komt iets hoger uit dan eerder gedacht. ‘Wat de Fed impliciet, maar ook expliciet gisteren zei, is dat dit voor een groot deel door het beleid van de nieuwe Amerikaanse president komt.’  See omnystudio.com/listener for privacy information.

De Duitse Bundesbank heeft met behulp van kunstmatige intelligentie de communicatie vanuit de Europese Centrale Bank vanaf 2011 tot en met eind 2024 geanalyseerd, met de vraag of de ECB een spreekwoordelijke duif of een havik is. Daarbij is niet gekeken naar de besluiten zelf, maar naar wat erover is gezegd. Daaruit blijkt dat de toon tot 2021 over het algemeen ‘duifachtig’ is, zegt macro-econoom Edin Mujagic. ‘Maar daarna begonnen de problemen.’  Hoe ging het daarna dan?  Dat de toon tot aan 2021 wat softer was, is te begrijpen. Toen was de inflatie in de ogen van de ECB ook aan de lage kant. Maar na 2021 verandert dat en wordt de toon iets anders. Vanaf dat moment begint de inflatie te stijgen. En daar gaat het al fout, want de inflatie loopt op tot 10 procent. Vanaf dat moment hadden het beleid en de communicatie juist veel meer als een havik moeten zijn—heel scherp. Dat is het bewijs voor mijn stelling dat ze te lang hebben gewacht met ingrijpen.  In 2023 werd de toon iets scherper, maar in 2024 zwakt de communicatie weer af naar de ‘duifstand’—hun oude DNA, met meer aandacht voor andere zaken dan inflatie, terwijl die nog steeds te hoog is.  Maar Lagarde heeft toch ook al gezegd dat de race nagenoeg gewonnen is?  Klopt, en dit onderzoek van de Bundesbank bevestigt dat nu ook. De communicatie van een centrale bank is heel belangrijk; het is een soort nieuw instrument geworden. Markten reageren op wat er gezegd wordt en hoe het wordt gebracht—forward guidance. De markten nemen de uitspraken mee in hun prijsvorming.  Maar als een centrale bank zich meer als duif gedraagt, kan dat ook een onbedoeld negatief bijeffect hebben. Want als wordt gezegd dat de economie niet goed draait en daarom de rente niet wordt verhoogd, dan gaat dat in de hoofden zitten. Bedrijven gaan daar ook op anticiperen: Als de ECB negatief is, moet ik mijn toekomstplannen dan wel doorzetten?  Wat heeft de Bundesbank nog meer gevonden?  Ze hebben vastgesteld wat het werkelijke ECB-beleid is, zonder alleen naar de rente te kijken. Vorig jaar stond de rente op 4 procent, maar dat was in de zomer van 2007 ook het geval. Wat betreft monetair beleid lijkt dat hetzelfde, maar toch zit het anders.  Want 4 procent in 2024 is veel ruimer dan 4 procent in 2007, omdat de inflatie nu veel hoger is dan toen. Volgens het AI-onderzoek van de Bundesbank was het beleid in 2007 veel ruimer dan je zou verwachten op basis van de rente. Dat heeft te maken met twee dingen. Enerzijds die forward guidance—dus wat de ECB zegt te gaan doen. En ten tweede was er destijds quantitative easing, waarbij staatsobligaties werden opgekocht.  Volgens de Bundesbank was het werkelijke beleid in 2007 daardoor 150 basispunten ruimer dan je op basis van de rente zou verwachten. Dus kunnen we concluderen dat de ECB te laat heeft ingegrepen: de strijd tegen inflatie is niet lang genoeg gevoerd en te vroeg gestaakt. De rente is te vroeg weer naar beneden gebracht.  Wat gaat de ECB doen met dit onderzoek?  Niet heel veel, denk ik. Maar voor beleggers en de financiële markten is het wel heel belangrijk. Zij weten nu wat het DNA van de ECB is: een softe aanpak van inflatie. Als je dat doortrekt, kun je concluderen dat de inflatie in de eurozone eerder te hoog dan te laag zal blijven.     See omnystudio.com/listener for privacy information.

Het rentecomité van de Amerikaanse centrale bank, de Federal Reserve, komt vandaag bijeen. Voorheen was zo'n vergadering over de Amerikaanse economie volgens macro-econoom altijd een groot feest, omdat de economie van de Verenigde Staten goed presteerde. ‘Maar die tijden zijn voorbij.’ See omnystudio.com/listener for privacy information.

Er heerst een steeds groter afnemend gevoel van solidariteit in de samenleving, vindt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Fiscalisten zijn in de loop der jaren steeds vaker ingehuurd met één specifiek doel: het vinden van gaten in de wet om zo min mogelijk belasting te betalen.’ Hoe zette dit onderwerp jou aan het denken? Dit weekend stond er in het FD een uitgebreid interview met fiscalist Leo Stevens, een invloedrijke adviseur én een van de bedenkers van box 3. In zijn verhaal kwamen twee belangrijke zaken naar voren: ten eerste, belastingen dienen te worden gebruikt om te investeren in de gemeenschap waarin wij leven. En ten tweede, als je keuzes puur maakt op basis van fiscale overwegingen, kan dit niet alleen financieel schadelijk zijn, maar ook leiden tot een sociaal verarmd leven.  Maar is het niet heel menselijk om manieren te zoeken om zo min mogelijk belasting te betalen?  Natuurlijk. Voor veel mensen is dat begrijpelijk, vooral als ze het financieel moeilijk hebben. Iedereen wil er immers voor zorgen dat ze niet onterecht veel belasting betalen, wat volkomen terecht is. Maar wie huren de dure belastingadviseurs in? Het zijn vaak niet de mensen met een laag inkomen, maar juist de mensen met veel te besteden. En daar begint het morele vraagstuk. Het is te begrijpen dat mensen in een maatschappij die vaak draait om zoveel mogelijk geld behouden, niet verwachten dat fiscalisten hen adviseren om meer belasting te betalen. Maar het wordt problematisch wanneer belastingontwijking ten koste van de samenleving gaat. Binnen de grenzen van de wet blijven, betekent namelijk niet automatisch dat je ook binnen de grenzen van moraliteit blijft. Als je belastingen enkel als een kostenpost ziet, ben je echt bezig met een onzinnige manier van denken. See omnystudio.com/listener for privacy information.

Eind vorig jaar was de Nederlandse pensioenpot goed voor 1.900 miljard euro. Pensioenfondsen beleggen veel in Amerikaanse, niet-financiële aandelen, zelfs meer dan in Europese. Toch beleggen ze, als je naar de gehele pot kijkt, nog steeds meer in Europa, wat logisch is gezien de nationale context. Maar dit roept volgens macro-econoom Edin Mujagic een belangrijke vraag op: Is de traditionele verdeling tussen risicovolle aandelen en risicovrije staatsobligaties nog wel houdbaar in de huidige economische situatie?  See omnystudio.com/listener for privacy information.

Hoewel het gros van de Tweede Kamer er weinig voor voelt, is de kans toch zeer aannemelijk dat er vanuit Europa 800 miljard euro wordt geïnvesteerd in defensie. De grote vraag blijft wel hoe het uiteindelijk moet worden gefinancierd. Maar het staat buiten kijf dat er flink in moet worden geïnvesteerd, zegt macro-econoom Arnoud Boot. ‘Het gaat nu over de veiligheid van Europa, dus dit is als Nederland zijnde niet het moment om veto's uit te spreken, dat is onverantwoordelijk.    See omnystudio.com/listener for privacy information.